Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (14-20/10)

• Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου

• Ο Άρης ανατέλλει λίγο πριν από τις 3 π.μ. και ανεβαίνει περίπου 30° πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα όταν αρχίζει το λυκόφως. Βρίσκεται ανάμεσα στα αστέρια του Λέοντα και σήμερα το πρωί περνά 1° βόρεια από το πιο λαμπρό αστέρι του αστερισμού, τον Βασιλίσκο. Με μέγεθος 1,6, ο πλανήτης φαίνεται ελαφρώς πιο αμυδρός από το αστέρι. Είναι εύκολο να τους ξεχωρίσετε από τα χρώματά τους, με τον Άρη να φαίνεται πορτοκαλής-κόκκινος, ενώ ο Βασιλίσκος να έχει μια ελαφρώς γαλαζωπή απόχρωση.

Τρίτη, 15 Οκτωβρίου

• Απόψε, η πάνω δεξιά γωνία του Μεγάλου Τετράγωνου του Πήγασου δείχνει προς τα κάτω το φεγγάρι.

• Παρατηρώντας τον Άρη και τον Βασιλίσκο με γυμνό μάτι ή με κιάλια, καλό είναι να γνωρίζετε ότι ένα ακόμη αντικείμενο του ηλιακού συστήματος βρίσκεται επίσης στην περιοχή αυτή. Είναι ο κομήτης ISON (C/2012 S1), 1° βόρεια του πλανήτη και 2° βόρεια του αστεριού. Έχει μέγεθος περίπου 10 κάτι που κάνει δυνατή την παρατήρησή του και με τηλεσκόπιο 6 ιντσών κάτω από έναν σκοτεινό ουρανό. Με το φεγγάρι να επιστρέφει στον πρωινό ουρανό τις επόμενες δύο εβδομάδες, αυτή θα είναι η καλύτερή σας ευκαιρία για να δείτε τον κομήτη μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου. 

Τετάρτη, 16 Οκτωβρίου

• Ο Αντάρης λαμπυρίζει 1½ ° κάτω από την Αφροδίτη καθώς τελειώνει το λυκόφως.

• Εκτός από τη συνάντηση του Άρη και του Βασιλίσκου το πρωί, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο βραδινός ουρανός απόψε προσφέρει τη δική του όμορφη σύνοδο, όταν η λαμπρή Αφροδίτη περνάει 1,6° βόρεια του Αντάρη, το πιο λαμπρό αστέρι στον Σκορπιό. Με μέγεθος -4.4, η Αφροδίτη εμφανίζεται περισσότερες από 100 φορές πιο φωτεινή από τον 1ου μεγέθους Αντάρη. Το ζευγάρι βρίσκεται περίπου 10 ° πάνω από το νοτιοδυτικό ορίζοντα, 45 λεπτά μετά τη δύση του ηλίου. Τα δύο αντικείμενα έχουν μια ωραία χρωματική αντίθεση επίσης, αν και είναι πιο δύσκολο να τα διακρίνει κανείς στο λυκόφως από το ζευγάρι Άρη-Βασιλίσκου στον σκοτεινό ουρανό πριν το λυκαυγές. Η Αφροδίτη αντανακλά το φως από τον ελαφρώς κιτρινωπό ήλιο, ενώ ο κόκκινος υπερ-γίγαντας Αντάρης λάμπει με μια πορτοκαλί απόχρωση.

Πέμπτη, 17 Οκτωβρίου

• Το φωτεινό φεγγάρι, σχεδόν πανσέληνος λάμπει κάτω από την κάτω γωνία του Μεγάλου Τετράγωνου του Πήγασου αυτό το βράδυ.

• Παρά το γεγονός ότι ο Ουρανός έφτασε σε αντίθεση και μέγιστη λαμπρότητα πριν από δύο εβδομάδες, παραμένει κοντά στην καλύτερή του παρουσία στον βραδινό ουρανό. Η σελήνη (σχεδόν Πανσέληνος) μπορεί να χρησιμεύσει ως οδηγός απόψε επειδή βρίσκεται μόλις 3 ° βόρεια (προς τα αριστερά) από τον πλανήτη. Θα χρειαστείτε κιάλια ή τηλεσκόπιο για να εντοπίσετε τον 6ου μεγέθους Ουρανό στο έντονο φως του φεγγαριού. Ο πλανήτης βρίσκεται κοντά στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Κήτουs, περίπου 5 ° δυτικά-νοτιοδυτικά του μεγέθους 4,4 αστέρα δέλτα των Ιχθύων.

Παρασκευή, 18 Οκτωβρίου

• Πανσέληνος στις 2:38 π.μ. του Σαββάτου.

            

• Μια έκλειψη παρασκιάς της σελήνης θα είναι ορατή τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου (αρχίζει στις12:53 π.μ.), σε όλη την Ευρώπη, μέρη της Ασίας και της Αμερικής. Η σελήνη θα βρεθεί στο μέγιστο της έκλειψης στις 2:50 π.μ. Η έκλειψη  τελειώνει στις 4:48 π.μ. Είναι πολύ πιθανόν η νότια-νοτιοανατολική πλευρά της σελήνης να εμφανίσει ασυνήθιστες σκιές με κόκκινες αποχρώσεις. Ο δίσκος της θα γίνει αρκετά αμυδρότερος αλλά δεν θα γίνει σκοτεινός όπως κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης όταν και εισέρχεται στη σκιά της Γης.

Σάββατο, 19 Οκτωβρίου

• Το πιο λαμπρό αστέρι στον δυτικό ουρανό, μόλις χαθεί το λυκόφως, ο Αρκτούρος, το αστέρι της άνοιξης βυθίζεται σιγά σιγά στον ορίζοντα και γρήγορα θα χαθεί από τον βραδινό ουρανό.

• Μόλις βραδιάσει, ο Πολικός αστέρας και ο β της Μικρής Αρκτου (Kochab) βρίσκονται στο ίδιο ύψος. Και τα δύο αστέρια είναι 2ου μεγέθους, με τον Πολικό να βρίσκεται στα δεξιά.

Κυριακή, 20 Οκτωβρίου

• Ο αστεροειδής 324 Bamberga έφθασε σε αντίθεση στα μέσα Σεπτεμβρίου, αλλά παραμένει ένας 9ου μεγέθους στόχος στο νυχτερινό ουρανό του Οκτωβρίου. Με πλάτος 224 χιλιόμετρα, αυτός ο διαστημικός βράχος βρίσκεται στον Πήγασο, το φτερωτό άλογο, λίγο έξω από την βορειοδυτική γωνία των Ιχθύων. Αναζητήστε τον με κιάλια ή με τηλεσκόπιο λιγότερο από 2° νοτιοδυτικά του 5ου μεγέθους αστέρα ρ του Πήγασου. Αν και ο Bamberga ήταν ο 324ος αστεροειδής στη σειρά που ανακάλυψαν οι αστρονόμοι, είναι μεγαλύτερος από το ήμισυ των πρώτων 10 αστεροειδών. Ξέφυγε της ανίχνευσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, διότι ακολουθεί μια αρκετά εκκεντρική τροχιά, πράγμα που σημαίνει ότι  σπάνια είναι κοντά στη Γη. Στην πραγματικότητα, φαίνεται πιο κοντά και λάμπει πιο φωτεινός τώρα από ότι σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή τα τελευταία 22 χρόνια.
  
  
• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσειςΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, τρεις σκιές από αντίστοιχους δορυφόρους του Δία φαίνονταν πάνω στον δίσκο του πλανήτη, ένα αρκετά σπάνιο φαινόμενο που αποθανάτισε ο Γιάννης Ροζάκης (Κάντε κλικ στην φωτογραφία για περισσότερες λεπτομέρειες λήψης).

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίοΑστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.
  
• Ο Ερμής (μέγεθος 0) είναι μέσα στη λάμψη της δύσης του ήλιου. Περίπου 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα, προσπαθήστε να τον εντοπίσετε με κιάλια περίπου 22° κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7) βρίσκεται 7 μοίρες πάνω από τον Ερμή και στα δεξιά του.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,4) φέγγει λαμπρή στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως και κινείται σιγά-σιγά ψηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα. Ο δίσκος της είναι φωτεινός λίγο περισσότερο από το ήμισυ και έχει φαινόμενο μέγεθος 21 δευτερόλεπτα του τόξου. 

• Ο Άρης (μέγεθος +1,6, στον Λέοντα) ανατέλλει στις 3 π.μ. Βρίσκεται κοντά στον Βασιλίσκο. Ο πλανήτης και το αστέρι θα φτάσουν σε απόσταση λιγότερη από 1° το πρωί της 15ης Οκτωβρίου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι μόλις 4,6 “.

• Ο κομήτης ISON είναι επίσης κοντά στον Άρη. Παραμένει ένα αρκετά αμυδρό αντικείμενο ακόμα και με τηλεσκόπιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,2, στους Διδύμους) ανατέλλει τα μεσάνυχτα και λάμπει ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Στα αριστερά του, σε απόσταση περίπου 8° είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5.7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά στις 10 μ.μ. Ο Ουρανός ήταν σε αντίθεση πριν από δύο εβδομάδες. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό των δύο πλανητών εδώ:http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf

www.astronomy.gr