Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 28 Μαρτίου

• Ο Δίας και ο Κρόνος είναι σε αντίθεση ο ένας με τον άλλον, 180 μοίρες μακριά. Οι δύο πλανήτες δεν θα βρεθούν τόσο μακριά μέχρι το 2029. Το 2020, το ζευγάρι θα βρεθεί σε πολύ κοντινή απόσταση. Παρατηρήστε τους πλανήτες καθώς θα αρχίζουν να συγκλίνουν από τώρα και στο εξής μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου του 2020 όταν και θα βρεθούν μόλις 0,1 της μοίρας μακριά!

Τρίτη, 29 Μαρτίου

• Το ταχέως μεταβαλλόμενο διπλό άστρο γ  της Παρθένου ή Porrima, αρκετά εμφανές με γυμνό μάτι κοντά στον Κρόνο, έχει γίνει διαχωρίσιμο και πάλι, με μεσαίου μεγέθους ερασιτεχνικά τηλεσκόπια το τρέχον έτος, τις νύχτες που έχει καλό seeing. Τα δύο άστρα του φαίνεται να χωρίζονται τώρα από απόσταση 1,7 δευτερολέπτων του τόξου.

Τετάρτη, 30 Μαρτίου

• Νωρίς την αυγή της Πέμπτης, κοιτάξτε χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά για την Αφροδίτη κάτω από την ημισέληνο (σε φθίνουσα φάση), όπως φαίνεται παρακάτω. Μπορείτε να τους ακολουθήσετε (την σελήνη και την Αφροδίτη) σε όλη τη διαδρομή τους μέχρι την ανατολή του ηλίου; Η ίδια εικόνα επαναλαμβάνεται αύριο το πρωί, με την σελήνη να έχει πλησιάσει περισσότερο την Αφροδίτη (5 μοίρες). Σίγουρα, η θέα αυτή αξίζει να φωτογραφηθεί.

Πέμπτη, 31 Μαρτίου

• Ο ουρανός της άνοιξης είναι γνωστός για τους απέραντους γαλαξιακούς  πλούτους του. Περισσότεροι γαλαξίες γεμίζουν τους ουρανούς αυτής της εποχής απ' ότι όλοι μαζί το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και τον χειμώνα.  Ενώ οι περισσότεροι από αυτούς τους γαλαξίες είναι αρκετά αμυδροί, λίγοι είναι οι τόσο φωτεινοί που φαίνονται ακόμα και με κιάλια 50mm. Το γαλαξιακό ζευγάρι M81 και M82 είναι δύο από αυτούς. Βρισκόμενοι 12 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, ο M81 και ο M82 σχηματίζουν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ζευγάρια γαλαξιών στον ουρανό. Αν στεκόμασταν  σε έναν πλανήτη ενός αστέρα που ανήκει σε έναν από τους δύο γαλαξίες, θα είχαμε μια καταπληκτική θέα του άλλου γαλαξία, δεδομένου ότι βρίσκονται περίπου 100.000 έτη φωτός μακριά ο ένας από τον άλλον.  Ο M81 μετρά περίπου 36.000 έτη φωτός από την μία άκρη του μέχρι την άλλη, ενώ ο M82 είναι συγκριτικά μικρός, μόνο 16.000 έτη φωτός στο μέγιστό του πλάτος.

Η φωτογραφία των Μ81 & Μ82 είναι από το Digitized Sky Survey της ESO  (http://archive.eso.org/dss/dss/)

Παρασκευή, 1 Απριλίου

• Ψάξτε για το «μοναχικό άστρο» στο τέλος του σούρουπου. Το αστέρι, τυπικά γνωστό ως Αλφάρντ, είναι το φωτεινότερο αντικείμενο στο νότιο ουρανό.  Ανήκει στον αστερισμό της Ύδρας, το «θαλάσσιο φίδι». Για να επιβεβαιώσετε ότι έχετε εντοπίσει αυτό το αστέρι 2ου μεγέθους, παρατηρήστε ότι βρίσκεται  40 μοίρες πάνω και στα αριστερά του Σείριου και 23 μοίρες κάτω και δεξιά του Βασιλίσκου.

• Αν περιμένετε μέχρι τις 10 μ.μ. θα μπορέσετε να δείτε τον Βέγα, το « καλοκαιρινό αστέρι » να βγαίνει από τα βορειοανατολικά.

Σάββατο, 2 Απριλίου

• Μετά τα μεσάνυχτα, εμφανίζεται ο γνωστός αστερισμός του Σκορπιού, περισσότερο γνωστός στους παρατηρητές του καλοκαιρινού ουρανού. Το πιο λαμπρό του άστρο, ο Αντάρης σημαδεύει την καρδιά του Σκορπιού. Ένας τυπικός υπέρ-γίγαντας, ο Αντάρης είναι ένα ψυχρό σχετικά άστρο (6000 βαθμούς Φαρενάιτ)  και κολοσσιαίο σε μέγεθος, τόσο, που αν το τοποθετούσαμε στην θέση του ήλιου μας, οι τροχιές του Ερμή, της Αφροδίτης, της Γης και του Άρη θα βρίσκονταν μέσα στο άστρο!

Κυριακή, 3 Απριλίου

• Μόνο ένα από τα αντικείμενα στον κατάλογο του Charles Messier βρίσκεται στον αστερισμό του Μονόκερου: το ανοιχτό σμήνος Μ50. Ακολουθώντας την νοητή γραμμή βόρεια-βορειοανατολικά από τον Σείριο μέσω του θ του Μεγάλου Κυνός και συνεχίζοντας για 4/5 αυτής της απόστασης θα οδηγηθείτε κοντά στην σωστή περιοχή. Ο θ και το Μ50 είναι σε αντίθετη θέση μέσα στο πεδίο ενός ερευνητή τηλεσκοπίου, με το σμήνος να φαίνεται σαν ένα αμυδρό φως στα ανατολικά ενός αστεριού 6ου μεγέθους. Μέσα από το προσοφθάλμιο φαίνεται ένα όμορφο σμήνος από αμυδρά αστέρια στο οποίο ξεχωρίζει ένας φωτεινός «πορτοκαλής ήλιος» στο νότιο μέρος του.

Η φωτογραφία του Μ50 είναι από το τηλεσκόπιο Hubble.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος περίπου +1,5) βρίσκεται χαμηλά στον δυτικό ουρανό στο λυκόφως. Παρατηρήστε πόσο γρήγορα μειώνεται η φωτεινότητά του από μέρα σε μέρα.

• Ο Δίας εξαφανίζεται στο φως του ηλιοβασιλέματος. Με ένα ζευγάρι κιάλια μπορείτε να προσπαθήσετε να τον δείτε νωρίς την εβδομάδα κάτω από τον Ερμή, όσο διαρκεί το λυκόφως.

• Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,0 στον Αιγόκερο) λάμπει χαμηλά στα ανατολικά νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς, ολοένα και χαμηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα.

• Ο Άρης είναι κρυμμένος στο φως του Ήλιου. Θα παραμείνει έτσι για τους επόμενους τρεις μήνες.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,4 στην Παρθένο), ανατέλλει περίπου στις 8:00 μ.μ. και βρίσκεται ψηλά στα νότια μετά τα μεσάνυχτα. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 10  μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  9° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μια μεγάλη λωρίδα, εύκολα αναγνωρίσιμη.
• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως της ανατολής του Ήλιου. Ο Ποσειδώνας περνάει κοντά από την Αφροδίτη αλλά μη περιμένετε να τον εντοπίσετε εκεί. Ο πιο λαμπρός πλανήτης είναι κατά 60.000 πιο φωτεινός από τον Ποσειδώνα!

         www.astronomy.gr