Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 21/3 έως και 27/3

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 21 Μαρτίου

• Ο Ουρανός είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο. Ο Ουρανός θα εμφανιστεί ξανά στον πρωινό ουρανό στα μέσα Απριλίου.

• Ο Ερμής θα βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο στο βραδινό ουρανό από σήμερα μέχρι και την Τετάρτη. Θα μπορέσετε να δείτε τον πλανήτη μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

Τρίτη, 22 Μαρτίου

• Με το φως της σελήνης να είναι απόν νωρίς στο βραδινό ουρανό για τις επόμενες δύο εβδομάδες, ψάξτε για το ζωδιακό φως όταν το λυκόφως θα φθάνει στο τέλος του. Θα χρειαστείτε έναν καθαρό και χωρίς φωτορύπανση ουρανό. Το ζωδιακό φως είναι μια τεράστια σε μέγεθος αμυδρή λάμψη σε σχήμα ελαφρώς πλαγιαστής πυραμίδας που εκτείνεται πάνω από το δυτικό ορίζοντα και διασχίζει τους ζωδιακούς αστερισμούς. Αυτό που βλέπετε είναι στην ουσία διαπλανητική σκόνη στο επίπεδο του ηλιακού συστήματος που φωτίζεται από το ηλιακό φως. Αυτή είναι η καλύτερη εποχή του έτους για τη θέαση του βραδινού ζωδιακού φωτός  (εάν είστε στο βόρειο ημισφαίριο) επειδή τότε είναι που η εκλειπτική εκτείνεται σχεδόν κατακόρυφα πάνω από τον δυτικό ορίζοντα στο σούρουπο. 

Τετάρτη, 23 Μαρτίου

• Ο Λέοντας είναι ένας πολύ πλούσιος σε γαλαξίες αστερισμός, που αν ο παρατηρητής αφιερώσει χρόνο με ένα καλό  τηλεσκόπιο (έχοντας προσοφθάλμιο χαμηλής ισχύος) ή με ένα δυνατό ζευγάρι κιάλια, σίγουρα θα ανταμειφθεί καλά από την πλειάδα  και ποικιλία γαλαξιών που θα δει.

• Μέσα στο τηλεσκοπικό πεδίο ενός προσοφθαλμίου χαμηλής μεγέθυνσης βρίσκονται τρεις γαλαξίες, ο M65 (NGC3623), ο M66 (NGC3527) και ο NGC3628. Αυτό το τρίδυμο σύστημα γαλαξιών βρίσκεται περίπου 21 μοίρες νότια-νοτιοανατολικά του αστέρα θ του Λέοντα, περίπου στην μισή απόσταση ανάμεσα από αυτό το αστέρι και τον 78 του Λέοντα.  Θα μπορέσετε να δείτε με ένα καλό ζευγάρι κιάλια τον Μ65 και τον Μ66, κάτω από έναν καθαρό και σκοτεινό ουρανό. Με μέγεθος 9,7 ο Μ66 είναι ο πιο φωτεινός από τους δύο, ενώ ο Μ65 είναι κάπως πιο αμυδρός με μέγεθος 10,2. Και οι δύο αυτοί γαλαξίες που ανακαλύφθηκαν από τον Pierre Mechain το 1780, βρίσκονται σε απόσταση 30 εκατομμυρίων ετών φωτός. Η διάμετρος του Μ65 είναι 65.000 έτη φωτός και αυτή του Μ66 είναι 50.000 έτη φωτός.

Όμορφες φωτογραφίες σαν αυτή, της τριπλέτας του Λέοντα, από τον Rainer Smaritsch και  Alexander Gross από την Αυστρία θα βρείτε εδώ: http://www.deepfield.at/gallery/

Πέμπτη, 24 Μαρτίου

• Η Αίγα (Capella), το φωτεινότερο αστέρι του Ηνίοχου, βρίσκεται περίπου 40 μοίρες (4 γροθιές) πάνω από το κεφάλι του Ωρίωνα. Η Αίγα είναι το πιο βορεινό από όλα τα πιο φωτεινά αστέρια (1ου μεγέθους ή λαμπρότερα). Με φασματικό τύπο Μ, το ερυθρό χρώμα της είναι χαρακτηριστικό. Απέχει 42 έτη φωτός από τη Γη. Παριστάνει την μητέρα αίγα. Κάτω από το αστέρι και στα δεξιά φαίνεται ένα μικρό ισοσκελές τρίγωνο που ονομάζεται, στα Αγγλικά,  "The Kids" ή «τα παιδιά της Αίγας»). 

Παρασκευή, 25 Μαρτίου

• Ο Βασιλίσκος (Regulus), στην καρδιά του Λέοντα, αν και αμυδρότερος από άλλα αστέρια 1ου μεγέθους (έχει μέγεθος 1,36), έχει διατηρήσει αυτό το τιμητικό όνομα για χιλιάδες έτη, το οποίο προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει «ο μικρός βασιλιάς» επειδή πίστευαν ότι το αστέρι κυριαρχούσε στον ουρανό. Θεωρήθηκε επίσης ότι ήταν ο «ηγέτης» των τεσσάρων βασιλικών αστεριών της αρχαίας Περσίας.
• Ο Βασιλίσκος βρίσκεται πιο κοντά στην εκλειπτική από οποιαδήποτε άλλο φωτεινό αστέρι, μόνο μισή μοίρα μακριά από την νοητή γραμμή. Η εκλειπτική ακολουθεί την κίνηση του ήλιου μέσω του ζωδιακού κύκλου κατά τη διάρκεια ενός έτους. Αυτή η φαινόμενη κίνηση δημιουργείται καθώς η γη βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το άστρο μας, δίνοντας την εντύπωση ότι ο ήλιος ολισθαίνει προς τα ανατολικά σε σχέση με τα αστέρια του ουρανού. Κάθε χρόνο, στις 22 Αυγούστου, ο ήλιος, ακολουθώντας την εκλειπτική, περνά πολύ κοντά κάτω από τον Βασιλίσκ, και δεν τον συναντά για ένα τρίτο της μοίρας μόνο!  

Σάββατο, 26 Μαρτίου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 2:09 μ.μ. Η μισοφωτισμένη σελήνη ανατέλλει στο μέσο της νύχτας και βρίσκεται στο νότο πριν την ανατολή του Ήλιου. 

Κυριακή, 27 Μαρτίου

• Αυτή είναι η εποχή του έτους όταν ο νότιος αστερισμός της Πρύμνης (Puppis), κάτω και στα αριστερά του Μεγάλου Κυνός, είναι στο ψηλότερό του σημείο στον νότο αμέσως μετά το σούρουπο. Ακόμα κι αν είστε στα μέσα-βόρεια γεωγραφικά πλάτη, με μια καλή θέα του νότιου ορίζοντα μπορείτε να ερευνήσετε τα μεγάλα αστρικά σμήνη κοντά στο 2ου μεγέθους ζ της Πρύμνης χρησιμοποιώντας ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο.
  
  

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος περίπου 0), την προηγούμενη και αυτή την εβδομάδα έκανε την καλύτερη εμφάνισή του στο δυτικό ουρανό στο λυκόφως. Ο Δίας βρίσκεται ακόμα πιο χαμηλά κάτω από τον Ερμή.

• Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,0 στον Αιγόκερο) λάμπει χαμηλά στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς, ολοένα και χαμηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα.

• Ο Άρης είναι κρυμμένος στο φως του Ήλιου. Θα παραμείνει έτσι για τους επόμενους τρεις μήνες.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,4 στην Παρθένο), ανατέλλει πριν τις 8:00 μ.μ. και βρίσκεται ψηλά στα νότια μετά τα μεσάνυχτα. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 10  μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  9° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007.
  
  
  
  Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μια μεγάλη λωρίδα, εύκολα αναγνωρίσιμη όπως φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία του Αγάπιου Ηλία.

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

•   Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως του Ήλιου. 

      http://www.astronomy.gr