Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης )

Δευτέρα, 8 Μαρτίου

• Το φεγγάρι εισέρχεται στον Τοξότη. Μετά τις 2:30 με 3:00 π.μ., κοιτάζοντας στα νοτιοανατολικά θα βρείτε το μηνίσκο της σελήνης (σε χάση) κοντά στο αστέρι λ  μέσα στο έναστρο θέαμα του αστερισμού του οποίου τα πολλά φωτεινά αστέρια εξωραΐζουν το μέρος αυτό του γαλαξία, σ’ αυτήν την γειτονιά των άστρων, σαν διαμάντια που διακοσμούν ένα νυφικό πέπλο.

Τρίτη, 9 Μαρτίου

• Ο αστερισμός του Λέοντα είναι γεμάτος με διπλά αστέρια, όπως το α, το β, το γ, το τ, το ω και το οπτικά τριπλό άστρο ζ του Λέοντα.

• Το πρώτο ενεργό ηφαίστειο σε ένα άλλο ουράνιο σώμα, τον δορυφόρο του Δία, την Ιώ, ανακαλύφθηκε σαν σήμερα το 1979 από το διαστημόπλοιο Voyager 1. 

Τετάρτη, 10 Μαρτίου

• Αυτή είναι η εποχή του χρόνου όπου ο φωτεινός  Σείριος στέκεται στο ψηλότερό του σημείο στον νότο μόλις βραδιάσει. Σχηματίζει ένα μεγάλο ισόπλευρο τρίγωνο, το γνωστό Θερινό Τρίγωνο, με τον Μπετελγκέζ πάνω του και στα δεξιά και τον Προκύωνα πάνω και στα αριστερά του. Αν προεκτείνετε  την γραμμή από τον Σείριο προς τον Προκύωνα και πιο πάνω, θα συναντήσετε τον Άρη.
  
  
  

Πέμπτη, 11 Μαρτίου

• Ο Άρης σταματά σήμερα την ανάδρομη κίνησή του (δυτικά) μέσα στα αστέρια του Καρκίνου και αρχίζει να κινείται ξανά προς τα ανατολικά.

• Σαν σήμερα το 1977, οι δακτύλιοι του Ουρανού ανακαλύφθηκαν από το Kuiper Airborne Observatory της NASA (παρακάτω φωτογραφία).  Το τηλεσκόπιο του  KAO ήταν τύπου Cassegrain κατοπτρικού  με διάμετρο 36 ιντσών (91,5 cm),  σχεδιασμένο  πρώτιστα για παρατηρήσεις σε φασματικό εύρος από 1 έως 500 μm. Η ικανότητα πτήσης του επέτρεπε να βρίσκεται πάνω από σχεδόν όλους τους υδρατμούς της γήινης ατμόσφαιρας (επιτρέποντας έτσι  παρατηρήσεις στην  υπέρυθρη  ακτινοβολία, η οποία μπλοκάρεται πριν φθάσει στο έδαφος και σε επίγεια αστρονομικά όργανα), όπως επίσης και να ταξιδεύει σχεδόν σε οποιοδήποτε σημείο στην επιφάνεια της Γης.
  
  
  

Παρασκευή, 12 Μαρτίου

• Η Ύδρα, το τέρας της μυθολογίας που συνάντησε ο Ηρακλής σ’ έναν από τους άθλους του είναι ο μεγαλύτερος αστερισμός, πάνω από 1300 τετραγωνικές μοίρες. Αν και μεγάλος αστερισμός, περιέχει λίγα φωτεινά αστέρια. Από τα αστέρια που αποτελούν την κεφαλή του τέρατος, το ζ είναι το λαμπρότερο και το  πορτοκαλί του χρώμα το κάνει να ξεχωρίζει. Το αστέρι η, το αμυδρότερο από τα αστέρια της «κεφαλής» είναι πολύ πιο λαμπρό σε πραγματικό μέγεθος από τον Αλφάρντ, τόσο λαμπρό όσο 400 ήλιοι μας. Βρίσκεται όμως 500 έτη φωτός μακριά μας.
  
  

Σάββατο, 13 Μαρτίου

• Σαν σήμερα το 1781,ο William Herschel ανακάλυψε τον πλανήτη Ουρανό.

• Η Αίγα (Capella), το φωτεινότερο αστέρι του Ηνίοχου, βρίσκεται περίπου 40 μοίρες (4 γροθιές) πάνω από το κεφάλι του Ωρίωνα. Η Αίγα είναι το πιο βορεινό από όλα τα πιο φωτεινά αστέρια (1ου μεγέθους ή λαμπρότερα). Με φασματικό τύπο Μ, το ερυθρό χρώμα της είναι χαρακτηριστικό. Απέχει 42 έτη φωτός από τη Γη. Παριστάνει την μητέρα αίγα. Κάτω από το αστέρι και στα δεξιά φαίνεται ένα μικρό ισοσκελές τρίγωνο που ονομάζεται, στα Αγγλικά,  "The Kids" ή «τα παιδιά της Αίγας»). 

Κυριακή, 14 Μαρτίου

• Ένα άλλο σημάδι του ερχομού της άνοιξης είναι η εμφάνιση του Βασιλίσκου (Regulus), το πιο λαμπρό άστρο στον αστερισμό του Λέοντα. Ο αστερισμός αυτός αρχίζει να ανεβαίνει ψηλά στον ανατολικό ουρανό από την αρχή της νύχτας. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε τον σχηματισμό σαν δρεπάνι που φαίνεται πάνω και στα αριστερά του Βασιλίσκου. Το σχήμα δρεπανιού μπορεί επίσης να σας φανεί και σαν ένα ανάποδο θαυμαστικό της Αγγλικής γλώσσας, περίπου 1 ½  φορά το μήκος μιας γροθιάς στο ύψος ενός τεντωμένου βραχίονα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
  
  
• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο Άρης είναι σε φθίνουσα φάση (gibbous), ένα μήνα μετά την αντίθεσή του. Αν και αρχίζει η άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο του Άρη, ο βόρειος πόλος του παραμένει μεγάλος. Στο κέντρο αυτής της φωτογραφίας του Christopher Go, από τις Φιλιππίνες την 3η Μαρτίου, φαίνεται η σκοτεινή Syrtis Major. Στο πάνω μέρος, η περιοχή Hellas είναι ελαφρώς φωτεινή.  Εικόνες σαν και αυτές που προέρχονται από την σύνθεση πολλών καρέ βίντεο με την μέθοδο της στοίβας (stacking) μπορούν να δείξουν λεπτομέρειες του πλανήτη πολύ πιο καθαρά απ’ ότι θα έβλεπε το ανθρώπινο μάτι μέσα από το ίδιο τηλεσκόπιο.

Από τον Christopher Go είναι και αυτή η φωτογραφία του Κρόνου. Η νότια ισημερινή ζώνη (πάνω από το κέντρο) είναι πολύ σκοτεινή. Το χρώμα και των δύο ημισφαιρίων είναι σχεδόν το ίδιο αλλά  το βόρειο είναι ελαφρώς σκοτεινότερο. (Ο νότος είναι πάνω). θα εξετάζουμε το βόρειο μέρος των δακτυλίων του πλανήτη για τα επόμενα 15 έτη.  Ο Go φωτογραφίζει τους πλανήτες με το τηλεσκόπιο Celestron 11 και με την κάμερα DMK 21F04. 

Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
          ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) βγαίνει αργά από το φως της δύσης του ήλιου. Θα την βρείτε λίγο πάνω από τον δυτικό ορίζοντα 30 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου. Κοιτάξτε με ένα ζευγάρι κιάλια. Η Αφροδίτη θα φθάσει βαθμιαία σε καλύτερη θέση για παρατήρηση στην ώρα του λυκόφωτος τους επόμενους τρεις μήνες.

• Ο Δίας έχει χαθεί στο φως του ήλιου.

• Ο Άρης (μέγεθος -0,4 στον Καρκίνο) κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, ανατέλλει νωρίς το βράδυ και βρίσκεται ψηλά στο νότιο  ουρανό μετά τις 9:30 μ.μ. Η φαινόμενη διάμετρός του μικραίνει από 11,6 στα 10,8 δευτερόλεπτα του τόξου αυτήν την εβδομάδα. Ο βόρειος πόλος του πλανήτη φαίνεται ακόμα μεγάλος και λευκός, όμως έχει χάσει μέρος της φωτεινότητάς του.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6, στην δυτική Παρθένο), ανατέλλει στα ανατολικά στο βραδινό λυκόφως και λάμπει ψηλότερα στα νοτιοανατολικά αργότερα το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 3,6° η οποία κλίση θα μικραίνει (στις 1,7°)  τον Μάιο. 

• Ο Ουρανός  και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως του ήλιου. 

• Ο Πλούτωνας βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές.

www.astronomy.gr