Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης )

http://www.astronomy.gr

Δευτέρα, 5 Ιουλίου

• Η Αφροδίτη είναι 5 μοίρες δυτικά του Βασιλίσκου, μικραίνοντας την απόστασή της απ’ αυτόν. Παρακολουθήστε αυτή την εβδομάδα την Αφροδίτη να κινείται πιο κοντά προς το πιο φωτεινό αστέρι στον Λέοντα,  περίπου μια μοίρα κάθε ημέρα. Την Παρασκευή, η Αφροδίτη θα είναι μόνο μια μοίρα από τον Βασιλίσκο.

Τρίτη, 6 Ιουλίου

• Η Γη βρίσκεται σε αφήλιο (Μόλις 1 / 30 μακρύτερα από ό, τι ήταν στο περιήλιο τον Ιανουάριο).   Αφήλιο είναι το πλέον απομακρυσμένο από τον Ήλιο σημείο της τροχιάς της Γης. Σήμερα, η Γη είναι 1,017 A.U. ή 151 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:00, ξημερώματα Τετάρτης.

Τετάρτη, 7 Ιουλίου

• Ακόμα και με ένα μικρό τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να διακρίνετε τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου. Αυτό το βράδυ και αύριο το βράδυ, ο Τιτάνας θα βρίσκεται, σε μέγιστη αποχή, στα δυτικά του πλανήτη σε απόσταση ίση περίπου με τέσσερις φορές το μήκος των δακτυλίων του. Με ένα τηλεσκόπιο μεγαλύτερο από 6 ίντσες θα αρχίζει να ξεχωρίζει το πορτοκαλί χρώμα της ατμόσφαιράς του. Ο Τιτάνας ταλαντεύεται γύρω από τον Κρόνο κάθε 16 ημέρες.

Πέμπτη, 8 Ιουλίου 

• Σχεδιάστε μια νοητή γραμμή από τον λαμπρό Αρκτούρο ψηλά στα νοτιοδυτικά προς το φωτεινό Βέγα ψηλά στα ανατολικά. Στο ένα τρίτο της διαδρομής κατά μήκος αυτής της γραμμής είναι ο σχετικά αμυδρός αστερισμός του Βόρειου Στεφάνου (Corona Borealis ή το Βόρειο Στέμμα) με ένα μέτριο σε φωτεινότητα αστέρι του, την Alphecca που μερικές φορές ονομάζεται και Gemma. Στα δύο τρίτα κατά μήκος αυτής της γραμμής είναι ο σχηματισμός του τραπεζίου ( Keystone) του Ηρακλή.

Παρασκευή, 9 Ιουλίου

• Ο Βασιλίσκος είναι περίπου 1 ° κάτω αριστερά της λαμπρής Αφροδίτης στα δυτικά καθώς τελειώνει το λυκόφως. Κοιτάξτε προσεκτικά· η Αφροδίτη είναι 150 φορές πιο φωτεινή!

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:30, ξημερώματα Σαββάτου.

Σάββατο, 10 Ιουλίου

• Ο Βασιλίσκος έχει μετακινηθεί τώρα, περίπου 1° κάτω από την Αφροδίτη το σούρουπο. (Στην πραγματικότητα, βέβαια, είναι η Αφροδίτη αυτή που μετακινείται.)

Κυριακή,  11 Ιουλίου

• Μια εξωτική Έκλειψη Ηλίου: Η τρίτη ολική έκλειψη του Ηλίου σε διάστημα τριών ετών είναι σήμερα. Η σκιά της Σελήνης θα πέσει ξανά στην επιφάνεια της Γης, σε όλο τον Νότιο Ειρηνικό για 2 ½ ώρες. Οι κόκκινες γραμμές δείχνουν το κλάσμα της διαμέτρου του Ήλιου που καλύπτεται εν μέρει από τη Σελήνη. Οι μπλε γραμμές δείχνουν το μέσο της έκλειψης κατά μήκος του μονοπατιού της ολικότητας. Σε αντίθεση με τις εκλείψεις του 2007 και του 2008 που πρόσφεραν την δυνατότητα για παρατήρηση από την στεριά, η 11.000 χλμ. διαδρομή αυτής της έκλειψης περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό. Στα μέσα της έκλειψης, στις 19:33:31 (UT), η διάρκεια για την κεντρική γραμμή είναι 5 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα - αλλά σε ένα σημείο που βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το έδαφος.
  
  
  
  
  
  
  
• Η ολική έκλειψη ξεκινά με την ανατολή, σχεδόν 2.000 χλμ βορειοανατολικά της Νέας Ζηλανδίας, στις 18:15 UT. Το βόρειο άκρο της σκιάς δεν περνά από την Ταϊτή στη Γαλλική Πολυνησία για 20 χλμ, νότια του νησιού. Περίπου 40 λεπτά αργότερα και 1.000 χλμ μακρύτερα στα νοτιοανατολικά, το μονοπάτι διασχίζει το Νησί του Πάσχα, μια από τις πιο απομακρυσμένα κατοικούμενες τοποθεσίες στη Γη. Το τοπίο κυριαρχείται από τρία ανενεργά  ηφαίστεια και 887 μυστηριώδη λίθινα αγάλματα, σκαλισμένα χίλια χρόνια πριν. Από την πρωτεύουσα Χάνγκα Ρόα, το ύψος του Ήλιου είναι 40 ° κατά τη διάρκεια των 4 λεπτών και  41 δευτερόλεπτων της ολικής έκλειψης. Ο τουρισμός είναι η κύρια βιομηχανία στο νησί του Πάσχα και η έκλειψη αναμένεται να φέρει αριθμό ρεκόρ επισκεπτών σε αυτό το μακρινό προορισμό. Η σκιά τότε πρέπει να ταξιδέψει 3.700 χλμ για να φθάσει σε ξηρά στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής.

• Ενώ για το 2010 η έκλειψη αυτή σίγουρα αποτελεί μια πρόκληση ακόμα και για τους «κυνηγούς των εκλείψεων», θα είναι η τελευταία ευκαιρία που θα έχει κανείς να παρατηρήσει το ηλιακό στέμμα για περισσότερα από δύο χρόνια. Η επόμενη ολική έκλειψη συμβαίνει 13 με 14 Νοεμβρίου του 2012, ορατή από την ανατολή του ηλίου στην βόρεια Αυστραλία, αλλά και πάλι, θα φαίνεται ως επί το πλείστον από τον Νότιο Ειρηνικό.

• Παρακολουθήστε την έκλειψη ζωντανά εδώ:
  http://www.ustream.tv/channel/live-eclipse1/v3
  http://www.exploratorium.edu/eclipse/2010/index.html

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:08, ξημερώματα Δευτέρας.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Η ερυθρά κηλίδα του Δία ακόμα κινείται ελεύθερα λόγω της απουσίας της Νότιας Ισημερινής ζώνης. Ο Christopher Go (http://jupiter.cstoneind.com/)  έβγαλε την κάτω φωτογραφία του Δία στις  20:32 UT την 25η Ιουνίου, και την πάνω φωτογραφία 24 ώρες αργότερα.
  
  
  
•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com..

• Ο Ερμής (με μέγεθος περίπου -1,5) είναι βαθειά μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος. Στο τέλος της εβδομάδας, θα μπορέσετε να τον εντοπίσετε με κιάλια λίγο μετά την δύση του ήλιου μόλις πάνω από τον ορίζοντα, αρκετά μακριά από την Αφροδίτη, κάτω και στα δεξιά της.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4, στον Λέοντα), ο λαμπρός Αποσπερίτης, φαίνεται στον δυτικό ουρανό στο λυκόφως και νωρίς το βράδυ. Λίγο πάνω και στα αριστερά της είναι ο Βασιλίσκος. Η απόστασή τους μικραίνει από μέρα σε μέρα, με αποκορύφωμα στις 9 και 10 Ιουλίου που η απόσταση αυτή φθάνει την 1 μοίρα. Με ένα τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη εξακολουθεί να ένας μικρός δίσκος gibbous (15 δευτερόλεπτα του τόξου). Είναι τόσο εκθαμβωτική, στον λαμπρό φωτισμό της από τον Ήλιο, που θα έχετε την πιο καθαρή τηλεσκοπική εικόνα της παρατηρώντας την στο γαλάζιο του ουρανού πριν το ηλιοβασίλεμα - αν μπορείτε να το βρείτε εκεί. Στα τέλη του καλοκαιριού η Αφροδίτη θα βρεθεί στην πιο δραματική της φάση, αυτή της ημισελήνου, αλλά τότε θα είναι χαμηλότερα στο λυκόφως.

• Ο Άρης (μέγεθος +1,4, κάτω από την ουρά του Λέοντα) βρίσκεται πάνω και στα αριστερά της Αφροδίτης και του Βασιλίσκου. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι μόνο 5 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στους Ιχθείς) λάμπει ψηλά στον νοτιοανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Ανατέλλει μετά τις 12:30 π.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό! Η νότια ισημερινή ζώνη του έχει εξαφανιστεί.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +1,1 στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον δυτικό ουρανό το βράδυ. Η διαγώνιος γραμμή που σχηματίζεται από τον Κρόνο, τον Άρη, τον Βασιλίσκο μικραίνει. Οι τρεις πλανήτες θα βρεθούν πολύ πιο κοντά αλλά χαμηλά στο ηλιοβασίλεμα νωρίς τον Αύγουστο. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 2°, στο ελάχιστο της κλίσης που θα έχουν για τα επόμενα 15 χρόνια. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Η γραμμή είναι παχύτερη και πιο εμφανής τώρα απ’ όσο ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιο σας.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία (περίπου 2° μακριά), στο λυκαυγές. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,6 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 41″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) φαίνεται στον πρωινό ουρανό στα δυτικά του Δία.  Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στα νότια-νοτιοανατολικά περίπου τα μεσάνυχτα.   Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Πλούτωνα: http://www.skyandtelescope.com/skytel/beyondthepage/89002802.html