Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 3 Οκτωβρίου

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 6:15 μ.μ. Καθώς νυχτώνει, ο δορυφόρος μας εμφανίζεται πιο λαμπρός, μέσα στο υπόβαθρο των αστεριών του βόρειου Τοξότη, πάνω από τον σχηματισμό της «τσαγιέρας».

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:30 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 4 Οκτωβρίου

• Ένα βράδυ μετά το Πρώτο Τέταρτο, τρεις εξέχοντες κρατήρες κυριαρχούν στον ελαφρώς μεγαλύτερο  από τh μέσh (gibbous ) δίσκο του δορυφόρου μας. Το υπέροχο τρίο αποτελείται από τον Πτολεμαίο, τον Alphonsus, και τον Arzachel. Ο Πτολεμαίος βρίσκεται ακριβώς νότια από το σεληνιακό ισημερινό και είναι ο μεγαλύτερος από τους τρείς, με διάμετρο 152 χιλιόμετρα. Αυτό το τραχύ χείλος του κρατήρα ρίχνει μακριές σκιές πάνω στο σχετικά ομαλό έδαφος του. Ακριβώς νότια του Πτολεμαίου βρίσκεται ο Alphonsus, ο οποίος αν και είναι αισθητά μικρότερος από το βόρειο γείτονά του, έχει μια εξέχουσα κεντρική κορυφή. Ο Arzachel είναι ο νεότερος από τους τρεις και βρίσκεται στο νότο. Το νεαρό της ηλικίας του φαίνεται στην οξύτητα που δείχνουν τα κύρια χαρακτηριστικά του.
  Η παραπάνω φωτογραφία με τους τρείς κρατήρες είναι τραβηγμένη ε το τηλεσκόπιο Takahashi Mewlon-210 και την ImagingSource camera, με Televue Powermate 2,5X. Του Αντώνη Παντελίδη.
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:17 π.μ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 5 Οκτωβρίου

• Κοιτάξτε  λίγο πάνω ή άνω δεξιά του φεγγαριού αυτό το βράδυ για το α και το β του Αιγόκερου. Ένα ζευγάρι κιάλια αποκαλύπτει εύκολα ότι ο α είναι κίτρινο διπλό αστέρι. Το β (πιο κοντά στη Σελήνη), είναι επίσης ένα διπλό, αλλά τα δύο αστέρια του, πολύ διαφορετικά σε λαμπρότητα, είναι πιο δύσκολο να ξεχωρίσουν.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:08 π.μ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 6 Οκτωβρίου

• Αυτό είναι ένα καλό βράδυ για να ψάξετε τον αστεροειδή Δήμητρα (Ceres). Το 8ου μεγέθους αντικείμενο περνά ένα κλάσμα της μοίρας νότια του 5ου μεγέθους αστέρα 106 του Υδροχόου, το οποίο χρησιμεύει σαν ένας βολικός οδηγός για την εύρεση του μεγαλύτερου αστεροειδή του ηλιακού μας συστήματος. Αυτή η περιοχή βρίσκεται στο νοτιοανατολικό ουρανό αφού πέσει το σκοτάδι και εμφανίζεται ψηλότερα στα νότια λίγο πριν τα μεσάνυχτα.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:59 μ.μ.

Παρασκευή, 7 Οκτωβρίου

• Κοιτάξτε ψηλά στα ανατολικά νωρίς το βράδυ, μακριά και στα αριστερά της Σελήνης, για το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου που φαίνεται σαν να εξισορροπεί στη μία του γωνία.

• Ο πιο περίοπτος προάγγελος του χειμώνα βγαίνει τώρα στα ανατολικά γύρω στα μεσάνυχτα. Ο αστερισμός του Ωρίωνα, του "Κυνηγού", εμφανίζεται σαν να γέρνει στη πλευρά του, με τον ροδοκόκκινο Μπετελγκέζ στα αριστερά της ζώνης των τριών αστεριών και του μπλε-λευκού Ρίγκελ στα δεξιά της ζώνης. Καθώς ο Ωρίωνας σκαρφαλώνει ψηλότερα πριν από την αυγή, η μορφή του περιστρέφεται έτσι ώστε ο Μπετελγκέζ να βρίσκεται πάνω αριστερά και ο Ρίγκελ να είναι κάτω δεξιά του μοτίβου του αστερισμού.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:46 π.μ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 8 Οκτωβρίου

• Η συνήθως μικρή βροχή μετεωριτών Δρακοντίδες φτάνει στο αποκορύφωμά της αυτό το βράδυ. Φέτος πιθανόν να δούμε μια σημαντική αύξηση της δραστηριότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί ο κομήτης, γονέας της βροχής, ο 21P/Giacobini-Zinner, θα φτάσει σε περιήλιο ( την πλησιέστερη προσέγγιση του στον Ήλιο) τον προσεχή Φεβρουάριο. Σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν, η δραστηριότητα της βροχής ήταν έντονη. Δυστυχώς, το αποκορύφωμα της βροχής έρχεται μόλις 3 ημέρες πριν την Πανσέληνο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:37 μετά τα μεσάνυχτα.

Κυριακή, 9 Οκτωβρίου

• Ο λαμπρός Δίας ανατέλλει τώρα γύρω στις 8:00 μ.μ. και φθάνει ψηλά στον νότο περίπου στις 2:00 π.μ. Λάμποντας με μέγεθος -2,9, ο Δίας είναι το πιο λαμπρό ουράνιο σώμα της νύχτας, με εξαίρεση το σχεδόν γεμάτο φεγγάρι. Όταν παρατηρηθεί με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του γιγαντιαίου πλανήτη εκτείνεται  49 " και δείχνει πολλές λεπτομέρειες στις κορυφές των σύννεφων του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:24 π.μ της Δευτέρας.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  

Η πολύχρωμη ατμόσφαιρα του Δία φαίνεται εντυπωσιακή με ένα τηλεσκόπιο οποιουδήποτε μεγέθους. Φωτογραφία: NASA/ESA/H. Hammel (SSI)/Jupiter Impact Team

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Ο Ήλιος έχει μια μεγάλη ομάδα κηλίδων (#1302) που είναι ορατή και χωρίς μεγέθυνση, με ένα ασφαλές ηλιακό φίλτρο. Αυτή είναι η ενεργή περιοχή 1302, η οποία θα μπορούσε να στείλει  στεμματικές εκπομπές μάζας προς τη Γη, ανά πάσα στιγμή. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του Ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) θα μπορούσε να εντοπιστεί με κιάλια μόλις πάνω από τον δυτικό ορίζοντα 15 με 20 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου.

• Ο Άρης (με μέγεθος +1,3, στον Καρκίνο) βρίσκεται στα ανατολικά πριν το λυκαυγές και σε  καλή θέση για παρατήρηση, αρκετά κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ανατέλλει περίπου στις 2 π.μ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα μόνο 5 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

Η Ιώ και η πιο σκοτεινή Καλλιστώ ήταν στα ανατολικά του Δία όταν ο Sean Walker φωτογράφησε αυτή την πολύ όμορφη ουράνια σκηνή στις 19 Σεπτεμβρίου. Προσέξτε την μικρή κόκκινη κηλίδα (Red Spot Junior) στο κέντρο της Νότιας Ισημερινής Ζώνης.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στο νότιο Κριό) ανατέλλει στο τέλος του λυκόφωτος και είναι σε καλή θέση για παρατήρηση, ψηλά στα νότια αργά το βράδυ, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φθάσει στα 49 δευτερόλεπτα του τόξου. Βρίσκεται κοντά στην αντίθεσή του στις 28 Οκτωβρίου.
  
  
  

Πάνω του βρίσκονται τα αστέρια του Κριού και κοντά του, πιο κάτω, είναι η κεφαλή του Κήτους, αρκετά αμυδρή. Προσπαθήστε, στην περιοχή αυτή του Κήτους, δεξιά της κεφαλής, να εντοπίσετε την Μίρα (το περίφημο μεταβλητό άστρο) που είναι τώρα ασυνήθιστα λαμπρή!

• Ο Κρόνος  εξαφανίζεται στο φως του ηλιοβασιλέματος. Η λαμπρή Αφροδίτη είναι πιο κάτω από τον Κρόνο. Η απόσταση μεταξύ των δύο πλανητών μικραίνει από μέρα σε μέρα.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:  http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'

www.astronomy.gr