Ο Ουρανός & οι Πλανήτες (8 / 6 - 14 / 6)

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 8 Ιουνίου

• Γεννημένος σαν σήμερα το 1625, ο Giovanni Cassini ήταν ο πιο σημαντικός παρατηρησιακός αστρονόμος που ακολούθησε χρονικά τον Γαλιλαίο. Σαν προϊστάμενος του παρατηρητήριου του Παρισιού για πολλά έτη, ήταν ο πρώτος που παρατήρησε τις εποχιακές αλλαγές στον Άρη και μέτρησε την παράλλαξή του (άρα και την απόστασή του). Αυτή η μέτρηση προσδιόρισε την κλίμακα του ηλιακού συστήματος για πρώτη φορά. Ο Cassini ήταν ο πρώτος που περιέγραψε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Δία και μελέτησε τις τροχιές των δορυφόρων του. Αυτός επίσης ανακάλυψε τέσσερα φεγγάρια του Κρόνου. Όμως έμεινε στην ιστορία ως ο πρώτος άνθρωπος που εντόπισε την ύπαρξη του ομώνυμου χωρίσματος (ανάμεσα στους δακτυλίους Α και Β στον Κρόνο) που φέρει το όνομά του. Με μεσαίου μεγέθους τηλεσκόπια το χώρισμα του Cassini διακρίνεται εύκολα.

Τρίτη, 9 Ιουνίου

• Το φεγγάρι ανατέλλει περίπου δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Δύο ημέρες μετά την πανσέληνο, η σελήνη ακόμα φαίνεται σχεδόν γεμάτη. Όταν το φεγγάρι είναι κοντά στον ορίζοντα, παρατηρείστε πόσο μεγάλο φαίνεται, μια οπτική παραίσθηση που κάνει το φεγγάρι να εμφανίζεται μεγαλύτερο όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα από όταν είναι ψηλότερα στον ουρανό.

Τετάρτη, 10 Ιουνίου

• Με κιάλια, ένα σφαιρωτό σμήνος μοιάζει με ένα αμυδρό, ελαφρώς θολό αστέρι. Το σφαιρωτό σμήνος M3 στον Βοώτη προσφέρει μια πολύ καλή ευκαιρία για να γίνει μια τέτοια σύγκριση. Βρίσκεται μόλις ½° από ένα αστέρι της ίδιας φωτεινότητας (6ου μεγέθους). Αρχίστε την αναζήτησή σας από τον Αρκτούρο.
  
  
  
  
  
  
  

Πέμπτη, 11 Ιουνίου

• Το αστέρι γ της Παρθένου (γνωστό με το όνομα Porrima) είναι ένα διπλό αστέρι το οποίο ήταν εύκολο να διαχωριστεί ακόμα και με μικρά τηλεσκόπια. Όμως, από την άνοιξη του 2005, το ζεύγος αυτό βρίσκεται στην πιο κοντινή απόσταση στον 169ετές κύκλο του. Το αποτέλεσμα είναι να το βλέπουμε σαν ένα αστέρι. Παρατηρήστε το με την πρώτη ευκαιρία που θα έχετε, χρησιμοποιώντας υψηλή μεγέθυνση.

Παρασκευή, 12 Ιουνίου

• Μετά τα μεσάνυχτα απόψε, θα δείτε τον Δία 9 μοίρες κάτω και στα αριστερά της σελήνης. Θα βρίσκονται ψηλά στα νοτιοανατολικά στο λυκαυγές.
  
  
  
  
  
  
  

Σάββατο, 13 Ιουνίου

• Το σφαιρωτό σμήνος Μ4 είναι ένα από τα πιο κοντινά σε μας σφαιρωτά σμήνη (7.200 έτη φωτός) και βρίσκεται 1,3 μοίρες στα δυτικά του Αντάρη. Φαίνεται εύκολα με οποιοδήποτε οπτικό όργανο. Το M4 θα ήταν ένα από τα πιο θαυμάσια σφαιρωτά σμήνη στον ουρανό εάν δεν κρύβονταν από βαριά σύννεφα σκοτεινής ενδοαστρικής ύλης. Αυτή η ενδοαστρική απορρόφηση κοκκινίζει επίσης το χρώμα του φωτός από το σμήνος και του δίνει μια ελαφρώς πορτοκαλιά ή καφετιά εμφάνιση στις έγχρωμες εικόνες.
  
  
  
  
  
  
  

Κυριακή, 14 Ιουνίου

• Το κέντρο του γαλαξία μας, μόλις στα δυτικά της «τσαγιέρας» του Τοξότη, φθάνει στο ψηλότερό του σημείο στο νότο, περίπου στις 1:30 μετά τα μεσάνυχτα. Ακολουθήστε το «γαλακτώδη ποταμό» αστρικού φωτός που ξεχύνεται από το «θερινό τρίγωνο» μέχρι την Κασσιόπη και τον Περσέα, στα βορειοανατολικά. Όταν κοιτάζουμε το «μεγάλο αστρικό νέφος του Κύκνου», στην πραγματικότητα, κοιτάζουμε προς τον δικό μας σπειροειδή βραχίονα διαμέσου των αστεριών που βρίσκονται μπροστά μας και ελαφρώς προς το εσωτερικό της τροχιάς που διαγράφουμε κατά την περιφορά μας γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας. Ένα ζευγάρι κιάλια θα σας αποκαλύψει θεαματικά ότι η ελαφρά ομίχλη του «νέφους του Κύκνου» περιέχει ένα μεγάλο πλήθος αστεριών! Αυτό το «αστρικό νέφος», περνάει σχεδόν από το ζενίθ κατά δύο ώρες πιο νωρίς κάθε μήνα και θα φαίνεται έτσι ψηλά στον ουρανό νωρίς το βράδυ στα τέλη του Αυγούστου.
• 
  Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ενας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
  

Το NGC 6992, 1400 έτη φωτός μακριά στον αστερισμό του Κύκνου, είναι μέρος από ότι απέμεινε από την έκρηξη υπερκαινοφανούς 5 – 10.000 χρόνια πριν. Είναι το φωτεινότερο, ανατολικό μέρος του μεγαλύτερου νεφελώματος Veil. Με μεγάλο τηλεσκόπιο φαίνεται εξαιρετική λεπτομέρεια, ιδιαίτερα αν χρησιμοποιηθούν φίλτρα UHC ή OIII. Ο Βασίλης Μπαρδής έβγαλε αυτήν τη φωτογραφία με το τηλεσκόπιο Skywatcher Equinox 120mm f7.5 (με μειωτή f6.3, από 900mm στα 570mm) πάνω σε στήριξη EQ6 Pro (Lights: 20*400sec., Darks: 5*400sec., 5 Flats, 5 Bias, ISO 800).

• Θέλετε να μυηθείτε στον χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό..

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως της ανατολής του ήλιου, αρκετά μακριά κάτω και στα αριστερά της Αφροδίτης.

• Η Αφροδίτη (με φαινόμενο μέγεθος – 4,4, ανάμεσα στους Ιχθείες και τον Κριό) είναι χαμηλά στον πρωινό ουρανό, πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα, 60 με 40 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. Μη την μπερδέψετε με τον λαμπρό Δία που βρίσκεται ψηλότερά της και αρκετά πιο μακριά. Με τηλεσκόπιο φαίνεται ότι ο δίσκος της έφθασε στη φάση της διχοτόμου. Αυτό έγινε στις 5 Ιουνίου. Θα συνεχίσει να φαίνεται καθαρά για μερικές ημέρες ακόμη που ο δίσκος της θα είναι γεμάτος κατά 50%. Με τηλεσκόπιο, θα την παρατηρήσετε καλύτερα νωρίς το πρωί όταν θα βρίσκεται ψηλότερα στον ουρανό και ο αέρας θα είναι πιο σταθερός.

• Ο Άρης (μέγεθος +1,1, στον Κριό) παραμένει πολύ χαμηλά στο φως της ανατολής του ήλιου, 4° κάτω από την Αφροδίτη και στα αριστερά της. Ο Άρης αρχίζει μια μακριά, αργή πορεία που θα τον φέρει σε αντίθεση στις 29 Ιανουαρίου, 2010. Θα χρειαστείτε κιάλια για να τον εντοπίσετε αφού είναι περίπου 200 φορές πιο αμυδρός από την Αφροδίτη. Υπάρχουν τέσσερις λόγοι γι’ αυτό: Ο Άρης είναι μακριά από τον ήλιο, άρα φωτίζεται λιγότερο, η επιφάνειά του είναι πιο σκοτεινή από την επιφάνεια της Αφροδίτης με τα λευκά νέφη, είναι μικρότερος σε μέγεθος πλανήτης από την Αφροδίτη, και βρίσκεται τώρα μακριά από τη Γη.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στον Αιγόκερο για αυτό το έτος) ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά καθημερινά. Θα τον δείτε στα νοτιοανατολικά πριν και κατά την διάρκεια του λυκαυγούς. Όσο πιο νότια ζείτε τόσο πιο ψηλά στον ουρανό θα είναι ο Δίας και τόσο πιο καλή και σταθερή εικόνα θα έχετε με ένα τηλεσκόπιο.Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στον Λέοντα ) λάμπει τώρα στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Ο Βασιλίσκος, λιγότερο φωτεινός, τρεμοσβήνει 15° πάνω και στα δεξιά του Κρόνου νωρίς το βράδυ και ακριβώς στα δεξιά του αργότερα το βράδυ.

• Ο Κρόνος έχει τους δακτυλίους του σε σχεδόν θέση κάτοψης, σε κλίση 4° από την θέση παρατήρησής μας πάνω στη Γη. Το άνοιγμα των δακτυλίων του είναι το μεγαλύτερο για αυτό το έτος. θα ανοίξουν ξανά και θα φθάσουν στις 4° στο τέλος του Μαΐου. Θα κλείσουν πάλι σε θέση σχεδόν απόλυτης κάτοψης τον Σεπτέμβριο του 2009, τότε που ο πλανήτης θα βρεθεί σε σύνοδο με τον ήλιο.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους Ιχθείες) βρίσκεται ανάμεσα στην Αφροδίτη και τον Δία στο λυκαυγές.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Αιγόκερο) βρίσκεται ακόμα λιγότερο από 1° μακριά από τον Δία στο φως της αυγής, 15.000 φορές πιο αμυδρός απ’ αυτόν.

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στα νότια λίγο πριν το λυκαυγές. Είναι 250 φορές πιο αμυδρός από τον Ποσειδώνα. Αν θέλετε πραγματικά να παρατηρήσετε τον Πλούτωνα κάντε το τώρα αφού ο πλανήτης, τα αμέσως επόμενα χρόνια, οδεύει προς τα πλούσια με αστέρια πεδία του γαλαξία μας όπου θα είναι δύσκολο να αναγνωριστεί μέσα σε άλλα αστέρια 14ου μεγέθους. Ιδανική θέση παρατήρησης στον βραδινό ουρανό θα έχει ο Πλούτωνας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

(c) 2001-2007 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'
Δημήτριος Τσάμπουρας & Σια Ο.Ε.

Έδρα: Πολυτεχνείου 45, Λαδάδικα (4ος όροφος), Τ.Κ.54625 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
τηλ. 2310-533 902 /2310-541 826
fax. 2310-550 672

Υποκ/μα: Πανεπιστημίου 56 Μέγαρο ΕΡΜΗΣ (2ος όροφ.), Ομόνοια, Τ.Κ. 10678 ΑΘΗΝΑ
τηλ.: 210-3845102
fax.: 210-3842030

Email: planitario@astronomy.gr
www.astronomy.gr