Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (από 1 έως 8 Δεκεμβρίου)

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

• Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Δευτέρα, 2 Δεκεμβρίου

• Νέα σελήνη στις 2:23 π.μ. της Τρίτης. Στη νέα της φάση, η σελήνη είναι στην ίδια θέση με τον ήλιο στον ουρανό που βλέπουμε από τη Γη και για αυτό παραμένει κρυμμένη στην λάμψη του αστεριού μας.

• Ο Άρης περνάει 1,2° πάνω και αριστερά του 3,6 μεγέθους αστέρα βήτα της Παρθένου, στον ουρανό του λυκαυγούς. Ψάξτε τον πλανήτη πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν ο ουρανός γίνει πολύ φωτεινός.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:34 μετά τα μεσάνυχτα. 

Τρίτη, 3 Δεκεμβρίου

• Με το Δεκέμβριο ήδη σε εξέλιξη, οι σκέψεις των ανθρώπων φυσικά στρέφονται προς την έναρξη του χειμώνα. Ο πιο ευδιάκριτος αστερισμός αυτή την πιο κρύα εποχή εμφανίζεται στον βραδινό ουρανό, οΩρίωνας. Βρίσκεται χαμηλά στα ανατολικά στις 20:00 και ανεβαίνει ψηλά στο νότο λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Ψάξτε για τρία αστέρια 2ου μεγέθους σε μια μικρή γραμμή που σχηματίζουν τη ζώνη του «κυνηγού». Τα φωτεινότερα αστέρια του αστερισμού είναι ο κατακόκκινος Μπετελγκέζ πάνω αριστερά τους και ο μπλε-λευκός Ρίγκελ, κάτω και δεξιά τους.

• Αν κοιτάξετε χαμηλά κάτω και στα αριστερά του Ωρίωνα θα βρείτε τον υπέρλαμπρο Σείριο να  αναδύεται. Αν προλάβετε και δείτε τον Σείριο κοντά στον ορίζοντα, θα βρείτε ότι τρεμοσβήνει πολύ γρήγορα με γρήγορες αναλαμπές από ζωηρά χρώματα. Αν έχετε μαζί σας κιάλια ή  ένα τηλεσκόπιο θα πάρετε μια αξέχαστη εικόνα από την ανατολή αυτού του πιο λαμπρού άστρου του νυχτερινού ουρανού.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:25 μ.μ.
• 
  

Τετάρτη, 4 Δεκεμβρίου

• Το φεγγάρι φτάνει σε περίγειο, στο πιο κοντινό σημείο της τροχιάς του γύρω από τη Γη, στις 12:10 μ.μ. Βρίσκεται 366.067 χιλιόμετρα μακριά μας.
  

• Αρκετά κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης είναι η ημισέληνος. Αύριο την πλησιάζει περισσότερο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:12 π.μ. της Πέμπτης.
• 
  

Πέμπτη, 5 Δεκεμβρίου

• Η βροχή μετεώρων Διδυμίδες αρχίζει αυτή την εβδομάδα. Παρά το γεγονός ότι η βροχή δεν κορυφώνεται μέχρι το βράδυ της 13ης/14ης Δεκεμβρίου, θα πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε κάποια μετέωρα τις ώρες μετά τα μεσάνυχτα. Για να ξεχωρίσετε ένα μετέωρο των Διδυμίδων από ένα τυχαίο σωματίδιο σκόνης που καίγεται στην ατμόσφαιρα της Γης, ακολουθήστε το ίχνος της διαδρομής του προς τα πίσω. Αν είναι ένα μετέωρο της βροχής θα φαίνεται να προέρχεται από τον αστερισμό των Διδύμων.

• Η ημισέληνος είναι περίπου 6° από την Αφροδίτη και στα δεξιά της, στο βραδινό λυκόφως. Με κιάλια προσπαθήστε να διακρίνετε το α και β του Αιγόκερου κοντά στη σελήνη. Και τα δύο αστέρια είναι διπλά με κιάλια, το α ξεχωρίζει εύκολα, ενώ το β δυσκολότερα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:03 μ.μ. 

Παρασκευή, 6 Δεκεμβρίου

• Η Αφροδίτη εμφανίζεται λαμπρή στο νοτιοδυτικό ουρανό, περίπου 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα και αργότερα. Απέχει περίπου 15 ° πάνω από τον ορίζοντα μισή ώρα αργότερα. Δύει περίπου στις 8. Λάμπει με μέγεθος -4.9 και φαίνεται λίγο πιο φωτεινή σήμερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή κατά τη διάρκεια της εμφάνισής της για φέτος. (Η διαφορά είναι ουσιαστικά ανεπαίσθητη. Φαίνεται μόνο ένα χιλιοστό του μεγέθους φωτεινότερη σήμερα από ότι χθες ή αύριο). Μέσα από ένα τηλεσκόπιο απόψε, η Αφροδίτη εκτείνεται στα 41" και εμφανίζεται κατά το ένα τέταρτο φωτισμένη.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:50 π.μ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 7 Δεκεμβρίου

• Αν και οι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο δεν θα δουν τη μικρότερη ημέρα του έτους για άλλες δύο εβδομάδες (στο χειμερινό ηλιοστάσιο την 21η Δεκεμβρίου), εκείνοι στις 40° βορείου γεωγραφικού πλάτους, θα δουν τον Ήλιο να δύει νωρίτερα σήμερα από ότι σε οποιαδήποτε άλλη μέρα του τρέχοντος έτους. Το ηλιοβασίλεμα αύριο θα φτάσει περίπου ένα δευτερόλεπτο αργότερα από ότι σήμερα. Όσο βορειότερα ζείτε, τόσο πιο κοντά στο ηλιοστάσιο θα είναι και η ημερομηνία με το νωρίτερο ηλιοβασίλεμα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:41 π.μ.της Κυριακής.

Κυριακή, 8 Δεκεμβρίου

• Τα πιο λαμπρά αστέρια στην αρχή της νύχτας είναι ο Βέγας στα δυτικά-βορειοδυτικά και η Αίγα στα βορειοανατολικά. Και τα δύο αστέρια φαίνεται να είναι το ίδιο ψηλά στον ουρανό περίπου στις 7:οο. Το φαινόμενο μέγεθος και των δύο είναι 0,0. Ο πιο λαμπρός Σείριος δεν ανατέλλει πριν τις 9:00.

• Για εκείνους που αισθάνονται άνεση στην αναγνώριση της κατσαρόλας της Μεγάλης Άρκτου, αυτή είναι μια δύσκολη εποχή του έτους. Η κατσαρόλα μόλις που φαίνεται πάνω από τον βόρειο ορίζοντα, έτσι χάνεται εύκολα στα φώτα των πόλεων ή στα φυσικά εμπόδια (βουνά, δένδρα, κτλ.). Ένας αντάξιος αντικαταστάτης της Μεγάλης Άρκτου είναι ο αστερισμός της Κασσιόπης, το σχήμα ‘W’ , που σκαρφαλώνει τώρα ψηλά στα βορειοανατολικά. Οι δύο αστερισμοί βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές  ως προς τον Πολικό, το αστέρι του βορά και μπορούν να θεωρηθούν σαν ένα ζευγάρι. 

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:28 π.μ.της Δευτέρας.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσειςΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο Ngc7331,σπειροειδής γαλαξίας στον αστερισμό του Πήγασου,
45 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, εκπέμπει ακτίνες Χ και ραδιοκύματα. Μοιάζει πολύ με τον δικό μας γαλαξία ως προς την δομή του. Αποτελεί αντικείμενο μελέτης για τους αστρονόμους, ως προς την δομή και την δυναμική του γαλαξιακού του δίσκου. Η φωτογραφία αυτή είναι του Γιαουρτσή Θεόδωρου που χρησιμοποίησε ένα τηλεσκόπιο κατοπτρικό 8 ιντσών και την κάμερα Atik 314l mono. Στην φωτογραφία διακρίνονται, επίσης,  πολλοί γαλαξίες 13ου  και 14ου μεγέθους.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίοΑστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (-0,6) και ο Κρόνος (+ 0,6) είναι χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά, στα δεξιά του σημείου από όπου ο κομήτης ISON αναμένεται να επανεμφανιστεί τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου στον πρωινό ουρανό, αν φυσικά θα έχει επιζήσει από την συνάντησή του με τον ήλιο. Οι δύο πλανήτες βρίσκονται ακόμα αρκετά κοντά αλλά απομακρύνονται από μέρα σε μέρα, καθώς ο Ερμής χαμηλώνει στον ορίζοντα ενώ ο Κρόνος ολοένα και σηκώνεται ψηλότερα.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,9) είναι ο λαμπρός «Αποσπερίτης» στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως, στο μέγιστο ύψος και στη μέγιστη φωτεινότητα για αυτό το έτος. Εμφανίζεται για περισσότερο από μια ώρα αφότου βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος της είναι φωτεινός και μοιάζει με παχιά ημισέληνο, 37”.  

• Ο Άρης (μέγεθος +1,2, στον Λέοντα) ανατέλλει μετά τις 1:00 π.μ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι μόλις 5,6 “. Θα βρεθεί σε αντίθεση τον Απρίλιο του 2014.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,6, στους Διδύμους) ανατέλλει μετά τις 8 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Στα αριστερά του, αφότου έχει ανατείλει, σε απόσταση περίπου 8° είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φτάσει στα 45 δευτερόλεπτα καθώς οδεύει προς την αντίθεσή του στις 5 Ιανουαρίου.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5.7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά και στα νότια, αντίστοιχα, νωρίς το βράδυ.  Χρησιμοποιήστε τους χάρτες για τον εντοπισμό των δύο πλανητών εδώ:  http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2013.pdf

www.astronomy.gr