Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 6 Ιουνίου

• Ο αστραφτερός, καλοκαιρινός Σκορπιός βγαίνει στα νότια νοτιοανατολικά αυτά τα βράδια. Το φωτεινότερο αστέρι του είναι ο φλογερός Αντάρης. Ψάξτε για τα άλλα, πιο λευκά αστέρια στο πάνω μέρος του Σκορπιού, γύρω και πάνω από τον Αντάρη.

• H ημισέληνος είναι στη δύση μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Παρατηρήστε την με  τηλεσκόπιο για να δείτε το τρίο των κρατήρων, Theophilus, Cyrillus και Catharina κοντά στην διαχωρίζουσα. Κάθε κρατήρας είναι λίγο λιγότερο από 100 χιλιόμετρα σε διάμετρο.

Τρίτη, 7 Ιουνίου

• Απόψε και αύριο το βράδυ, ο Τιτάνας, ο μεγαλύτερος και φωτεινότερος δορυφόρος του Κρόνου, βρίσκεται σε απόσταση περίπου ίση με τέσσερις φορές το μήκος των δακτυλίων του στα δυτικά του πλανήτη. Με ένα τηλεσκόπιο 150 χιλιοστών θα μπορέσετε να διακρίνετε το πορτοκαλί χρώμα της ατμόσφαιράς του. Για να αναγνωρίσετε τους άλλους αμυδρότερους δορυφόρους του Κρόνου, χρησιμοποιήστε αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

Τετάρτη, 8 Ιουνίου

• Ο Κρόνος είναι πολύ κοντά στο αστέρι γ της Παρθένου αυτή την εβδομάδα. Ο πλανήτης και το αστέρι απέχουν μόλις ¼ της μοίρας. Η απόσταση αυτή θα αρχίζει να μεγαλώνει μετά τις 12 Ιουνίου όταν ο Κρόνος θα φθάσει στο τέλος της ανάδρομης κίνησής του.

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 5:12 π.μ. της Πέμπτης. Το φεγγάρι λάμπει στα νότια του Λέοντα.

Πέμπτη, 9 Ιουνίου

• Η σελήνη, σε αύξουσα φάση, περνάει κάτω από τον Κρόνο και την Πορίμα διανύοντας το κενό διάστημα ανάμεσα στην παρθένο και τον Κόρακα, αυτό και τα επόμενα βράδια.

Παρασκευή, 10 Ιουνίου

• Αν κοιτάξετε πολύ ψηλά προς τον νότο αφού βραδιάσει, το πιο λαμπρό αστέρι που θα δείτε σε εκείνη την περιοχή θα είναι ο Αρκτούρος, με χρώμα χρυσαφί-κιτρινωπό.  Αν τραβήξουμε μια νοητή γραμμή από τον Αρκτούρο προς το πιο λαμπρό άστρο του Βόρειου Στεφάνου και την προεκτείνουμε άλλο τόσο θα βρεθούμε μέσα στο τραπέζιο του αστερισμού του Ηρακλή όπου και βρίσκεται το πιο φωτεινό σφαιρωτό  σμήνος του βορείου ημισφαιρίου, το Μ13.

Σάββατο, 11 Ιουνίου

• Η «κατσαρόλα» της Μεγάλης Άρκτου είναι ίσως η πιο γνωστή και εύκολο να βρεθεί ομάδα αστέρων στο βόρειο ουρανό. Ενώ δεν είναι από μόνη της ένας αστερισμός, η «κατσαρόλα»  αποτελεί το λαμπρότερο τμήμα του μεγάλου αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου. Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα αντικείμενα που μπορεί να δει κάποιος ερασιτέχνης γύρω από τη «κατσαρόλα».
  
  
  

• Τα αστέρια της «κατσαρόλας» περιλαμβάνουν, από την λαβή μέχρι το μπολ: Alkaid, Mizar, Alioth, Megrez, Phad, Dubhe και Merak. Το σχήμα της «κατσαρόλας» είναι σύμπτωση, αλλά τα περισσότερα από αυτά τα αστέρια (με εξαίρεση τον Alkaid και τον Dubhe), μαζί με μερικά άλλα, κινούνται μαζί μέσα στο χώρο σε ένα σημείο του αστερισμού του Τοξότη. Τα αστέρια σχηματίζουν μια «κινούμενη ομάδα», μια χαλαρή ένωση άστρων που κάποτε ήταν μέρος ενός συμπλέγματος αστέρων που δεν είναι πλέον συνδεδεμένα μεταξύ τους λόγω της βαρύτητας.

Κυριακή, 12 Ιουνίου

• Αυτά τα βράδια, το λαμπρό αστέρι ο Αρκτούρος φέγγει πολύ ψηλά προς τον νότο, μακριά πάνω και στα αριστερά του ακόμα πιο λαμπρότερου Δία. Όμοιος σε φωτεινότητα είναι ο Βέγας, το πιο λαμπρό αστέρι στα ανατολικά. Στο ένα τρίτο της απόστασης από τον Αρκτούρο προς τον Βέγα φαίνεται ένα αμυδρό ημικύκλιο από αστέρια, ο Βόρειος Στέφανος ( Corona Borealis).
  
  
  
• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
  
  
  

Ο Δίας ανεβαίνει λίγο ψηλότερα και φαίνεται εύκολα. Βρίσκεται σε καλύτερη θέση τώρα για παρατήρηση χαμηλά στο πρωινό ουρανό, αλλά απέχει πολύ ακόμα από την καλύτερή του εμφάνιση. Παρ’ όλα αυτά, ο Christopher Go έβγαλε αυτή τη φωτογραφία του Δία την 1η Ιουνίου. Φαίνεται ότι η Νότια Ισημερινή Ζώνη (πάνω από το κέντρο) έχει επιστρέψει πλήρως. Η Βόρεια Ισημερινή Ζώνη παραμένει καφέ-κοκκινωπή ενώ η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα βρίσκεται στα αριστερά.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως της ανατολής του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,8) λάμπει πολύ χαμηλά πάνω από τον ανατολικό-βορειοανατολικό ορίζοντα 20 με 30 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Άρης (πολύ πιο αμυδρός με μέγεθος +1,3) κινείται ολοένα και πιο μακριά από την Αφροδίτη, πάνω και στα δεξιά της. Θα τον εντοπίσετε ευκολότερα μ’ ένα ζευγάρι κιάλια.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στα σύνορα μεταξύ Κριού και Ιχθύων) ανατέλλει περίπου στις 4 π.μ., λίγο πριν αρχίσει το λυκαυγές. Είναι σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση λίγο πριν την ανατολή του ήλιου. Η Αφροδίτη είναι αρκετά μακριά, κάτω και στα αριστερά του  

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7, στην Παρθένο) βρίσκεται ψηλά στο νότο και σε ιδανική θέση για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις  7,3° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμα τους από το 2007. Μόνο  ¼ της μοίρας από τον Κρόνο, πάνω και στα δεξιά του, είναι το αστέρι γ της Παρθένου (Πορίμα), ένα ωραίο αλλά δύσκολο να εντοπιστεί με τηλεσκόπιο διπλό αστέρι. Χρησιμοποιήστε μεγάλη μεγέθυνση και ελπίστε ότι το seeing θα είναι καλό. Αυτή είναι η εβδομάδα όπου ο πλανήτης και το αστέρι θα βρεθούν πιο κοντά. Σε απόσταση 15° στα αριστερά του Κρόνου είναι ο Στάχυς.

• Περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες του Κρόνου από το διαστημικό σκάφος Cassini και το τηλεσκόπιο VLT στην Χιλή εδώ: http://www.skyandtelescope.com/news/home/122329429.html

• Δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons
  
  
  
  

Η «λευκή» καταιγίδα συνεχίζεται στο βόρειο ημισφαίριο του Κρόνου, όπως φαίνεται στη φωτογραφία αυτή του Christopher Go στις 30 Μαΐου, τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Celestron 11 και αφού έγινε λήψη και επεξεργασία πολλών καρέ με βιντεοκάμερα. Μη περιμένετε να δείτε τόση λεπτομέρεια παρατηρώντας μέσα από το προσοφθάλμιο!

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους δυτικούς Ιχθείς) βρίσκεται στον ανατολικό ουρανό πριν τη λάμψη του πρωινού λυκόφωτος. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοανατολικά λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν το ξημέρωμα.

          http://www.astronomy.gr