Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 11 Ιουλίου

• Ο Ερμής είναι 15 μοίρες κάτω και στα δεξιά του αστέρα Βασιλίσκου του Λέοντα. Θα βρείτε τον πλανήτη χαμηλά στα δυτικά βορειοδυτικά, 45 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα.
  
  
  

Η σελήνη, πλησιάζοντας τη φάση της πανσελήνου, περνάει από τους αστερισμούς του Σκορπιού, Οφιούχου και Τοξότη από τις 11 μέχρι και 13 Ιουλίου.

Τρίτη, 12 Ιουλίου

• Χρόνια πολλά Ποσειδώνα! Σήμερα είναι ακριβώς ένα έτος (χρόνος Ποσειδώνα) μετά την ανακάλυψη του πλανήτη το 1846. Για να εντοπίσετε τον Ποσειδώνα με κιάλια ή τηλεσκόπιο (μέγεθος 7,9), μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα: http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

Τετάρτη, 13 Ιουλίου

• Για τους περισσότερους ερασιτέχνες, η Κασσιόπη είναι ο δεύτερος πιο εύκολα αναγνωρίσιμος αστερισμός στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου. Κοιτάξτε για το γνωστό σχήμα ‘ W ‘ να αναρριχάται σιγά-σιγά από τον βορειανατολικό ουρανό όταν θα έχει βραδιάσει. Η Κασσιόπη μοιάζει σε φωτεινότητα με την γνωστή κατσαρόλα της Μεγάλης Αρκτου αλλά έχει μικρότερο μήκος. Το αστέρι στο πιο δεξιό άκρο του σχήματος W ονομάζεται Caph που στα Αραβικά σημαίνει «βαμμένο χέρι».

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:52, ξημερώματα  Πέμπτης.

Πέμπτη, 14 Ιουλίου

• Ο μικρός αστερισμός της Λύρας κρέμεται κάτω από τον Βέγα αυτά τα βράδια. Τον περισσότερο χρόνο το β της Λύρας είναι σχεδόν τόσο λαμπρό όσο και το γ. Όμως, το εκλειπτικό μεταβλητό β εξέρχεται από το ελάχιστό του. Η περίοδός του είναι 12,94 ημέρες και η φωτεινότητά του μεταβάλλεται από 3,3 σε 4,3.
  
  
  

Η φωτογραφία αυτή είναι του Akira Fuji.

Παρασκευή, 15 Ιουλίου

• Πανσέληνος στις 9:40 π.μ.

• Μετά την πανσέληνο να ανατέλλει αργά το βράδυ, χρησιμοποιήστε κιάλια για να δείτε λίγο πιο πάνω το βήτα του Αιγόκερου και ψηλότερα, το μεγάλου ανοίγματος άλφα του Αιγόκερου. Αν έχετε καλή  όραση, μπορείτε να το διαχωρίσετε με γυμνό μάτι. Μπορείτε να το κάνετε ακόμα και τώρα,  με το φωτεινό φεγγάρι τόσο κοντά;

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:30, ξημερώματα Σαββάτου.

Σάββατο, 16 Ιουλίου

• Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, αν και τυπικά θεωρείται αντικείμενο του φθινοπωρινού ουρανού ανατέλλει λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα και φθάνει ψηλά στον ουρανό, στο λυκαυγές. Μαζί του φαίνεται και το περίφημο τετράγωνο του Πήγασου, ψηλά στο ζενίθ λίγο πριν χαθούν τα άστρα στο φως της ημέρας.

Κυριακή, 17 Ιουλίου

• Έχοντας ανακαλυφθεί από τον Edmond Halley το 1714,  το M13, αποκαλείται επίσης «το σμήνος του Ηρακλή». Είναι το φωτεινότερο σφαιρωτό σμήνος στο  βόρειο ουράνιο ημισφαίριο. Ο Edmond Halley σημείωσε ότι “φαίνεται και με γυμνό μάτι όταν ο ουρανός είναι γαλήνιος και το φεγγάρι απών.”  Σε απόσταση 25.100 έτη φωτός και με γωνιακή διάμετρο 20 λεπτά του τόξου, περιέχει 100.000 αστέρια. Το σμήνος  M13 επιλέχτηκε το 1974 ως στόχος για  ένα από τα πρώτα ράδιο μηνύματα  που απευθύνονταν σε πιθανές ευφυείς εξωγήινες φυλές και που στάλθηκαν από το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο του παρατηρητήριου Arecibo. 

Η φωτογραφία αυτή του Μ13 είναι τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Takahashi Mewlon-210. Η συνολική έκθεση ήταν 15 λεπτά με την Nikon D90 (ISO 3200). Του Αντώνη Παντελίδη.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (με μέγεθος 0) παραμένει πολύ χαμηλά πάνω από τον δυτικό-βορειοδυτικό ορίζοντα στο λυκόφως. Μη τον μπερδέψετε με τον Βασιλίσκο, πάνω και στα αριστερά του. Ο Ερμής και ο Βασιλίσκος θα περάσουν σε απόσταση 3° στις 26 Ιουλίου.

• Η Αφροδίτη εξαφανίζεται στο φως της ανατολής του ήλιου.

• Ο Άρης (αμυδρός, με μέγεθος +1,4 στον Ταύρο) βρίσκεται αρκετά χαμηλά στα ανατολικά - βορειοανατολικά στην αρχή του λυκαυγούς, αρκετά μακριά από τον Δία, κάτω και στα αριστερά του. Στα δεξιά του Άρη (6° με 10° αυτή την εβδομάδα) είναι ο Αλντεμπαράν, όμοιος σε φωτεινότητα και χρώμα με τον πλανήτη. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα μόνο 4,3 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,3, στο νότιο Κριό)  ανατέλλει πριν τις 2 π.μ. και είναι σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση, ψηλά στα ανατολικά, λίγο πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βρίσκεται στα νοτιοδυτικά μετά το σούρουπο και χαμηλώνει ολοένα και περισσότερο. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  7,6° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Σε απόσταση 14° στα αριστερά του Κρόνου είναι ο Στάχυς.

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους δυτικούς Ιχθείς)  και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκονται στο ίδιο ύψος στα νοτιοανατολικά και νότια, αντίστοιχα, λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής. . Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:  http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο περίπου στις 1 π.μ.

www.astronomy.gr