Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 27 Ιουνίου

• Περίπου μία ώρα πριν την ανατολή της Τρίτης, κοιτάξτε ανατολικά. Πάνω και κάτω από τη σελήνη είναι οι Πλειάδες και ο Άρης, αντίστοιχα. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια.
  

Τρίτη, 28 Ιουνίου

• Πριν την ανατολή της Τετάρτης, η λεπτή ημισέληνος  σχηματίζει ένα ωραίο τρίγωνο με τον Άρη και τον Αλντεμπαράν στα δεξιά του.

Τετάρτη, 29 Ιουνίου

• Ο Βέγας ψηλά στα ανατολικά και ο Αρκτούρος ψηλά στα νοτιοδυτικά, είναι τα δύο λαμπρότερα αστέρια του καλοκαιριού. Κάπου μεταξύ 10 και 11 μ.μ. θα βρεθούν και τα δύο σε ίση απόσταση από το ζενίθ. Με πόση ακρίβεια μπορείτε να υπολογίσετε αυτή τη χρονική στιγμή;

Πέμπτη, 30 Ιουνίου

• Όλη αυτή την εβδομάδα, ο Ερμής εμφανίζεται όλο και ψηλότερα μετά το ηλιοβασίλεμα. Σχηματίζει μια γραμμή με τους αμυδρότερους Πολυδεύκη και Κάστορα.

Παρασκευή, 1 Ιουλίου

• Με ένα μικρό τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να δείτε τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, τον Τιτάνα, στα ανατολικά του πλανήτη, σε απόσταση μικρότερη από 3 λεπτά του τόξου. Η λαμπρή Πορίμα βρίσκεται 32 λεπτά του τόξου στα βορειοδυτικά του Κρόνου.  Στην ίδια περίπου απόσταση από τον Κρόνο, στα βορειοανατολικά του, είναι ένα κίτρινο αστέρι 6ου μεγέθους.

• Μια μικρή μερική έκλειψη Ήλιου είναι θεωρητικά ορατή μόλις πάνω από τον ορίζοντα για ένα μικρό τμήμα του θυελλώδους χειμωνιάτικου ωκεανού στην Ανταρκτική. Αυτή είναι μια έκλειψη που ούτε ένας άνθρωπος δεν θα δει και κατά πάσα πιθανότητα ούτε οι πιγκουΐνοι ή τα άλμπατρος.

Σάββατο, 2 Ιουλίου

• Προσπαθήστε να εντοπίσετε τον Ερμή χαμηλά πάνω από τον δυτικό βορειοδυτικό ορίζοντα  στο τέλος του λυκόφωτος. Αυτό το βράδυ, η πολύ λεπτή ημισέληνος  βρίσκεται στα αριστερά του πλανήτη.

Κυριακή, 3 Ιουλίου

                                               

                                            Ένα εκθαμβωτικό διπλό αστέρι στον Ηρακλή.

• Στα διπλά άστρα συχνά δεν δίνεται η πρέπουσα σημασία όπως στα πιο εξωτικά αξιοθέατα ( νεφελώματα, γαλαξίες και σφαιρωτά σμήνη). Η αλήθεια είναι ότι τα διπλά άστρα είναι πολύ πιο εύκολο να παρατηρηθούν με ένα μικρό τηλεσκόπιο, ακόμη και σε  έναν όχι τέλειο ουρανό. Υπάρχουν χιλιάδες όμορφα διπλά, παρατηρήσιμα με μικρά τηλεσκόπια και ξεχωριστά για την διαφορετικότητά τους, κάτι σαν ένα χειροποίητο κόσμημα. Ένα τέτοιο άστρο είναι στον αστερισμό του Ηρακλή, ορατό νωρίς το βράδυ: το περίφημο άλφα, γνωστό επίσης και σαν Rasalgethi, που σημαίνει «αρχηγός των γονυπετών». Αυτό το σύστημα αστέρων φαίνεται πολύ ωραία με ένα μικρό τηλεσκόπιο. Το πιο λαμπρό από τα δύο είναι ένας ερυθρός γίγαντας και το αμυδρότερο ένας κίτρινος γίγαντας. Αλλά οπτικά, με τηλεσκόπιο, το αμυδρότερο κίτρινο αστέρι εμφανίζεται σχεδόν πράσινο δίπλα στον ερυθρό  γίγαντα. Αποτελεί μια εντυπωσιακή αντίθεση, πολύ ευχάριστη με γυμνό μάτι. Το λαμπρότερο αστέρι είναι 3ου  μεγέθους και το αμυδρότερο 5ου. Απέχουν μεταξύ τους 5 δευτερόλεπτα του τόξου, οπότε χρησιμοποιήστε τουλάχιστον μέτρια μεγέθυνση για να τα διαχωρίσετε, 80x ή περισσότερο. Τα δύο αστέρια απέχουν 500 αστρονομικές μονάδες (1 AU είναι η απόσταση της Γης από τον Ήλιο) και βρίσκονται σε τροχιά γύρω από ένα κοινό κέντρο μάζας κάθε 3600 χρόνια.
  
  
  
  

Το NGC 6888, επίσης γνωστό ως το Νεφέλωμα Crescent (ημισέληνος), είναι μια κοσμική φυσαλίδα περίπου 25 έτη φωτός κατά μήκος, με ένα κεντρικό, φωτεινό, μεγάλο αστέρι. Κοντά στο κέντρο αυτού του  διαστήματος, γεμάτου από διαστρικά νέφη αερίων και πλούσιων σε αστέρια, πεδία στον αστερισμού του Κύκνου, το NGC 6888 είναι περίπου 5.000 έτη φωτός μακριά. Το κεντρικό αστέρι του NGC 6888 είναι ταξινομημένο ως αστέρας Wolf-Rayet (WR 136) και εξάγει, με έναν ισχυρό αστρικό άνεμο, μάζα ισοδύναμη της μάζας του Ήλιου μας κάθε 10.000 χρόνια. Καίγοντας καύσιμα με εξαιρετικά μεγάλο ρυθμό, και βρισκόμενο κοντά στο τέλος της αστρικής ζωής του, αυτό το αστέρι θα πρέπει τελικά να σβήσει με μια θεαματική έκρηξη υπερκαινοφανούς. Η φωτογραφία αυτή, συνολικής διάρκειας 390 λεπτών στις 21 Ιουνίου, του Βασίλη Παπαϊωάννου, είναι τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Takahashi FS60, έχοντας προσαρμοσμένο ένα φίλτρο Ha 7nm της Baader, πάνω σε στήριξη EQ6 Skyscan.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (με μέγεθος περίπου -0,7) βγαίνει από το φως του ηλιοβασιλέματος. Προσπαθήστε να τον εντοπίσετε λίγο πάνω από το δυτικό-βορειοδυτικό ορίζοντα 40 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου. Μη τον μπερδέψετε με τον Πολυδεύκη, εκεί κοντά ή με τον Βασιλίσκο ακόμα πιο ψηλά και δυτικότερα.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,8) λάμπει μόλις πάνω από τον ανατολικό-βορειοανατολικό ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του ήλιου. Ψάξτε την περίπου 20 λεπτά πριν την ανατολή.

• Ο Άρης (αμυδρός, με μέγεθος +1,4) βρίσκεται χαμηλά στην αρχή του λυκαυγούς αρκετά μακριά από τον Δία.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,2, στο νότιο Κριό) λάμπει λίγο πριν αρχίσει το λυκαυγές. Είναι σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση λίγο πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βρίσκεται στα νοτιοδυτικά μετά το σούρουπο και χαμηλώνει ολοένα και περισσότερο. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  7,5° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Μόνο  ½ μοίρα από τον Κρόνο, πάνω και στα δεξιά του, είναι το αστέρι γ της Παρθένου (Πορίμα), ένα ωραίο αλλά δύσκολο να εντοπιστεί με τηλεσκόπιο διπλό αστέρι. Χρησιμοποιήστε μεγάλη μεγέθυνση και ελπίστε ότι το seeing θα είναι καλό. Σε απόσταση 14° στα αριστερά του Κρόνου είναι ο Στάχυς.

• Περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες του Κρόνου από το διαστημικό σκάφος Cassini και το τηλεσκόπιο VLT στην Χιλή εδώ: http://www.skyandtelescope.com/news/home/122329429.html

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους δυτικούς Ιχθείς)  και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκονται στο ίδιο ύψος στα νοτιοανατολικά και νότια, αντίστοιχα, λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο περίπου στις 1 π.μ.

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'

www.astronomy.gr