Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 20 Ιουνίου

• Οι θέσεις της Αφροδίτης, του Άρη και του Δία διαγράφουν ένα τόξο 40 μοιρών στον πρωινό ουρανό. Βρείτε την Αφροδίτη πολύ χαμηλά στα ανατολικά βορειοανατολικά στο λυκαυγές. Ο Δίας είναι πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης.
  

Τρίτη, 21 Ιουνίου

• Ο Άρης περνάει 4 μοίρες νότια του σμήνους των Πλειάδων. Θα βρείτε τον Άρη και τις Πλειάδες στα ανατολικά πριν την αυγή.

• Το ηλιοστάσιο του Ιουνίου είναι στις 8:16 μ.μ. Αυτή είναι η στιγμή που ο Ήλιος είναι στο πιο βορεινό του σημείο για το έτος και αρχίζει την εξάμηνη επιστροφή του προς το νότο. Το καλοκαίρι ξεκινά στο Βόρειο Ημισφαίριο και αυτή είναι και η μεγαλύτερη μέρα του έτους. Στο Νότιο Ημισφαίριο, ο χειμώνας αρχίζει.

• Εάν έχετε μια καλή θέα στο δυτικό-βορειοδυτικό ορίζοντα (από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη), σημειώστε ακριβώς το σημείο όπου δύει ο ήλιος. Σε λίγες μέρες θα είστε σε θέση να διαπιστώσετε ότι ο Ήλιος έχει αρχίσει να δύει λίγο νοτιότερα από το σημείο αυτό. Φτιάξτε το δικό σας Στόουνχεντζ!

Τετάρτη, 22 Ιουνίου

• Οι περισσότεροι ερασιτέχνες γνωρίζουν ότι το θερινό τρίγωνο περιλαμβάνει τους αστερισμούς της Λύρας, του Κύκνου και του Αετού. Δύο λιγότερο γνωστοί αστερισμοί επίσης βρίσκονται μέσα στο τρίγωνο: η Αλώπηξ, με αστέρια όχι λαμπρότερα από 5^ο μέγεθος και το Βέλος, με λίγα αστέρια 4ου μεγέθους.

Ο Λουκαΐδης Χριστόδουλος από την Επισκοπή Λεμεσσού της Κύπρου έβγαλε αυτή την όμορφη φωτογραφία της σελήνης (έκθεση 4sec) από την έκλειψη της 15ης Ιουνίου.

Πέμπτη, 23 Ιουνίου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης είναι στις 2:48 π.μ. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι από πάνω της. Η Σελήνη φαίνεται να είναι φωτισμένη ακριβώς στο μισό της. Είναι η πιο ενδιαφέρουσα βραδιά για παρατήρηση με τηλεσκόπιο.

• Ο αστερισμός του Σκορπιού φαίνεται ολόκληρος δυο ώρες περίπου μετά το ηλιοβασίλεμα. Δυστυχώς, ο αστερισμός δεν αναρριχείται πολύ ψηλά για παρατηρητές στην Ελλάδα. Στην Νότια Αμερική όμως φαίνεται στο ζενίθ.

Παρασκευή, 24 Ιουνίου

• Αν κοιτάξετε πολύ ψηλά προς τα βορειοδυτικά αφού βραδιάσει, θα δείτε την κατσαρόλα της Μεγάλης Αρκτου να κρέμεται από το χερούλι της. Το μεσαίο αστέρι στο χερούλι είναι ο Μιζάρ. Μπορείτε να διακρίνετε τον μικρό συνοδό του Αλκόρ; Ο Αλκόρ βρίσκεται πάντοτε στην κατεύθυνση από τον Μιζάρ προς τον λαμπρό Βέγα ο οποίος και λάμπει στην ανατολή.

Σάββατο, 25 Ιουνίου

• Το κέντρο του γαλαξία μας, μόλις στα δυτικά της «τσαγιέρας» του Τοξότη, φθάνει στο ψηλότερό του σημείο στο νότο, περίπου στις 1:30 μετά τα μεσάνυχτα. Ακολουθήστε το «γαλακτώδη ποταμό» αστρικού φωτός να ξεχύνεται από το «θερινό τρίγωνο» μέχρι την Κασιόπη και τον Περσέα, στα βορειοανατολικά. Όταν κοιτάζουμε το «μεγάλο αστρικό νέφος του Κύκνου», στην πραγματικότητα,  κοιτάζουμε προς τον δικό μας σπειροειδή βραχίονα διαμέσου των αστεριών που βρίσκονται μπροστά μας και ελαφρώς προς το εσωτερικό της τροχιάς που διαγράφουμε κατά την περιφορά μας γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας. Ένα ζευγάρι κιάλια θα σας αποκαλύψει θεαματικά ότι η ελαφρά ομίχλη του «νέφους του Κύκνου» περιέχει ένα μεγάλο πλήθος αστεριών! Αυτό το «αστρικό νέφος», περνάει σχεδόν από το ζενίθ κατά δύο ώρες πιο νωρίς κάθε μήνα και θα φαίνεται έτσι ψηλά στον ουρανό νωρίς το βράδυ στα τέλη του Αυγούστου.

Κυριακή, 26 Ιουνίου

• Ο υπερκαινοφανής στον γαλαξία M51, ο οποίος ανακαλύφθηκε στις 31 Μαΐου, γίνεται όλο και λαμπρότερος από τότε- αν και η φωτεινότητά του φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί τις τελευταίες ημέρες. Στις 16 Ιουνίου το μέγεθός του ήταν 12,6 που τον κάνει να είναι ορατός με πολλά ερασιτεχνικά τηλεσκόπια.
  
  
  

Ο υπερκαινοφανής στο M51 σημειώνεται με κίτρινο σημάδι. Ο Lynn Hilborn από το  Grafton του Οντάριο, έβγαλε τη φωτογραφία αυτή του γαλαξία στις 24 Μαρτίου και πρόσθεσε το σημείο με τον υπερκαινοφανή από μια δεύτερη φωτογραφία που έβγαλε στις 7 Ιουνίου.

• Την νύχτα της 16ης Ιουνίου, ο Dennis di Cicco  (εκδότης του περιοδικού Sky & Telescope) φωτογράφησε τον γαλαξία και τον υπερκαινοφανή με το 16ιντσο τηλεσκόπιό του και μπόρεσε να τον εντοπίσει οπτικά με ένα 6ίντσο τηλεσκόπιο, παρόλο το φως της πανσελήνου. Με το φεγγάρι να είναι απόν από τον βραδινό ουρανό αυτή την εβδομάδα, τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να τον δει κανείς. Με υψηλή μεγέθυνση και με τηλεσκόπιο μεγαλύτερο από 8 ίντσες, η παρατήρηση του υπερκαινοφανούς είναι δυνατή και εύκολη.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,8) λάμπει πάνω από τον ανατολικό-βορειοανατολικό ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Άρης (αμυδρός, με μέγεθος +1,4) βρίσκεται χαμηλά στην αρχή του λυκαυγούς αρκετά μακριά από τον Δία, κάτω και στα αριστερά του, όχι όμως τόσο μακριά όσο η  Αφροδίτη. Θα τον εντοπίσετε ευκολότερα μ’ ένα ζευγάρι κιάλια.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,2 στο νότιο Κριό) μετά τις 3 π.μ., λίγο πριν αρχίσει το λυκαυγές. Είναι σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση λίγο πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8 στην Παρθένο) βρίσκεται ψηλά στο νότο και σε καλή θέση για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  7,4° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Μόνο 0,3 της μοίρας από τον Κρόνο, πάνω και στα δεξιά του, είναι το αστέρι γ της Παρθένου (Πορίμα), ένα ωραίο αλλά δύσκολο να εντοπιστεί με τηλεσκόπιο, διπλό αστέρι. Χρησιμοποιήστε μεγάλη μεγέθυνση και ελπίστε ότι το seeing θα είναι καλό. Σε απόσταση 15° στα αριστερά του Κρόνου είναι ο Στάχυς.

• Περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες του Κρόνου από το διαστημικό σκάφος Cassini και το τηλεσκόπιο VLT στην Χιλή εδώ: http://www.skyandtelescope.com/news/home/122329429.html

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους δυτικούς Ιχθείς) βρίσκεται στον ανατολικό νοτιοανατολικό ουρανό πριν το πρωινό λυκόφως. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9 στον Υδροχόο) βρίσκεται στα νοτιοανατολικά λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14 στον Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν το ξημέρωμα.

      http://www.astronomy.gr