Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 4 Ιουλίου

• Η Γη είναι σε αφήλιο, στο πιο μακρινό σημείο της από τον Ήλιο για το έτος. Είμαστε τώρα 152.102.000 μακριά, περίπου 1,6% περισσότερο από το μέσο όρο ή κατά 1/30 πιο μακριά από το περιήλιο του Ιανουαρίου.

• Ο Βασιλίσκος είναι πάνω και στα δεξιά της σελήνης στο βραδινό λυκόφως.

• Ο Κρόνος και ο Στάχυς λάμπουν και οι δυο ψηλά στα νοτιοδυτικά. Πολύ ψηλότερα πιο πάνω τους είναι ο λαμπρότερος Αρκτούρος. Ο επίσης λαμπρός Βέγας είναι πολύ ψηλά στα ανατολικά. Και ο «φλογερός» Αντάρης είναι το φωτεινότερο αστέρι χαμηλότερα στο νότο.
  

Τρίτη, 5 Ιουλίου

• Η ημισέληνος, σε αύξουσα φάση, βρίσκεται στα δυτικά νοτιοδυτικά το σούρουπο. Σκοπεύστε με το τηλεσκόπιό σας τη διαχωρίζουσα της σελήνης για να παρατηρήσετε μερικούς θεαματικούς κρατήρες.

• Τώρα είναι ο καιρός για να εξερευνήσετε χαμηλά στην ουρά του Σκορπιού με το τηλεσκόπιό σας. Υπάρχουν πολλά αστρικά σμήνη κοντά στο φωτεινό Μ6.
  

Τετάρτη, 6 Ιουλίου

• Ο υπερκαινοφανής στον γαλαξία Whirlpool (M51), αφού έφτασε σε μέγεθος 12,6, τώρα χάνει τη λαμπρότητά του. Είχε μέγεθος 13 στις 28 Ιουνίου. Αν και είναι ακόμα ορατός με πολλά ερασιτεχνικά τηλεσκόπια, πιθανότατα αυτές τις νύχτες θα είναι η τελευταία ευκαιρία σας να τον δείτε.

Πέμπτη, 7 Ιουλίου

• Κοιτάζοντας πολύ ψηλά στα ανατολικά, αφού βραδιάσει, φαίνεται ο αστερισμός της Λύρας με τον λαμπρό του Βέγα. Το ε, το ζ και το δ είναι όμορφα διπλά άστρα, με κιάλια ή με τηλεσκόπιο, το β είναι ένα εκλειπτικό μεταβλητό, το Δακτυλιοειδές νεφέλωμα (Μ57) βρίσκεται ανάμεσα στο β και το γ, και το αμυδρό Τ της Λύρας, είναι ένα αστέρι άνθρακα κοντά στον Βέγα, ένα από τα πιο ερυθρά αστέρια του ουρανού.

Παρασκευή, 8 Ιουλίου

• Το πρώτο τέταρτο της σελήνης (στις 9:30 π.μ) λάμπει κάτω και στα δεξιά του Στάχυ.

• Με ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο μπορούμε να διακρίνουμε ένα ζευγάρι από σφαιρωτά σμήνη, το Μ10 και το Μ12 στον Οφιούχο με μέγεθος 6,6 και 6,7, αντίστοιχα. Η μεταξύ τους απόσταση είναι λίγο παραπάνω από 3 μοίρες, δηλαδή θα φαίνονταν άνετα στο ίδιο πεδίο με ένα ζευγάρι κιάλια ή με ένα τηλεσκόπιο μικρού εστιακού λόγου και μικρή μεγέθυνση. Συμβουλευθείτε αναλυτικούς χάρτες του ουρανού για τον εντοπισμό τους.
  
  
  

Σάββατο, 9 Ιουλίου

• Ο Δράκος είναι ένας δημοφιλής αλλά αμυδρός αστερισμός στο βόρειο ημισφαίριο. Το φωτεινότερο αστέρι του, το γ ή Eltanin, 2ου μεγέθους, περνά 10 μοίρες (το πλάτος μιας γροθιάς) κάτω από το ζενίθ, περίπου 3 ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Eltanin κάθεται μέσα στο κεφάλι του ζώου. Το σώμα του δράκου κρέμεται κάτω από το κεφάλι. Η ουρά του περιτυλίγεται  γύρω από την κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου και μετά πέφτει ανάμεσα στην μεγάλη και στην μικρή κατσαρόλα.

Κυριακή, 10 Ιουλίου

• Ο Αλτάιρ είναι το πιο νότιο αστέρι του θερινού τριγώνου και φαίνεται στον νοτιοανατολικό ουρανό, περίπου πάνω από το μέσο. Το όνομά του στα Αραβικά σημαίνει «αετός» και ανήκει στον ομώνυμο αστερισμό του Αετού. Βρίσκεται σχετικά κοντά στη Γη, μόνο 17 έτη φωτός μακριά και είναι 12 φορές πιο φωτεινός από τον ήλιο μας.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  
  
  Ο Δίας συνάντησε την ημισέληνο  το πρωινό της 26ης Ιουνίου. Ένα όμορφο θέαμα στον ουρανό.
  Η παραπάνω εικόνα είναι μια σύνθεση δύο φωτογαφιών. Του Αντώνη Παντελίδη.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (με μέγεθος περίπου -0,3) βγαίνει από το φως του ηλιοβασιλέματος. Προσπαθήστε να τον εντοπίσετε λίγο πάνω από το δυτικό-βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως. Μη τον μπερδέψετε με τον Βασιλίσκο, αρκετά πάνω και στα αριστερά του.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) μόλις που λάμπει πάνω από τον ανατολικό-βορειοανατολικό ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του ήλιου. Ψάξτε την 15 με 20 λεπτά πριν την ανατολή.

• Ο Άρης (αμυδρός, με μέγεθος +1,4 στον Ταύρο) βρίσκεται χαμηλά στην αρχή του λυκαυγούς αρκετά μακριά από τον Δία, κάτω και στα αριστερά του. Κάτω από τον Άρη είναι ο Αλντεμπαράν, όμοιος σε φωτεινότητα και σε χρώμα.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,3, στο νότιο Κριό)  ανατέλλει στις 2 π.μ. και είναι σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση λίγο πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βρίσκεται στα νοτιοδυτικά μετά το σούρουπο και χαμηλώνει ολοένα και περισσότερο. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  7,6° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Μόνο  2/3 της μοίρας από τον Κρόνο, πάνω και στα δεξιά του, είναι το αστέρι γ της Παρθένου (Πορίμα), ένα ωραίο αλλά δύσκολο να εντοπιστεί με τηλεσκόπιο διπλό αστέρι. Χρησιμοποιήστε μεγάλη μεγέθυνση και ελπίστε ότι το seeing θα είναι καλό. Σε απόσταση 14° στα αριστερά του Κρόνου είναι ο Στάχυς.

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους δυτικούς Ιχθείς)  και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκονται στο ίδιο ύψος στα νοτιοανατολικά και νότια, αντίστοιχα, λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο περίπου στις 1 π.μ.

www.astronomy.gr