Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 23 Μαΐου

• Ο Άρης είναι 1 μοίρα πάνω και στα αριστερά της Αφροδίτης. Αυτή είναι η τρίτη σύνοδος  της τριπλής συνόδου μεταξύ της Αφροδίτης και του Άρη που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2010. Ψάξτε για το ζεύγος χαμηλά στα ανατολικά, 40 λεπτά πριν την ανατολή. Χρησιμοποιήστε κιάλια για να δείτε τον Άρη στο πρωινό λυκόφως δίπλα στην Αφροδίτη.

Τρίτη, 24 Μαΐου

• Κοιτάξτε ψηλά στα βορειοδυτικά το βράδυ. Εκεί θα δείτε την Μεγάλη Άρκτο, με τον σχηματισμό της κατσαρόλας να κρέμεται προς τα κάτω από τη λαβή του. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες ήταν οριζόντιος! Οι αστρικοί σχηματισμοί φαίνεται να αλλάζουν γρήγορα προσανατολισμό όταν περνούν κοντά από το ζενίθ. Ο λόγος για αυτό; Όταν κοιτάζετε κοντά στο ζενίθ, οι κατευθύνσεις προς τα "πάνω " και προς τα "κάτω" (προς και μακριά από το ζενίθ) διαφοροποιούνται σημαντικά σε μικρές αποστάσεις.

• Τελευταίο τέταρτο σελήνης στις 9:53 μ.μ. Η σελήνη ανατέλλει αρκετή ώρα μετά τα μεσάνυχτα κάτω από την κεφαλή του Υδροχόου.

Τετάρτη, 25 Μαΐου

• Το Τόξο της Άνοιξης στον δυτικό ουρανό πέφτει προς τα κάτω, αλλά μπορείτε ακόμα να το εντοπίσετε όταν βγαίνουν τα αστέρια. Ο Πολυδεύκης και ο Κάστωρ έχουν παραταχθεί περίπου οριζόντια στα δυτικά-βορειοδυτικά. Είναι περίπου το πλάτος τριών δακτύλων μακριά ο ένας από τον άλλον. Κοιτάξτε τώρα κάτω και στα αριστερά τους για τον Προκύωνα και μακρύτερα προς τα κάτω και στα δεξιά τους για την Αίγα.

Πέμπτη, 26 Μαΐου

• Ξημερώματα Παρασκευής, ευθυγράμμιση πλανητών: Βάλτε το ξυπνητήρι σας για να σηκωθείτε νωρίς, 30 λεπτά πριν την ανατολή της Παρασκευής. Η σελήνη, σε φθίνουσα φάση, βρίσκεται αρκετά ψηλά. Πολύ πιο κάτω της και στα αριστερά είναι ο Δίας. Κάτω και στα αριστερά του Δία (15°) είναι η Αφροδίτη, καθόλου ψηλά. Με κιάλια ή με ένα τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου ψάξτε για τον μικρό και αμυδρό Άρη, 2° πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης, και για τον Ερμή, 4 ° κάτω και στα αριστερά της Αφροδίτης.

Παρασκευή, 27 Μαΐου

• Με το καλοκαίρι λιγότερο από ένα μήνα μακριά, το μεγάλο Θερινό Τρίγωνο κάνει την εμφάνισή του στα ανατολικά. Το πιο ψηλό και λαμπρότερο άστρο του είναι ο Βέγας. Κοιτάξτε κάτω και στα αριστερά του Βέγα, με δύο ή τρεις φορές το πλάτος μιας γροθιάς στο μήκος του βραχίονα, για τον Ντενέμπ, το λαμπρότερο αστέρι στην περιοχή αυτή. Μακρύτερα κάτω και στα δεξιά του Βέγα είναι ο Αλτάιρ, ο οποίος ανατέλλει τελευταίο από τα τρία αστέρια του Θερινού Τριγώνου (περίπου στις 10:30 μ.μ.).

Σάββατο, 28 Μαΐου

• Πριν την ανατολή αύριο το πρωί, δείτε την ημισέληνο να κρέμεται πάνω από τον Δία. Πολύ πιο κάτω και στα αριστερά τους, παρατηρήστε με κιάλια τους υπόλοιπους πλανήτες να βρίσκονται κατά μήκος μιας νοητής γραμμής.
  
  
  Κυριακή, 29 Μαΐου
  

  
  

  
  

  
  
  • Η σελήνη συμπεριλαμβάνεται στην ουράνια εικόνα της συνόδου των πλανητών τα πρωινά της 29ης, 30ης και 31ης Μαΐου. Κοιτάξτε στα ανατολικά νοτιοανατολικά 30 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου (μετά τις 5:30 π.μ).
    
    
    
                            ΟΛΑ ΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΤΟΥ ΝΥΧΤΕΡΙΝΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ
    
    
  
  
  
  

• Σε έναν καθαρό και σκοτεινό ουρανό μπορούμε να δούμε 2.000 με 3.000 άστρα. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για τον Nick Risinger. Διευθυντής μάρκετινγκ με έδρα το Σιάτλ  άφησε τη δουλειά του για να ξεκινήσει μια ιστορική προσπάθεια φωτογράφησης: 20 εκατομμύρια αστέρια, αμυδρά σκοτεινά νεφελώματα, νεφελώματα εκπομπής και αστρικά σμήνη. Όλα χωρίς τηλεσκόπιο. Στόχος του; Απλά να αναδείξει το μεγαλείο του νυχτερινού ουρανού. Το επίτευγμά του είναι απλά εκπληκτικό. Δείτε μόνο αυτό ...
  
  
  

• Ο Risinger θέλησε να παρουσιάσει τον νυχτερινό ουρανό σαν να συναγωνίζεται τη φωτεινότητα της ημέρας. Εξασφάλισε εξειδικευμένο εξοπλισμό, έμαθε πώς λειτουργεί και διάνυσε περισσότερα από 100.000 χιλιόμετρα για να ολοκληρωθεί αυτό που είναι σίγουρα η πιο όμορφη αποτύπωση του ουρανού που έχει συνταχθεί από ερασιτέχνη αστρονόμο και η μεγαλύτερη έγχρωμη αποτύπωση του ουρανού που έγινε ποτέ. Από το σκοτεινό ουρανό των δυτικών ΗΠΑ μέχρι τη Νότια Αφρική, αυτός, ο αδελφός του και ο πατέρας του χρησιμοποίησαν τις φωτογραφικές μηχανές τους για να καλύψουν το σύνολο του νυχτερινού ουρανού με 37.400 εκθέσεις, σε 624 ομοιόμορφα κατανεμημένα τμήματα. Οι εικόνες στη συνέχεια τοποθετήθηκαν όλες μαζί για να δημιουργήσουν ένα αριστούργημα 5.000 megapixel το οποίο μόλις δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο αυτή την εβδομάδα.

• Η λεπτομέρεια της εργασίας του είναι εκπληκτική. Περιλαμβάνει μακρινά αστέρια, πέρα από το όριο της οπτικής ανίχνευσης, αμυδρά νεφελώματα όπως το Barnard Loop στον Ωρίωνα, την πλούσια λάμψη του γαλαξία στο νότιο ημισφαίριο και τα πυκνά σύννεφα σκόνης μέσα από τους αστερισμούς της Ασπίδας και του Τοξότη. Σε περίπτωση που χαθείτε ανάμεσα σε αυτά τα άστρα, ο Nick περιλαμβάνει μια διαδραστική έκδοση που έχει τα περιγράμματα των αστερισμών ώστε να γνωρίζετε τι είναι αυτό που βλέπετε: http://media.skysurvey.org/interactive360/index.html
  
• Η ιστοσελίδα του Nick Risinger είναι: http://skysurvey.org/

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης και ο Δίας συνεχίζουν να αλλάζουν θέσεις μεταξύ τους χαμηλά στο φως της ανατολής του ήλιου. Τώρα όμως αρχίζουν να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον. Η Αφροδίτη είναι κατά πολύ ο πιο λαμπρός πλανήτης. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια 30 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου για να δείτε τον πολύ πιο αμυδρό Ερμή λίγο κάτω από την Αφροδίτη. Ο Δίας ανεβαίνει λίγο ψηλότερα και φαίνεται ευκολότερα από μέρα σε μέρα. Ο Άρης, ο πιο αμυδρός απ’ όλους, βρίσκεται πάνω από την Αφροδίτη.
  
  
  
  
  Αν και ο Δίας  είναι ακόμα χαμηλά στο λυκαυγές και δεν μπορεί να παρατηρηθεί καλά με τηλεσκόπιο, ο Christopher Go (http://www.christone.net/astro/jupiter/index.htm  ) έβγαλε αυτή τη φωτογραφία στις 19 Μαΐου. Φαίνεται ότι η σκοτεινή Νότια Ισημερινή Ζώνη (πάνω από το κέντρο της φωτογραφίας) έχει επιστρέψει, είναι πλατιά και δίχρωμη. Επίσης, η Νότια Ισημερινή Ζώνη παραμένει έντονα σκούρα με χρώμα κόκκινο-καφέ.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6 στην Παρθένο) είναι ο μόνος πλανήτης που προσφέρεται για παρατήρηση με τηλεσκόπιο. Βρίσκεται ψηλά στο νότο μετά τις 9 μ.μ. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 14° πιο κάτω ή τον λαμπρότερο Αρκτούρο 30° στα αριστερά του. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  7,3° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Μόνο ½ ° περίπου από τον Κρόνο είναι το αστέρι γ της Παρθένου (Πορίμα), ένα ωραίο αλλά δύσκολο να εντοπιστεί με τηλεσκόπιο διπλό αστέρι. Η απόσταση που χωρίζει τα δύο αστέρια είναι μόλις 1,7 δευτερόλεπτα του τόξου. Χρησιμοποιήστε μεγάλη μεγέθυνση και ελπίστε ότι το seeing θα είναι καλό. Η απόσταση του Κρόνου από το αστέρι θα μειώνεται διαρκώς μέχρις ότου φτάσει στις 0,4° στα μέσα Ιουνίου.

• Παρακολουθήστε ένα όμορφο βίντεο (σύνθεση από πολλές εικόνες που πήρε ο Cristopher Go σε διάστημα 84 λεπτών) που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μαύρων σημαδιών στην ανατολική πλευρά του φωτεινού δακτυλίου Β: http://www.christone.net/astro/saturn/saturn20110512.gif

• Περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες του Κρόνου από το διαστημικό σκάφος Cassini και το τηλεσκόπιο VLT στην Χιλή εδώ: http://www.skyandtelescope.com/news/home/122329429.html

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους δυτικούς Ιχθείς) βρίσκεται στην λάμψη του πρωινού λυκόφωτος. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοανατολικά λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής.  

                                                                                                          www.astronomy.gr