Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 15 Ιουνίου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 1:16 μετά τα μεσάνυχτα της Δευτέρας.

• Ο Δίας αρχίζει την ανάδρομη κίνησή του. Συνήθως οι πλανήτες κινούνται από τα δυτικά προς τα ανατολικά σε σχέση με το υπόβαθρο των αστέρων. Για λίγο, όταν η Γη περνάει έναν εξωτερικό πλανήτη στην κίνησή τη γύρω από τον ήλιο, ο εξωτερικός πλανήτης κινείται προς τα πίσω, δηλαδή, από ανατολικά προς τα δυτικά σε σχέση με τα αστέρια. Ο Δίας θα κινείται σε ανάδρομη κίνηση μέχρι τον Οκτώβριο. Θα δείτε τον Δία στα νοτιοανατολικά στον πρωινό ουρανό.

Τρίτη, 16 Ιουνίου

• Η ημισέληνος φαίνεται στον πρωινό ουρανό. Με τηλεσκόπιο, παρατηρήστε τον κρατήρα Κοπέρνικο. Είναι ένας κρατήρας 100 χιλιομέτρων που σήμερα φαίνεται εύκολα κοντά στη διαχωρίζουσα. Ο κρατήρας πήρε το όνομά του από τον Nicolaus Copernicus, τον αστρονόμο που τον 16ο αιώνα τοποθέτησε τον Ήλιο στο κέντρο του σύμπαντος αντί για τη Γη.

Τετάρτη, 17 Ιουνίου

• Ο Ποσειδώνας είναι 0,8° δυτικά βορειοδυτικά του Δία. Αυτή είναι η μέγιστη απόσταση που θα έχουν οι δύο πλανήτες ανάμεσα στην πρώτη και την δεύτερη συνοδό τους. Ο Δίας είναι ορατός με γυμνό μάτι ενώ ο Ποσειδώνας φαίνεται με τηλεσκόπιο σαν ένα αμυδρό 8ου μεγέθους σημείο φωτός.

Πέμπτη, 18 Ιουνίου

• Η λεπτή ημισέληνος κρέμεται πάνω από την Αφροδίτη και τον Άρη στον πρωινό ουρανό τις επόμενες ημέρες. Βρίσκεται κοντά στις Πλειάδες την Κυριακή πρωί.
  
  
  
  
  
  
  

Το σφαιρωτό σμήνος Μ5 στον αστερισμό του Όφη είναι παρόμοιο φωτεινότητα και ομορφιά με το πιο λαμπρό σφαιρωτό σμήνος του βορείου ημισφαιρίου, το Μ13. Η φωτογραφία αυτή του Μ5 είναι τραβηγμένη από τον Βασίλη Παπαϊωάννου με τηλεσκόπιο Skywatcher 200/1000, πάνω στην στήριξη EQ6skyscan. Η έκθεση ήταν 10 Χ 430 δευτερόλεπτα σε Iso 400, στις 11 Ιουνίου 2009.

Παρασκευή, 19 Ιουνίου

• Ο Τιτάνας, ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου φαίνεται ακόμα και με ένα μικρό τηλεσκόπιο. Απόψε βρίσκεται στα δυτικά του πλανήτη.

• Έχετε παρατηρήσει τον γ της Παρθένου πρόσφατα; Αυτό το διπλό άστρο που μεγαλώνει σε απόσταση (είναι γνωστό και με το όνομα Πορίμμα), λάμπει με μέγεθος 3 στην Παρθένο. Η απόσταση των δυο άστρων είναι 1,3 δευτερόλεπτα του τόξου και δεν ήταν δυνατόν να διαχωριστούν πριν από τέσσερα χρόνια αφού βρίσκονταν σε περίαστρο*. Με ένα 6ίντσο τηλεσκόπιο, με 200 φορές μεγέθυνση και με καλό seeing είναι δυνατόν να γίνει ο διαχωρισμός τους. Φυσικά, με μεγαλύτερο τηλεσκόπιο ο διαχωρισμός τους είναι αρκετά πιο εύκολος.

• * Περίαστρο. Το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς ενός συνοδού αστέρα, ο οποίος περιστρέφεται γύρω από έναν άλλο αστέρα με μεγαλύτερη μάζα. Στο σημείο αυτό ο συνοδός αστέρας του συστήματος των διπλών αστέρων, έχει τη μεγαλύτερη τροχιακή ταχύτητά του. Στην περίπτωση των πλανητών το σημείο αυτό είναι το περιήλιο, ενώ στην περίπτωση της Γης είναι το περίγειο. («Λεξικό Αστρονομίας», Κ. Μαυρομμάτη).

Σάββατο, 20 Ιουνίου

• Απόψε είναι η μικρότερη νύχτα του χρόνου για το βόρειο ημισφαίριο. Το θερινό ηλιοστάσιο είναι στις 8:46, το πρωί της 21ης Ιουνίου και σηματοδοτεί την αρχή του καλοκαιριού για το Βόρειο ημισφαίριο της Γης και αρχή του χειμώνα για το Νότιο Ημισφαίριο, αντίστοιχα.

• Ο Ερμής βρίσκεται 6 μοίρες περίπου κάτω από την σελήνη στο φως του λυκαυγούς. Ο πλανήτης είναι μόλις 1/5 της μοίρας μακριά από το ε του Ταύρου, το αστέρι που είναι στην απέναντι από τον Αλντεμπαράν κορυφή στο τρίγωνο των Υάδων. Παρατηρήστε με ένα ζευγάρι κιάλια.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:54 π.μ., ξημερώματα Κυριακής.

Κυριακή, 21 Ιουνίου

• Με τον σκοτεινό ουρανό να συνεχίζεται απόψε, μπορείτε να ακολουθήσετε τον γαλαξία σ’ όλη του την έκταση. Το σμήνος της "Πεταλούδας", Μ6 στον Σκορπιό, περίπου στο μέγεθος της πανσελήνου, έχει αστέρια από 7ο μέχρι 12ο μέγεθος. Τα φτερά του Μ6 φαίνονται εύκολα στα ανατολικά και δυτικά του κυρίου σώματος της πεταλούδας. Με χαμηλή μεγέθυνση μπορείτε να δείτε περίπου 75 μπλε-λευκά αστέρια.

Το σμήνος της πεταλούδας,Μ6(φωτογραφία του Nigel Sharp και Mark Hanna, REU program/
NOAO/AURA/NSF).

• Θέλετε να μυηθείτε στον χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό..
  
  Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ενας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com

• Ο Ερμής (με μέγεθος περίπου 0) φαίνεται χαμηλά στο φως του λυκαυγούς, 23° κάτω και στα αριστερά της Αφροδίτης.

• Η Αφροδίτη και ο Άρης (με φαινόμενο μέγεθος – 4,4 και +1,1, αντίστοιχα) παραμένουν κοντά μαζί χαμηλά στον πρωινό ουρανό, πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα. Η Αφροδίτη είναι πολύ λαμπρή ενώ ο Άρης είναι 150 φορές πιο αμυδρός απ’ αυτήν. Ο Άρης βρίσκεται στα αριστερά της Αφροδίτης σε απόσταση 2 με 3 μοίρες αυτήν την εβδομάδα. Θα βρεθούν πολύ κοντά, σε σύνοδο, 2° μακριά, το πρωί της 22ης Ιουνίου. Ο Άρης αρχίζει μια μακριά, αργή πορεία που θα τον φέρει σε αντίθεση στις 29 Ιανουαρίου, 2010. Θα χρειαστείτε κιάλια για να τον εντοπίσετε αφού είναι περίπου 200 φορές πιο αμυδρός από την Αφροδίτη. Υπάρχουν τέσσερις λόγοι γι’ αυτό: Ο Άρης είναι μακριά από τον ήλιο, άρα φωτίζεται λιγότερο, η επιφάνειά του είναι πιο σκοτεινή από την επιφάνεια της Αφροδίτης με τα λευκά νέφη, είναι μικρότερος σε μέγεθος πλανήτης από την Αφροδίτη, και βρίσκεται τώρα μακριά από τη Γη.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στον Αιγόκερο για αυτό το έτος) ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά καθημερινά. Θα τον δείτε στα νοτιοανατολικά να ανατέλλει πριν τα μεσάνυχτα. Όσο πιο νότια ζείτε τόσο πιο ψηλά στον ουρανό θα είναι ο Δίας και τόσο πιο καλή και σταθερή εικόνα θα έχετε με ένα τηλεσκόπιο.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +1, στον Λέοντα ) λάμπει τώρα στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Ο Κρόνος έχει τους δακτυλίους του σε σχεδόν θέση κάτοψης, σε κλίση 3,5° από την θέση παρατήρησής μας πάνω στη Γη. Το άνοιγμα των δακτυλίων του είναι το μεγαλύτερο για αυτό το έτος. Θα κλείσουν πάλι σε θέση σχεδόν απόλυτης κάτοψης τον Σεπτέμβριο του 2009, τότε που ο πλανήτης θα βρεθεί σε σύνοδο με τον ήλιο.
  
• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους Ιχθείες) βρίσκεται ανάμεσα στην Αφροδίτη και τον Δία στο λυκαυγές.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Αιγόκερο) βρίσκεται 3/4° μακριά από τον Δία στο φως της αυγής, 15.000 φορές πιο αμυδρός απ’ αυτόν.

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στα νότια λίγο πριν το λυκαυγές. Είναι 250 φορές πιο αμυδρός από τον Ποσειδώνα. Αν θέλετε πραγματικά να παρατηρήσετε τον Πλούτωνα κάντε το τώρα αφού ο πλανήτης, τα αμέσως επόμενα χρόνια, οδεύει προς τα πλούσια με αστέρια πεδία του γαλαξία μας όπου θα είναι δύσκολο να αναγνωριστεί μέσα σε άλλα αστέρια 14ου μεγέθους. Ιδανική θέση παρατήρησης στον βραδινό ουρανό θα έχει ο Πλούτωνας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

(c) 2001-2007 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'
Δημήτριος Τσάμπουρας & Σια Ο.Ε.

Έδρα: Πολυτεχνείου 45, Λαδάδικα (4ος όροφος), Τ.Κ.54625 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
τηλ. 2310-533 902 /2310-541 826
fax. 2310-550 672

Υποκ/μα: Πανεπιστημίου 56 Μέγαρο ΕΡΜΗΣ (2ος όροφ.), Ομόνοια, Τ.Κ. 10678 ΑΘΗΝΑ
τηλ.: 210-3845102
fax.: 210-3842030

Email: planitario@astronomy.gr
www.astronomy.gr