Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝ-ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ
Το να μοιράζεσαι σημαίνει ότι νοιάζεσαι
Τι συμβαίνει άραγε όταν το “νοιάζεσαι” δεν εμπεριέχει την οριοθέτηση; Η σχέση δύο ανθρώπων, ξεκινά μέσα σε ένα ρομαντικό περιβάλλον, αρχίζει από το βλέμμα και την πρόκληση του ερεθίσματος, για την περιέργεια, και την ενεργοποίηση όμορφων συναισθημάτων, μοιάζει το διάστημα αυτό η σχέση να βιώνει όλα τα συναισθήματα ενός μωρού από την ηλικία 40 ημερών έως 15μηνών. “Η προσκόλληση και η σύνδεση ενός βρέφους με έναν ή περισσότερους φροντιστές είναι κρίσιμη για τη σωματική και συναισθηματική επιβίωση. Αυτή η θεμελιώδης προσκόλληση κάνει το βρέφος να εξαρτάται από τις ανάγκες και την ευπάθεια του φροντιστή”.
Στο επόμενο στάδιο ο κάθε ένας αναζητά τον χώρο του, από το εγώ στο εμείς, είναι ίσως το ποιο δύσκολο μεταβατικό στάδιο, που χρειάζεται και οι δύο να μάθουν τον ίδιο χορό της συν-δημιουργίας, χωρίς να πατήσει ο ένας τα πόδια του άλλου. Είναι παράλληλα και το διάστημα που δημιουργείται η εγκαθίδρυση του ποιος οδηγεί και ποιος ακολουθεί, ανεξαρτήτου φύλου. η συν-εξάρτηση ή η απομάκρυνση.
Σε αυτό το άρθρο μου θα αναπτύξω τον όρο της συν-εξάρτησης, και πως μπορεί να αναπτυχθεί η παθολογία των σωματοποιήσεων, και αυτοάνοσων νοσημάτων. Δεν θα αναπτύξω τον όρο αυτόν για το αλκοόλ ή την εξάρτηση από τα ναρκωτικά, τον τζόγο κ.α.λ. Αλλά τούς ρόλους που ένα άτομο αναπαράγει συντηρούμενο από την οποιαδήποτε δυσλειτουργική οικογένεια.
Η συν-εξάρτηση είναι μια μαθησιακή συμπεριφορά που μπορεί να μεταβιβαστεί από τη μια γενιά στην άλλη. Είναι μια συναισθηματική και συμπεριφοριστική κατάσταση που επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να έχει μια υγιή, αμοιβαία ικανοποιητική σχέση. Είναι επίσης γνωστή και ως «εθισμός στη σχέση», επειδή τα άτομα που έχουν συσχετισμό συχνά σχηματίζουν ή διατηρούν σχέσεις που είναι μονόπλευρες, συναισθηματικά καταστροφικές ή καταχρηστικές.
Οι δυσλειτουργικές οικογένειες δεν αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν προβλήματα. Δεν μιλούν γι’ αυτά που δεν αντέχουν παράλληλα να ακούν τις μη αντοχές των μελών τους. Ως αποτέλεσμα, τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να καταπνίγουν τα συναισθήματα και να αγνοούν τις δικές τους ανάγκες. Γίνονται "επιζώντες". Αναπτύσσουν συμπεριφορές που τους βοηθούν να αρνούνται, να αγνοούν ή να αποφεύγουν τα δύσκολα συναισθήματα. Αφήνουν τους εαυτούς τους. Δεν μιλούν. Δεν αγγίζουν. Δεν αντιμετωπίζουν. Δεν αισθάνονται. Δεν εμπιστεύονται. Η ταυτότητα και η συναισθηματική ανάπτυξη των μελών μιας δυσλειτουργικής οικογένειας συχνά παρεμποδίζονται. Και φυσικά ότι το μυαλό καταπνίγει, το σώμα αρχίζει να αντιδρά, πρώτα με αϋπνίες, πονοκεφάλους, υπερ- φαγία (βουλιμία), αφαγία, δευτερογενές, με παθήσεις στο έντερο, στομάχι, συκώτι, τριτογενές σε όργανα όπως πνεύμονες, πάγκρεας, χολή καρδιά. η ακόμα και μικρό τραυματισμούς, η αλλιώς συναισθηματικά τρακαρίσματα. Στις γυναίκες εκτός τα προαναφερθέντα επηρεάζεται καθολικά το δέρμα, με ανάπτυξη σταφυλόκοκκου, έκζεμα, έρπη ζωστήρα όταν αφορά τον φόβο διάλυσης όλης της οικογένειας.
Όταν οι εκπαιδευμένοι φροντιστές, φροντίζουν την υγεία, την ευημερία και την ασφάλεια των άλλων ανθρώπων πριν από τη δική τους, μπορούν να χάσουν την επαφή τους με τις δικές τους ανάγκες, τις επιθυμίες και την αίσθηση του εαυτού τους, αναπτύσσουν την ανάγκη μίμησης και προσαρμογής να μοιάζουν στους φροντιζόμενους τους, για να μπορούν να χορέψουν μαζί με την ίδια μουσική στα ίδια βήματα, σε κάποια ζευγάρια βλέπουμε να είναι και οι δύο παχύσαρκοι ενώ στο παρελθόν μόνο ο ένας ήταν, να καπνίζουν και οι δύο ενώ παρελθοντικά μόνο ο ένας κάπνιζε, και αρκετά που έχουν υγιή έκβαση η τοξική λειτουργία .σε κάποια άλλα ζευγάρια ο ένας από τους δύο να ακολουθεί, ψυχικά όμως αντιστέκεται εκδηλώνοντας ψυχοσωματικά. Θυσιάζει την ψυχική του υγεία για την εικόνα των σημαντικών περιβαλλόντων του .
Άλλοι μπορεί να αναπτύξουν καταναγκαστικές συμπεριφορές όπως εργασιομανία, δραστηριότητες που θα χρειάζεται να είναι όλο και περισσότερο έξω από το οικογενειακό τοξικό περιβάλλον, Έχουν καλές προθέσεις. Προσπαθούν να φροντίσουν ένα άτομο που αντιμετωπίζει δυσκολία, αλλά η φροντίδα γίνεται καταναγκαστική και νικάει η αδιαφορία η αλλιώς η απόσυρση. Οι φροντιστές συχνά αναλαμβάνουν τον ρόλο του μάρτυρα και γίνονται "ευεργέτες" σε ένα άτομο που έχει ανάγκη. Μια γυναίκα μπορεί να δικαιολογεί τις όποιες συμπεριφορές για ένα σύντροφο, για ένα αδερφό, παιδί, ή ένα πατέρας μπορεί να "τραβήξει μερικές χορδές" για να κρατήσει το παιδί του από το να επωμισθεί τις συνέπειες της όποιας παραβατικής συμπεριφοράς .Σε αυτές τις συνθήκες τα ζευγάρια είναι ουσιαστικά κολλημένα σε ένα σχέδιο, δίνοντας και θυσιάζοντας, χωρίς τη δυνατότητα να χορέψουν αρμονικά τον χορό της συμβίωσης τους, οι σημαντικοί άλλοι είναι πιο πάνω από αυτούς. Υποκρίνονται ότι απολαμβάνουν τον χορό, αλλά πραγματικά βιώνουν συναισθήματα θυμού, πικρίας και θλίψης επειδή δεν παίρνουν ενεργό ρόλο στην εμπειρία του χορού. Είναι πεπεισμένοι ότι δεν θα βρουν ποτέ έναν παρτενέρ χορού που θα τους αγαπάει για το ποιοι είναι, σε αντίθεση με αυτό που μπορούν να κάνουν γι’ αυτούς. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η απαισιοδοξία τους εκδηλώνεται σε μια μορφή ευάλωτης αδυναμίας που τελικά τους κρατάει στο πάτωμα με το ναρκισσιστικό εαυτό τους. Το να είσαι μόνος είναι το ισοδύναμο της αίσθησης της μοναξιάς, και η μοναξιά είναι πολύ οδυνηρή για να φέρει ευτυχία.
Μπορεί να αναρωτιέστε γιατί αυτοί οι άνθρωποι είναι ακόμα μαζί. Οι ενήλικες είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε συνεργασίες. Και όσο ανθυγιεινές είναι οι σχέσεις, μπορεί να υπάρξουν κέρδη και για τα δύο μέρη. Οι συνηθισμένοι λόγοι για να κολλήσουν μαζί, περιλαμβάνουν τα παιδιά, τα οικονομικά, το χρόνο που επενδύεται, και ο φόβος της ντροπής του κοινωνικού αποκλεισμού που μπορεί να έρθει μετά το χωρισμό, Αλλά το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η πεποίθηση ότι ένας ή και οι δύο άνθρωποι πιστεύουν ότι αξίζουν να ζουν κάτω από αυτές τις συνθήκες.
Μεγαλώνοντας με έναν αναξιόπιστο ή μη διαθέσιμο γονέα σημαίνει ότι το παιδί αναλαμβάνει το ρόλο του φύλακα ή του αδιάφορου. Ένα παιδί σε αυτή την κατάσταση βάζει πρώτα τις ανάγκες του γονέα, η αποσύρεται στην ανάγκη φροντίδας για τους άλλους.
Όταν το παιδί γίνει ενήλικας, επαναλαμβάνει την ίδια δυναμική στις σχέσεις μεταξύ ενηλίκων. Και η διάγνωση της όποιας ασθένειας ονομάζεται κληρονομική, αγνοώντας την μίμηση, αναπαραγωγή, εκδήλωση γονεϊκών ρόλων.
Κυριακή Μερτζάνη
Ψυχοθεραπεύτρια (Ατομική –Ομαδική Θεραπεία)
Ερευνήτρια για την αναπαραγωγή των διαγενεολογικών ψυχικών τραυμάτων.
Συντονίστρια ομάδων ψυχικού τραύματος. Ειδίκευση στην Σχεσιακή Ατομική Ψυχοθεραπεία. ΙΣΟΨ
Ειδικευόμενη στην ομαδική διαπροσωπική ψυχοθεραπεία (πρότυπο IRVIN YALOM). ΙΣΟΨ
Μέλος της Διεθνής Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης και Ψυχοθεραπείας IARPP New York
Διεύθυνση επικοινωνίας mail: kikimertzani@gmail.com
