Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 7 Μαρτίου

• Η λεπτή ημισέληνος είναι πάνω από τον Δία. Κοιτάξτε στα δυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Ερμής είναι κάτω από τον Δία. Ο Ερμής και ο Δίας πλησιάζουν ο ένας τον άλλον μέρα με τη μέρα. Θα πλησιάσουν σε απόσταση 2 μοιρών στις  15 Μαρτίου.

Τρίτη, 8 Μαρτίου

• Η ημισέληνος γίνεται όλο και πιο φωτεινή καθώς μετακινείται όλο και πιο μακριά από την νοητή ευθεία γραμμή που σχηματίζεται ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη. Λάμπει ψηλότερα πάνω από τον Δία το σούρουπο, περίπου 35 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Ερμής βρίσκεται 11 μοίρες κάτω και στα δεξιά του Δία.

Τετάρτη, 9 Μαρτίου

• Ακόμα κι αν δεν παρατηρείτε από ένα σκοτεινό ουρανό, ένα τηλεσκόπιο ή ακόμα και ένα ζευγάρι κιάλια θα σας δείξουν πολλά αντικείμενα απ’ τον βαθύ ουρανό, αρκεί να ξέρετε τι ψάχνετε, όπως το φωτεινό ανοιχτό σμήνος Μ44 στον αστερισμό του Καρκίνου. Από το Μ44 πηγαίνετε 9° βόρεια για να βρείτε το ι του Καρκίνου (ένα όμορφο τηλεσκοπικό διπλό αστέρι).  Λίγο περισσότερο από 1° ανατολικά-νοτιοανατολικά του ι είναι το ρ1 (55) και το 53 του Καρκίνου, ένα ζευγάρι από κίτρινα και πορτοκαλί αστέρια, με μέγεθος 6 και 6,3 αντίστοιχα. Το ρ1 έχει πέντε πλανήτες, περιλαμβανομένου και ενός από τους πρώτους ανακαλυφθέντες πλανήτες εκτός του ηλιακού μας συστήματος. Λίγο πιο μακριά στην ίδια κατεύθυνση είναι το ρ2, ένα μονό αστέρι.

Πέμπτη, 10 Μαρτίου

• Οι Πλειάδες βρίσκονται πάνω και στα δεξιά της σελήνης.

• Κοιτάζοντας προς τον βορειανατολικό ουρανό, η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου είναι ψηλά και στέκεται όρθια με το χερούλι προς τα κάτω.

Παρασκευή, 11 Μαρτίου

• Κάτω και στα αριστερά της σελήνης αυτό το βράδυ είναι ο Λαμπαδίας (Αλντεμπαράν), ένας πορτοκαλί γίγαντας 65 έτη φωτός μακριά. Περίπου τρεις φορές πιο μακριά, πάνω και στα δεξιά της σελήνης λάμπει η φωτεινότερη Αίγα, 42 έτη φωτός μακριά. 

Σάββατο, 12 Μαρτίου

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 1:46 π.μ. της Κυριακής.

• Περίπου στις 9 το βράδυ, ο Αρκτούρος, αστέρι της άνοιξης, λαμπυρίζει χαμηλά στα ανατολικά βορειοανατολικά. Αργότερα το βράδυ, αφού έχει ανέβει ψηλότερα στον ουρανό, κοιτάξτε τον Στάχυ να ανατέλει κάτω και στα δεξιά του.

Κυριακή, 13 Μαρτίου

• Το M35 είναι ένα από τα πιο όμορφα σμήνη αστέρων που φαίνονται με τηλεσκόπιο στον ουρανό του χειμώνα. Βρίσκεται κοντά στα πόδια του δίδυμου αδελφού Κάστορα και μπορείτε να το βρείτε εύκολα είτε με μικρό τηλεσκόπιο είτε με κιάλια. Ακόμα και με ένα τηλεσκόπιο 3 ή 4 ιντσών μπορείτε να διακρίνετε δεκάδες σημεία φωτός μέσα από τα οποία ξεχωρίζουν μερικοί πιο φωτεινοί ήλιοι. Το σμήνος καλύπτει περίπου μισή μοίρα στον ουρανό, δηλαδή περίπου όσο και η Πανσέληνος, για αυτό χρειάζεται να κοιτάξετε με ένα προσοφθάλμιο χαμηλής μεγέθυνσης. Κοιτάζοντας επίμονα και χρησιμοποιώντας λίγο την φαντασία σας, θα δείτε ότι σχηματίζονται τόξα και καμπύλες που επεκτείνονται μέσα στο σμήνος. Ίσως να διαπιστώσετε ότι υπάρχει και μια χαρακτηριστική απουσία αστέρων στο κέντρο του σμήνους.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  

O Μάρτιος ξεκινά τη σεζόν για το «κυνήγι» γαλαξιών στο Βόρειο Ημισφαίριο, με αμέτρητους στόχους που εκτείνονται από τη Μεγάλη Άρκτο στο βορά μέχρι τον Κένταυρο στο νότο. Ένας τέτοιος γαλαξίας, εύκολος για τους έμπειρους παρατηρητές είναι ο NGC 2903. Εντοπίζεται εύκολα 1,5 ° νότια του 4,3 μεγέθους λάμδα (λ) του Λέοντος. Είναι ένας ασυνήθιστος σπειροειδής που περιέχει «καυτά σημεία» ενεργητικού σχηματισμού αστεριών γύρω από τον πυρήνα και ένα κεντρικό σημείο με διάσπαρτες περιοχές Η ΙΙ.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Η παραπάνω φωτογραφία του Ήλιου στις 7 Μαρτίου είναι από το Solar Dynamics Observatory της NASA (http://sdo.gsfc.nasa.gov/)

• Ο Ερμής (μέγεθος περίπου -1,4) βγαίνει πολύ χαμηλά μέσα από το φως του βραδινού λυκόφωτος. Θα τον βρείτε κάτω και στα δεξιά του Δία, την ίδια χρονική στιγμή που θα είστε σε θέση να εντοπίσετε τον Δία. Όσο πιο αργά στην εβδομάδα τόσο το καλύτερο. Ο Ερμής γρήγορα ανεβαίνει όλο και ψηλότερα από μέρα σε μέρα.

• Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,1 στον Αιγόκερο) λάμπει χαμηλά στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς.

• Ο Άρης είναι κρυμμένος στο φως του Ήλιου. Θα παραμείνει έτσι για τους επόμενους τρεις μήνες.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,1 στα σύνορα των Ιχθύων με το Κήτος) είναι χαμηλά στα δυτικά νωρίς το βράδυ και δύει μόλις πέσει το σκοτάδι.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,5 στην Παρθένο), ανατέλλει περίπου στις 9:00 μ.μ. και  βρίσκεται ψηλά στα νότια περίπου στις 1 το πρωί. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 10  μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μεγάλη, εύκολα αναγνωρίσιμη! Εδώ θα βρείτε τους προβλεπόμενους χρόνους όπου θα φαίνεται η θέση της αρχικής κηλίδας πάνω στο κέντρο του δίσκου του πλανήτη: http://lackawannaastronomicalsociety.org/?p=873

• Επίσης, δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

•   Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως του Ήλιου. 

http://www.astronomy.gr