Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 10 Οκτωβρίου

• Η Σελήνη είναι μία ημέρα πριν γίνει πανσέληνος. Ο Δίας είναι περίπου 30 μοίρες ανατολικά της Σελήνης. Ακόμη και όταν τα αστέρια αρχίζουν να βγαίνουν στο λυκόφως, η Κασσιόπη είναι ήδη ψηλότερα στα βορειοανατολικά τώρα απ’ ότι είναι η κατσαρόλα της Μεγάλης  Άρκτου χαμηλά στα βορειοδυτικά. Ο σχηματισμός του W της Κασσιόπης στέκεται στη μια του άκρη.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:15 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 11 Οκτωβρίου

• Πανσέληνος στις 5:07 π.μ. της Τετάρτης. Το φεγγάρι βρίσκεται στους νοτιοανατολικούς Ιχθείς.

• Το μεταβλητό αστέρι Mira (όμικρον του Κήτους) έφτασε στο μέγιστο του 11μηνου κύκλου του πριν δυο εβδομάδες. Αλλά αυτό δεν ήταν ένα τυπικό μέγιστο - έλαμψε με μέγεθος 2, πραγματοποιώντας μια από τις λαμπρότερες εμφανίσεις του στην ιστορία. Η Mira λάμπει τώρα περίπου με μέγεθος 3, πράγμα που την καθιστά εύκολα αναγνωρίσιμη, ακόμα και από τα προάστια μιας πόλης. Ο αστερισμός του Κήτους ανεβαίνει στον ανατολικό ουρανό κατά το μήνα Οκτώβριο τα βράδια και εμφανίζεται ψηλά στο νότο περίπου στις 2 π.μ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:06 μ.μ.

Τετάρτη, 12 Οκτωβρίου

• Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 14:43. Βρίσκεται 406.434 χιλιόμετρα μακριά και φαίνεται λίγο πιο μικρή από το κανονικό. Στην πραγματικότητα, η χθεσινή πανσέληνος ήταν η πιο μικρή του 2011.
  
  
  

• Η σελήνη περνάει από τον Κριό στον Ταύρο τα επόμενα βράδια (ο παραπάνω χάρτης είναι για τις 9:30 μ.μ.), κοντά από τον Δία και τις Πλειάδες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:53 π.μ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 13 Οκτωβρίου

• Ο λαμπρός Δίας ανατέλλει τώρα πριν τις 8:00 μ.μ. και φθάνει ψηλά στον νότο περίπου στις 2:00 π.μ. Λάμποντας με μέγεθος -2,9, ο Δίας είναι το πιο λαμπρό ουράνιο σώμα της νύχτας, με εξαίρεση την πανσέληνο που βρίσκεται απόψε σε απόσταση 4 μοιρών, πάνω από τον πλανήτη. Όταν παρατηρηθεί με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του γιγαντιαίου πλανήτη εκτείνεται  49", φανερώνοντας εκπληκτικές λεπτομέρειες στις κορυφές των νεφών του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:44 μ.μ.

Παρασκευή, 14 Οκτωβρίου

• Οι Δρακοντίδες, η βροχή διαττόντων νωρίτερα αυτή την εβδομάδα δίνει τη σειρά της στις Ωριωνίδες. Αν και η βροχή των Ωριωνίδων δεν θα κορυφωθεί μέχρι και την επόμενη εβδομάδα (η κορύφωση θα είναι τη νύχτα της 21ης προς την 22η Οκτωβρίου), θα μπορούμε να δούμε κάποιους διάττοντες στο φεγγαρόφωτο τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι μετεωρίτες αυτοί φαίνεται να ακτινοβολούν από το βόρειο τμήμα του αστερισμού του Ωρίωνα, του Κυνηγού.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:31 π.μ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 15 Οκτωβρίου

• Η σελήνη, σε φθίνουσα φάση, βρίσκεται κοντά στο αστρικό σμήνος των Πλειάδων αυτό το βράδυ,  περίπου 4,5 ° ακριβώς κάτω. Χρησιμοποιήστε κιάλια για να έχετε μια καλύτερη θέαση αυτής της πολύ όμορφης συνόδου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:22 π.μ. της Κυριακής. 

Κυριακή, 16 Οκτωβρίου

• Ο κομήτης C/2009 P1 (Garradd) παραμένει ο πιο λαμπρός κομήτης στον ουρανό αυτή την εβδομάδα. Το 7ου μεγέθους αντικείμενο, κινείται προς τα δυτικά στο υπόβαθρο του νοτιοανατολικού Ηρακλή. Αυτό το βράδυ, ο κομήτης περνάει ένα κλάσμα της μοίρας νότια του εξίσου λαμπρού αστέρα (SAO 103110), αν και το αστέρι θα φαίνεται πιο φωτεινό από τον θαμπό κομήτη. Μπορείτε να βρείτε αυτή την περιοχή με τον κομήτη ψηλά στα δυτικά μόλις βραδιάσει.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:08 π.μ της Δευτέρας.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  

Αυτή είναι η έμπνευση ενός καλλιτέχνη για το πάλσαρ στο κέντρο του Νεφελώματος του Καρκίνου, με μια φωτογραφία από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, με το νεφέλωμα στο παρασκήνιο. Οι ερευνητές, χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο VERITAS έχουν ανακαλύψει παλμούς από υψηλής ενέργειας ακτίνες γάμμα που προέρχονται από αυτό το αντικείμενο.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του Ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) θα μπορούσε να εντοπιστεί με κιάλια μόλις πάνω από τον δυτικό νοτιοδυτικό ορίζοντα 15 με 20 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου.

• Ο Άρης (με μέγεθος +1,3, στον Καρκίνο) βρίσκεται στα ανατολικά πριν το λυκαυγές και σε  καλή θέση για παρατήρηση, αρκετά κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ανατέλλει περίπου στις 2 π.μ. Αρκετά πάνω και στα δεξιά του Άρη είναι ο Προκύων. Κάτω και στα δεξιά του Προκύωνα είναι ο λαμπρός Σείριος. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα μόνο 5 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,9, στο νότιο Κριό) ανατέλλει κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος (πριν τις 8:00 μ.μ.) και είναι σε καλή θέση για παρατήρηση, ψηλά στα ανατολικά και νοτιοανατολικά όλο το βράδυ. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φθάσει στα 49 δευτερόλεπτα του τόξου, τόσο μεγάλη όσο και όταν θα φτάσει σε αντίθεση, στις 28 Οκτωβρίου. Πάνω του βρίσκονται τα αστέρια του Κριού και κοντά του, πιο κάτω, είναι η κεφαλή του Κήτους, αρκετά αμυδρή. Προσπαθήστε, στην περιοχή αυτή του Κήτους, δεξιά της κεφαλής, να εντοπίσετε τη Μίρα (το περίφημο μεταβλητό άστρο) που είναι τώρα ασυνήθιστα λαμπρή, τόσο, που εντοπίζεται και με γυμνό μάτι!
  

• Ο Κρόνος είναι σε σύνοδο πίσω από τον ήλιο. 

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα: http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'



www.astronomy.gr