Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (από 25 Νοεμβρίου - Κυριακή, 1 Δεκεμβρίου)

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

• Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Ο κομήτης Lovejoy and και το M44 (φωτογραφία από τον Damian Peach)

• Ο κομήτης ISON γίνεται πολύ δύσκολο να εντοπιστεί με κιάλια. Κασλύτερα με ένα τηλεσκόπιο καθώς κινείται χαμηλότερα στην αυγή. Από μέρα σε μέρα γίνεται φωτεινότερος και φτάνει σε περιήλιο στις 28 Νοεμβρίου. Εν τω μεταξύ, ο κομήτης Lovejoy C/2013 R1 παραμένει πολύ ψηλότερα  και πιο εύκολο να εντοπιστεί με κιάλια πριν ακόμα αρχίσει η αυγή. Είναι 5ου μεγέθους στους Θηρευτικούς Κύνες νότια της λαβής της «κατσαρόλας» της Μεγάλης Άρκτου. Θα φανεί και από το νότιο ημισφαίριο τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Δείτε εδώ:
  http://oneminuteastronomer.com/wp-content/uploads/2013/11/Comet_Lovejoy_Nov23.jpg

Δευτέρα, 25 Νοεμβρίου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 9:29 μ.μ. Το φεγγάρι ανατέλλει μετά τα μεσάνυχτα και τα ξημερώματα της Τρίτης βρίσκεται ψηλά στο νότο, με τον Βασιλίσκο από πάνω του και τον Άρη κάτω και στα αριστερά του.

•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:49 μετά τα μεσάνυχτα. 

Τρίτη, 26 Νοεμβρίου

• Μετά τις 2 π.μ. της Τετάρτης, η σελήνη είναι στα ανατολικά με τον Άρη να λάμπει στα αριστερά της. Αργότερα, και οι δύο θα βρεθούν ψηλά στα νοτιοανατολικά.

• Επίσης στον πρωινό ουρανό, ο Κρόνος και ο Ερμής έχουν αλλάξει τις σχετικές τους θέσεις. Απέχουν μεταξύ τους 1° στις 25 και 26 Νοεμβρίου. Το ζευγάρι βρίσκεται περίπου 10° ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά, 30 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:36 π.μ.της Τετάρτης.

Τετάρτη, 27 Νοεμβρίου

• Ένα αντικείμενο που συνήθως δεν παρατηρείται από ερασιτέχνες αστρονόμους στην Κασσιόπη είναι το ανοιχτό σμήνος King 20, κοντά στο πολλαπλό αστρικό σύστημα  ADS 16795, μόλις ½ ° στα δυτικά του σμήνους. Επίσης, ένα όμορφο διπλό αστέρι, το Struve 3022 λάμπει στο ίδιο πεδίο του τηλεσκοπίου.
  
  

• Σήμερα η ημισέληνος περνάει 6° νότια του Άρη. Ο πλανήτης έχει φαινόμενο μέγεθος 1,3 και ξεχωρίζει η πορτοκαλί-κόκκινη απόχρωσή του. Με τηλεσκόπιο ο δίσκος του φτάνει τα 6".

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:27 π.μ.της Πέμπτης.

Πέμπτη, 28 Νοεμβρίου

• Ο κομήτης ISON βρίσκεται σε περιήλιο περίπου στις 9 μ.μ., 1,16 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά.  Είναι αρκετά απίθανο να είναι τόσο φωτεινός που να γίνει ανιχνεύσιμος στο έντονο φως του ήλιου. Αν οι προβλέψεις για μέγεθος -6 ή -7, λαμπρότερος από την Αφροδίτη, επιβεβαιωθούν, μόνο έμπειροι παρατηρητές (καλύπτοντας με το χέρι ή με ένα κτίριο) θα μπορέσουν να παρατηρήσουν τον κομήτη. Αν θέλετε την ασφαλή οδό, παρατηρήστε τον ISON να περνάει μέσα στο πεδίο του SOHO:http://sohowww.nascom.nasa.gov/data/realtime-images.html

• Η ημισέληνος λάμπει κοντά στον Στάχυ το πρωί της Παρασκευής.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:18 μ.μ. 

Παρασκευή, 29 Νοεμβρίου

• Η Αφροδίτη συνεχίζει να γίνεται πιο εμφανής στον ουρανό το βράδυ αυτή την εβδομάδα. Δεν φαίνεται μόνο πιο φωτεινή (μέγεθος -4,8) από ότι στις αρχές του μήνα, αλλά ανεβαίνει επίσης ψηλότερα. Μπορείτε να την βρείτε περίπου 15° πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα, μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Εάν στοχεύσετε την Αφροδίτη μέσα από ένα τηλεσκόπιο, θα δείτε ένα δίσκο που εκτείνεται στα 37" και εμφανίζεται λιγότερο από το ένα τρίτο φωτισμένος.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:05 π.μ.του Σαββάτου.

Σάββατο, 30 Νοεμβρίου

• Το πρωί της Κυριακής μπορείτε να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τον κομήτη ISON μετά το περιήλιο. Αλλά θα είναι πολύ χαμηλά πάνω από τον ορίζοντα την αυγή. Ο Κρόνος, η ημισέληνος και ο Ερμής σας καθοδηγούν στο σωστό σημείο. Να έχετε μαζί σας κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου.

• Ο Δίας στο νότο λάμπει με μέγεθος -2.6. Ο γίγαντας πλανήτης κατατάσσεται ως το πιο φωτεινό σημείο του ουρανού, εκτός από την Αφροδίτη, η οποία δύει    περίπου την ώρα που ο Δίας ανατέλλει. Ο δίσκος του εκτείνεται στα 45 " και δείχνει πολλές λεπτομέρειες στην ατμόσφαιρά του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:56 μ.μ.

Κυριακή, 1 Δεκεμβρίου

• Μετά τις 9:30 το βράδυ, το πιο λαμπρό άστρο του ουρανού, ο Σείριος τρεμοσβήνει έντονα κάτω από τον Ωρίωνα στον νότιο-ανατολικό ουρανό. Αν προεκτείνουμε την γραμμή που σχηματίζεται από τα τρία άστρα της ζώνης του αστερισμού, σχεδόν θα σημαδέψουμε τον Σείριο. Τα πανέμορφα χρώματά του αποκαλύπτονται δραματικά με παρατήρηση μέσω ενός τηλεσκοπίου. Ο Σείριος έχει συνοδό έναν αστέρα που εμφανίζεται μόνο με ένα μεγάλο τηλεσκόπιο. Νότιά του, και σε μικρή απόσταση υπάρχει και ένα ανοιχτό σμήνος, το Μ41 που είναι άξιο παρατήρησης με κιάλια ή τηλεσκόπιο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:43 π.μ.της Δευτέρας.

Ο κομήτης  ISON φωτογραφήθηκε από τον Damian Peach στο Ηνωμένο Βασίλειο. Χρησιμοποιήθηκε ένα 4ίντσο διοπτρικό τηλεσκόπιο f/5 για συνολικό χρόνο 12 λεπτών στις 15 Νοεμβρίου.

 Damian Peach  / SkyandTelescope.com

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσειςΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίοΑστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (-0,7) και ο Κρόνος (+ 0,6) είναι κοντά στον κομήτη ISON στον πρωινό ουρανό. Θα βρεθούν λιγότερο από 1 μοίρα μακριά τα ξημερώματα της 26ης.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,8) είναι ο λαμπρός «Αποσπερίτης» στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως, στο μέγιστο ύψος και στη μέγιστη φωτεινότητα για αυτό το έτος. Δύει περισσότερο από μια ώρα αφότου βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος της είναι φωτεινός και μοιάζει με παχιά ημισέληνο, 34”.  

• Ο Άρης (μέγεθος +1,3, στον Λέοντα) ανατέλλει μετά τις 1:30 π.μ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι μόλις 5,5 “. Θα βρεθεί σε αντίθεση τον Απρίλιο του 2014.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,6, στους Διδύμους) ανατέλλει πριν τις 9 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Στα αριστερά του, αφότου έχει ανατείλει, σε απόσταση περίπου 8° είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φτάσει στα 45 δευτερόλεπτα καθώς οδεύει προς την αντίθεσή του, στις 5 Ιανουαρίου.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5.7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά και στα νότια, αντίστοιχα, νωρίς το βράδυ.  Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό των δύο πλανητών εδώ:  http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf

www.astronomy.gr