Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 21/10 - 27/10

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

• Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Δευτέρα, 21 Οκτωβρίου

• Αν και η ετήσια βροχή διαττόντων Ωριωνίδες φτάνει στη κορύφωσή της αυτό το πρωί, η σελήνη (σε χάση) είναι επίσης ψηλά στον ουρανό και σίγουρα θα κρύψει πολλά από τα αμυδρότερα πεφταστέρια. Παρ’ όλα αυτά, ένας παρατηρητής θα μπορούσε να δει αρκετά μετέωρα την ώρα τα ξημερώματα. Το ακτινοβόλο σημείο φαίνεται να είναι το βόρειο μέρος του αστερισμού του Ωρίωνα.

• Ο μοναχικός Φομαλχώ, το αστέρι του φθινοπώρου, βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο, στις 9 με 10 το βράδυ. Ο Φομαλχώ είναι ένα αστέρι 1ου μεγέθους που δεν τυγχάνει κάποιας αναγνώρισης, τουλάχιστον από περιοχές μέσου γεωγραφικού πλάτους. Αυτό συμβαίνει γιατί ποτέ δεν σηκώνεται ψηλά πάνω από τον ορίζοντα. Το μέγιστο ύψος που φθάνει είναι περίπου στις 20 μοίρες. Επίσης, συνηγορεί το γεγονός ότι ο Φομαλχώ ανήκει σε έναν ακαθόριστο αστερισμό, τον Νότιο Ιχθύ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:56 π.μ.της Τρίτης.

Τρίτη, 22 Οκτωβρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:48 π.μ.της Τετάρτης.

• Είναι ήδη Οκτώβριος. Έχετε προσπαθήσει να εντοπίσετε το συνοδό του Σείριου; Ο Σείριος Β είναι ο πρώτος λευκός νάνος που ανακαλύφθηκε , 1/10.000 της λαμπρότητας του Α και σε απόσταση 10” από αυτόν, στα ανατολικά του. Νωρίς το ξημέρωμα τον μήνα αυτόν είναι ίσως η καλύτερη εποχή για να τον εντοπίσετε με ένα μεσαίο ή μεγάλο τηλεσκόπιο, τότε που θα μεσουρανεί. Τα ξημερώματα του Οκτωβρίου, όταν ο αέρας είναι ξηρός και η θερμοκρασία του καθρέπτη του τηλεσκοπίου είναι σε ισορροπία με την θερμοκρασία του αέρα (αφού ήταν έξω όλη τη νύχτα) μπορούν να μας χαρίσουν στιγμές με καλό seeing.  Χρησιμοποιήστε ένα φίλτρο σελήνης ή ένα φίλτρο φωτορύπανσης (LPR). Ίσως το φίλτρο να κάνει τη διαφορά.

Η φωτογραφία αυτή του Damian  Peach τραβήχτηκε το 2008 με ένα 10ίντσο τηλεσκόπιο όταν ο Σείριος Β απείχε 11,4’’ από τον Α. (1800 καρε προστέθηκαν με τη μέθοδο του stacking)

Τετάρτη, 23 Οκτωβρίου

• Ο Άρης ανατέλλει λίγο πριν από τις 3 π.μ. και ανεβαίνει περίπου 35 ° πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα από τότε που αρχίζει το λυκόφως. Σήμερα το πρωί, ο κόκκινος πλανήτης εμφανίζεται περίπου 5 ° κάτω και αριστερά του Βασιλίσκου, το πιο λαμπρό αστέρι του Λέοντα. Με μέγεθος 1,5, ο Άρης φαίνεται ανεπαίσθητα πιο αμυδρός από τον Βασιλίσκο. Ένας εύκολος τρόπος για να τους ξεχωρίσουμε είναι από το χρώμα: ο πλανήτης λάμπει με πορτοκαλί-κόκκινο χρώμα, ενώ το αστέρι έχει μια ελαφρά μπλε απόχρωση. Η απόσταση μεταξύ των δύο αντικειμένων αυξάνεται όλη αυτή την εβδομάδα. Ο κομήτης ISON (C/2012 S1) βρίσκεται τώρα 1,5 ° ανατολικά του πλανήτη και λάμπει γύρω στο 10ο μέγεθος, είναι δηλαδή παρατηρήσιμος με ένα 6 ιντσο τηλεσκόπιο κάτω από ένα σκοτεινό ουρανό.

Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου

• Αν κοιτάξτε περίπου 10 ° πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα, μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα αυτή την εβδομάδα, είναι αδύνατον να μην δείτε την Αφροδίτη. Ο λαμπρός πλανήτης λάμπει με μέγεθος -4.5, πολύ πιο φωτεινή από κάθε άλλο σημείο του φωτός στον ουρανό. Αν στοχεύσετε την Αφροδίτη με ένα τηλεσκόπιο, θα δείτε ένα δίσκο που μετρά 23" κατά μήκος και εμφανίζεται μόλις πάνω από το ήμισυ φωτισμένος.

• Η Σελήνη ανατέλλει περίπου στις 11 απόψε, με τον λαμπρό Δία κάτω και στα αριστερά της. Λίγο πιο αριστερά είναι ο Πολυδεύκης, με τον Κάστορα πάνω από αυτόν. Τα ξημερώματα της Παρασκευής, είναι όλοι ψηλά στο νότο, πάνω από τον Προκύωνα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:26 π.μ.της Παρασκευής. 

Παρασκευή, 25 Οκτωβρίου

• Το φεγγάρι σε απόγειο, στο πιο μακρινό σημείο της τροχιάς του γύρω από τη Γη, στις 5:25 μ.μ., 404.557 χιλιόμετρα από το κέντρο της Γης.

• Ο Αλτάιρ είναι το πιο φωτεινό αστέρι στον νοτιοδυτικό ουρανό όταν βραδιάσει, ενώ ο Βέγας είναι το πιο φωτεινό αστέρι ψηλά στον δυτικό ουρανό. Στα βόρειο-ανατολικά, η Αίγα αρχίζει να σηκώνεται ολοένα και ψηλότερα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:17 π.μ.του Σαββάτου.

Σάββατο, 26 Οκτωβρίου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 1:42 π.μ. της Κυριακής. Η σελήνη ανατέλλει λίγο μετά τις 12:30 π.μ. της Κυριακής και βρίσκεται στον αμυδρό αστερισμό του Καρκίνου κάτω από τον Δία και τους Διδύμους. Στα δεξιά της σελήνης και του Δία, ο Προκύων σχηματίζει ένα σχεδόν ισόπλευρο τρίγωνο μαζί τους.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:04 π.μ.της Κυριακής.

Κυριακή, 27 Οκτωβρίου

• Κάτω και αριστερά από τον Ωρίωνα δεσπόζει με την λάμψη του ο Σείριος, πιο λαμπρός από όλα τα αστέρια του ουρανού. Ο Μπετελγκέζ και ο Προκύωνας σχηματίζουν μαζί του το περίφημο τρίγωνο του χειμώνα που θα κυριαρχεί στον ουρανό τους επόμενους μήνες και φυσικά θα ανατέλλει όλο και πιο νωρίς. Ακριβώς κάτω από τον Σείριο είναι το ανοιχτό σμήνος Μ41.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:56 π.μ.της Δευτέρας.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσειςΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο γίγαντας των πλανητών Δίας είναι ένα εξαιρετικός στόχος για παρατήρηση ή φωτωγράφηση, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η όμορφη αυτή φωτογραφία του Γιώργου Ταρσούδη είναι τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Skywatcher DOBSONIAN 14″ (Αναδιπλούμενο Truss). 

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίοΑστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής και ο Κρόνος έχουν χαθεί μέσα στη λάμψη της δύσης του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,4) φέγγει λαμπρή στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως και κινείται σιγά-σιγά ψηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος της είναι φωτεινός σχεδόν κατά το ήμισυ και έχει μέγεθος 21 δευτερόλεπτα του τόξου. Μπορείς ακόμα να διακρίνεις τον Αντάρη ο οποίος κινείται κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης;

• Ο Άρης (μέγεθος +1,5, στον Λέοντα) ανατέλλει πριν τις 3 π.μ. Βρίσκεται κοντά στον Βασιλίσκο. Ο πλανήτης και το αστέρι θα φτάσουν σε απόσταση 6,5° το πρωί της 26ης Οκτωβρίου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι μόλις 4,7 “.

• Ο κομήτης ISON, με μέγεθος περίπου 10, είναι επίσης κοντά στον Άρη. Παραμένει ένα αρκετά αμυδρό αντικείμενο ακόμα και με τηλεσκόπιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,2, στους Διδύμους) ανατέλλει πριν τα μεσάνυχτα και λάμπει ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Στα αριστερά του, αφότου έχει ανατείλει, σε απόσταση περίπου 8° είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης.
• 
  
  

Σε αντίθεση με το ανέκφραστο πρόσωπο που μας έδειξε ο Ουρανός κατά τη διάρκεια της συνάντησής του το 1986 με το Voyager 2, εμφανίζει τώρα ζώνες και αμυδρότερες λωρίδες στους ιδιαίτερα ικανούς αστροφωτογράφους . Ο Damian Peach στην Αγγλία πήρε αυτό το πλάνο στις 6 Οκτωβρίου, όταν ο Ουρανός ήταν μόλις 3,7 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο! Χρησιμοποιίησε ένα 12ίντσο τηλεσκόπιο Schmidt-Cassegrain, ένα βαθύ κόκκινο RG610 φίλτρο. Το 35λεπτό  βίντεο που τραβήχτηκε ήταν με πολύ αργά καρέ, 3 καρέ ανά δευτερόλεπτο λόγω της χαμηλής φωτεινότητας του Ουρανού. Χρησιμοποιήθηκε κατάλληλο λογισμικό για την αντιστάθμιση της εικόνας λόγω της περιστροφής του πλανήτη. Damian Peach

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5.7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά και στα νότια, αντίστοιχα, στις 10 μ.μ. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό των δύο πλανητών εδώ:  http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf

http://www.astronomy.gr/