Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

• Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Δευτέρα, 4 Νοεμβρίου

• Με τη Σελήνη απούσα από τον ουρανό, γιατί να μην προσπαθήσετε να εντοπίσετε τον Ποσειδώνααπόψε; Όταν ο ουρανός σκοτεινιάζει το βράδυ, ο πλανήτης βρίσκεται στο  νότο και σχεδόν στα μισά της απόστασης από τον ορίζοντα προς το ζενίθ. Βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του αστερισμού του Υδροχόου, 3° δυτικά του σίγμα του Υδροχόου  και 2° ανατολικά του 38 του Υδροχόου. Για να είστε βέβαιος για την ταυτότητά του, δείτε τον μέσα από ένα τηλεσκόπιο με μεσαία μεγέθυνση. Τα αστέρια γύρω από αυτόν θα εμφανιστούν ως σημεία, αλλά ο Ποσειδώνας θα δείχνει ένα μικροσκοπικό μπλε-γκρι δίσκο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:33 μ.μ.

Τρίτη, 5 Νοεμβρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:20 π.μ.της Τετάρτης.

Τετάρτη, 6 Νοεμβρίου

• Η Αφροδίτη και το φεγγάρι φτάνουν πιο κοντά ο ένας με τον άλλον στο νοτιοδυτικό ουρανό όταν θα έχει αρχίζει να βραδιάζει. Ανάμεσά τους είναι το νεφέλωμα της Λιμνοθάλασσας, Μ8 και το Τρισχιδές νεφέλωμα, Μ20.

• Ο Κρόνος σήμερα είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο. Ο πλανήτης βρίσκεται τώρα στην αθέατη πλευρά του «αστεριού της ημέρας», όπως φαίνεται από τη Γη και έτσι είναι αόρατος. Ψάξτε για τον πλανήτη με τους δακτυλίους όταν θα επανεμφανιστεί χαμηλά στο νοτιοανατολικό ουρανό στα τέλη του μήνα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:11 π.μ.της Τετάρτης.

Πέμπτη, 7 Νοεμβρίου

• Η σελήνη είναι τώρα 5° βόρεια από την εκλειπτική, ενώ η Αφροδίτη είναι 4° νότια απ’ αυτήν. (Στην πραγματικότητα, η Αφροδίτη είναι στο πιο μακρινό της σημείο ως προς απόκλιση, –27° 10′, από το 1930!)

• Είναι πολύ εύκολο να βρείτε τον κομήτη ISON σήμερα το πρωί μερικές ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου. Πρώτα, εντοπίστε το αστέρι Zavijava μεγέθους 3,6 στον αστερισμό της Παρθένου. Ο κομήτης κρέμεται μόνο 0,4° νότια-νοτιοδυτικά από αυτό το αστέρι. Ο αστεροειδής Εστία λάμπει με μέγεθος 8,1 μόλις 4,5 ° βόρεια-βορειοανατολικά του ISON.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:58 π.μ.της Παρασκευής.

Παρασκευή, 8 Νοεμβρίου

• Ο Δίας είναι σχεδόν σταθερός όλη την εβδομάδα σε σχέση με τα γύρω αστέρια των Διδύμων. Ο Δίας και οι Δίδυμοι φαίνονται όλο και καλύτερα, μισή ώρα νωρίτερα κάθε εβδομάδα, καθώς περνά ο καιρός.

• Με όλη τη συζήτηση που γίνεται για τον κομήτη ISON, ήρθε η ώρα να θυμηθούμε τον άνθρωπο που διαλεύκανε μεγάλο μέρος του μυστηρίου σχετικά με τις τροχιές των κομητών. Σαν σήμερα, το 1656, γεννήθηκε ο Βρετανός αστρονόμος Edmond Halley.  Σε μια διατριβή του που δημοσιεύθηκε το 1705, ισχυρίστηκε ότι οι θεάσεις των κομητών το 1456, 1531, 1607 και το 1682 ήταν όλες του ίδιου κομήτη. Στη συνέχεια προέβλεψε ότι αυτό το αντικείμενο θα επέστρεφε το 1758. Όπως και έγινε. Ήταν ο πρώτος περιοδικός κομήτης. Οι αστρονόμοι της εποχής εκείνης τίμησαν τον άνθρωπο που υπολόγισε την τροχιά του δίνοντας στον κομήτη το όνομα Halley.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:49 π.μ.του Σαββάτου.

Σάββατο, 9 Νοεμβρίου

• Η Αίγα του Ηνίοχου (Capella) είναι το φωτεινότερο αστέρι χαμηλά στα βορειοανατολικά καθώς πλησιάζει το σκοτάδι μετά το σούρουπο. Η γραμμή που σχηματίζεται μεταξύ της Αίγας και του Πολικού περνά μέσω ενός μάλλον κενού μέρους  του ουρανού που προσδιορίζεται με το όνομαΚαμηλοπάρδαλης. Ο αστερισμός είναι σχετικά νέος. Δημιουργήθηκε το 1614.  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:36 π.μ.της Κυριακής.

Κυριακή, 10 Νοεμβρίου

• Άξια παρατήρησης με κιάλια ή με μικρό τηλεσκόπιο είναι τα ανοιχτά σμήνη Μ36, Μ37 και Μ38 στον αστερισμό του Ηνίοχου, εκεί δηλαδή που είναι και η Αίγα (Capella). Νωρίς τα βράδυα του χειμώνα, η Αίγα λάμπει σχεδόν στο ζενίθ και είναι ένα από τα τρία πιο φωτεινά αστέρια στο βόρειο ημισφαίριο. Τα άλλα δύο είναι ο Αρκτούρος  της άνοιξης και ο Βέγας του καλοκαιριού. Όλα είναι κοντά στην ίδια φωτεινότητα,  με τον Αρκτούρο να είναι ψυχρός και πορτοκαλίς, ο Βέγας θερμός και λευκός και η Αίγα κίτρινη και λευκή και κάπου στο μέσο της θερμοκρασίας των άλλων δύο. Με το μάτι δύσκολα διαπιστώνουμε ότι είναι πιο αμυδρή από τα άλλα δύο αστέρια. Ξεχωρίζει όμως ως προς την θέση της στον ουρανό αφού είναι το μοναδικό και πιο κοντινό στον πόλο αστέρι πρώτου μεγέθους.  

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 7:58 π.μ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:27 π.μ. της Δευτέρας.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσειςΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Αν και πολύ μακριά από την κεντρική Αφρική, η έκλειψη ηλίου την Κυριακή 3 Νοεμβρίου, με τις αρκετές ομάδες κηλίδων στον δίσκο του ήταν γοητευτική. Η φωτογραφία αυτή του Μάνου Καρδάση από την Αθήνα αποτύπωσε πολύ καθαρά το φαινόμενο της φύσης.  

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίοΑστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής και ο Κρόνος έχουν χαθεί μέσα στη λάμψη του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,5) φέγγει λαμπρή στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως. Δύει σχεδόν μια ώρα αφότου θα έχει βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος της είναι φωτεινός λίγο πιο μικρός από το μισό. 

• Ο Άρης (μέγεθος +1,5, στον Λέοντα) ανατέλλει πριν τις 2 π.μ. Βρίσκεται κοντά στον Βασιλίσκο αλλά ολοένα και απομακρύνεται απ’ αυτόν. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι μόλις 5 “.

• Ο κομήτης ISON, με μέγεθος 9 , είναι κάτω από τον Άρη. Παραμένει ένα αρκετά αμυδρό αντικείμενο ακόμα και με τηλεσκόπιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,4, στους Διδύμους) ανατέλλει πριν τις 10 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Στα αριστερά του, αφότου έχει ανατείλει, σε απόσταση περίπου 8° είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φτάσει στα 41 δευτερόλεπτα καθώς οδεύει προς την αντίθεσή του στις 5 Ιανουαρίου.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5.7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά και στα νότια, αντίστοιχα, στις 9 μ.μ. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό των δύο πλανητών εδώ:  http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf
• 
  

http://www.astronomy.gr