Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Απρίλιος 2011

Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Απρίλιος 2011

Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου

Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Απριλίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/04/2011 22:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα

Ο Απρίλιος σηματοδοτεί την αναγέννηση της φύσης και πράγματι με λίγη τύχη θα ανακαλύψουμε πολλά νεογέννητα άστρα στις γωνιές του ανοιξιάτικου ουρανού. Στο νεφέλωμα του Ωρίωνα (στο «ξίφος» του ομώνυμου αστερισμού) βρίσκεται το κοντινότερο αστρικό βρεφοκομείο, ένα σμήνος νεογέννητων άστρων ηλικίας μόλις μερικών εκατομμυρίων ετών. Λίγο πιο πέρα, σε απόσταση 380 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη βρίσκεται το περίφημο αστρικό σμήνος των Πλειάδων ηλικίας 100 εκατομμυρίων ετών περίπου. Αυτό το μήνα που ο ουρανός καθαρίζει και η θερμοκρασία ανεβαίνει θα απολαύσουμε πολλές βροχές διαττόντων, ενώ στις 18 Απριλίου θα έχουμε και την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης.

Άστρα και Αστερισμοί

Στο νοτιοδυτικό τμήμα του ουρανού έχουμε τους Διδύμους (επάνω και αριστερά από τον Ωρίωνα) που δύουν αυτή την εποχή και έτσι είναι ορατοί νωρίς το βράδυ. Ο Λέοντας στα νοτιοανατολικά με το λαμπρό του άστρο Βασιλίσκο. Ανάμεσα στους δύο αστερισμούς και ο Καρκίνος, Κάτω από τους Διδύμους βρίσκεται ο Μεγάλος Κύων με το λαμπρό του άστρο Προκύωνα και στα νότιο-ανατολικά η Παρθένος με τον Στάχυ, το λαμπρότερο άστρο της. Ο Κρόνος αυτό το μήνα θα «σταθμεύσει» στην Παρθένο, λίγο πάνω από τον Στάχυ, ενώ επάνω αριστερά τους θα δούμε και τον λαμπρό Αρκτούρο. Τα τρία ουράνια σώματα σχηματίζουν μια όμορφη πολυχρωμία στο νυκτερινό ουρανό: κιτρινωπός ο Κρόνος, γαλάζιος ο Στάχυς, πορτοκαλί ο Αρκτούρος. Ο αστερισμός της Παρθένου έχει δώσει το όνομά του στο μεγάλο σμήνος γαλαξιών που βρίσκεται προς την ίδια κατεύθυνση του ουρανού. Αυτό το σμήνος είναι το ίδιο στο κέντρο ενός υπερσμήνους γαλαξιών, στο οποίο ανήκουν και οι κοντινοί μας (τοπική ομάδα) γαλαξίες. 

Εικ. Ερμης: Η πρώτη εικόνα (31/03/2011) του διαστημοπλοίου MESSENGER μετά την είσοδό του σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη Ερμή,δείχνει έναν άγνωστα πολύχρωμο πλανήτη (Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington).

Βροχές Διαττόντων

Οι κ-Οφιουχίδες μας επισκέπτονται την πρώτη εβδομάδα του μήνα και κορυφώνονται στις 4 Απριλίου, με αρκετά μετεωροειδή ανά ώρα, με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό του Οφιούχου. Λίγες ημέρες αργότερα αναζητήστε τους δ-Δρακοντίδες, στον αστερισμό του Δράκοντα κοντά στο ζενίθ. 

Άλλες σχετικά αμυδρές βροχές διαττόντων είναι οι Παρθενίδες (10 Απριλίου), οι σ Λεοντίδες (17 Απριλίου) και οι μ-Παρθενίδες, και οι τρεις με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό της Παρθένου. Καμία από αυτές δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. 

Η εντυπωσιακότερη βροχή διαττόντων του μήνα είναι οι λεγόμενοι Πυρόλιθοι του Απριλίου τις τελευταίες δύο εβδομάδες του μήνα. Ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό αστρονομικό φαινόμενο με πολύ λαμπρά μετεωροειδή που διασχίζουν τον ουρανό φαινομενικά από και προς όλες τις κατευθύνσεις, ενώ πολλοί από αυτούς καταλήγουν στο έδαφος σαν μετεωρίτες.

Οι Λυρίδες κορυφώνονται στις 22-23 Απριλίου, λίγες μόνο ημέρες μετά την Πανσέληνο. Είναι μια βροχή διαττόντων που διαρκεί σχετικά λίγο (19-25 Απριλίου) και στην κορύφωσή της δεν δίνει περισσότερα από 10-20 μετεωροειδή την ώρα. Οι Λυρίδες προέρχονται από πρότερο πέρασμα του κομήτη Θάτσερ, που τελευταία φορά μας επισκέφθηκε το 1861.

Ο Απρίλιος τελειώνει με τους α-Βοωτίδες, που κορυφώνονται στις 28 Απριλίου με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο κοντά στο άστρο Capella του Βοώτη. Τα μετεωροειδή θα είναι λίγα αλλά εντυπωσιακά.

Πλανήτες

Ο πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αυτό τον Απρίλιο είναι ο Κρόνος. Στις 4 Απριλίου θα βρίσκεται σε αντίθεση με τον Ήλιο (ως προς το γήινο παρατηρητή), επομένως θα είναι ορατός όλη τη νύκτα. Ευρισκόμενος στην κοντινότερη στη Γη απόστασή του, θα είναι και η καλύτερη στιγμή για τη φωτογράφηση του πλανήτη με τους δακτυλίους και τους δορυφόρους του. Στον Κρόνο μαίνεται ακόμη μια εντυπωσιακή καταιγίδα, η μεγαλύτερη που καταγράφηκε ποτέ στο ηλιακό μας σύστημα, που θα μπορέσετε να την δείτε ακόμη και με σχετικά μικρά τηλεσκόπια. Κοντά στον Κρόνο ψάξτε και το διπλό άστρο γ Virginis ή Porrima. Τα δύο δίδυμα άστρα έχουν φαινόμενη μεταξύ τους απόσταση μόλις 1.7 δευτερόλεπτα του τόξου. Η Αφροδίτη θα βρίσκεται πολύ χαμηλά στον ουρανό, ορατή για λίγο στον ανατολικό ορίζοντα πριν την ανατολή του Ήλιου. Ο Άρης θα είναι περισσότερο ορατός, αφού τον Απρίλιο θα ανατέλλει τουλάχιστον μια ώρα πριν τον Ήλιο. Ο Δίας όμως θα ανατέλλει με το λυκόφως της αυγής και επομένως θα παραμείνει επί το πλείστον αόρατος για τα γήινα τηλεσκόπια. Το ίδιο και ο μακρινός Ουρανός. Ο Ποσειδώνας αντιθέτως θα ανατέλλει 4 ώρες πριν τον Ήλιο, επομένως αν διαθέτετε μεγάλο τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να τον παρατηρήσετε.

Σελήνη

Η Σελήνη θα ταξιδέψει αρκετά στον ουρανό και αυτό το μήνα. Την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου το μισοφέγγαρο θα εμφανίζεται στον δυτικό ουρανό μετά τη δύση του Ήλιου. Καθώς περνούν οι ημέρες ο Σεληνιακός δίσκος θα αυξάνει το ίδιο και το ύψος του από τον ορίζοντα, 15ο ψηλότερα κάθε βράδυ.  Στις 6-7 Απριλίου η Σελήνη θα βρίσκεται κάτω από τις Πλειάδες στον αστερισμό του Ταύρου, και την επόμενη νύκτα ανάμεσα στα αστρικά σμήνη των Πλειάδων και Υάδων, κοντά στον κοκκινωπό Αλδεμπαράν. Στις 11-12 Απριλίου δείτε την περίφημη Αλπική κοιλάδα του δορυφόρου μας, καθώς και τους κρατήρες Πλάτωνα και Κοπέρνικο. Απόγειο για τη Σελήνη την 1η Απριλίου (406.656 χλμ), Περίγειο στις 17 Απριλίου (358.090 χλμ) και Απόγειο και πάλι στις 29 Απριλίου (406.039 χλμ). Νέα Σελήνη στις 3 Απριλίου, Πρώτο Τέταρτο στις 11, Πανσέληνος στις 18, και Τελευταίο Τέταρτο στις 25 Απριλίου.

Εικ. Σεληνη: Η Αλπική κοιλάδα και ο κρατήρας Πλάτων στην επιφάνεια της Σελήνης.

Διαστημικά Γεγονότα του Μήνα

Στις 17 Απριλίου η αποστολή Cassini θα περάσει κοντά από τους δορυφόρους του Κρόνου Αιγαίοντα και Ελένη και στις 19 Απριλίου θα βρεθεί κοντά στον Τιτάνα. 

Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο

12 Απριλίου: Η Σελήνη στο Απόγειο (406.656 χλμ).

3 Απριλίου: Νέα Σελήνη. 

4 Απριλίου: Ο Κρόνος σε αντίθεση, στην κοντινότερη στη Γη απόστασή του.

6 Απριλίου: Η Σελήνη κοντά στις Πλειάδες. Ο Δίας σε συζυγία με τον Ήλιο (περνάει στον πρωινό ουρανό).

8 Απριλίου: Η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν.

9 Απριλίου: Ο Ερμής σε κατώτερη συζυγία με τον Ήλιο (περνάει στον πρωινό ουρανό).

11 Απριλίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης. Η Σελήνη κοντά στον Πολυδεύκη.

12 Απριλίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Κυψέλη.

14 Απριλίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.

17 Απριλίου: Η Σελήνη κοντά στους Στάχυ και Κρόνο. Η Σελήνη στο Περίγειο (358.090 χλμ).

18 Απριλίου: Πανσέληνος, η πρώτη της άνοιξης. 

19 Απριλίου: Ο Ερμής 0.8ο βόρεια του Άρη. 

21 Απριλίου: Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη.

22-23 Απριλίου: Κορύφωση της βροχής διαττόντων Λυρίδες.

23 Απριλίου: Η Αφροδίτη 0.85ο νότια του Ουρανού

25 Απριλίου: Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης.

27 Απριλίου: Ο Ποσειδώνας 6ο νότια της Σελήνης.

29 Απριλίου: Η Σελήνη στο Απόγειο (406.039 χλμ).

30 Απριλίου: Ο Ουρανός 6ο και η Αφροδίτη 7ο νότια της Σελήνης,

Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Απριλίου, κοιτώντας δυτικά για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/04/2011 22:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Πηγές:

http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html

http://stargazing.suite101.com/article.cfm/the_night_sky_for_april 2011                

http://www.astronomynow.com/sky_charts.html

http://stardate.org/nightsky/almanac/ 

http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html 

http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html 

http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html

http://www.skymaps.com/downloads.html

http://www.skymaps.com/articles/n1104.html                

http://transientsky.wordpress.com/ 

http://www.arksky.org/

http://space.about.com/od/computerresources/tp/     

http://www.moonwise.co.uk/year/

http://www.findyourfate.com/astrology/year2011/sky2011.html 

http://users.sch.gr/mdogram/ 

http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html

http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/

Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/

Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm

Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:

http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm 

http://www.oras.org/stargazer/applet.html

Προσθήκη: 05/04/2011, Τελ. ανανέωση: 05/04/2011 
ΠΗΓΉ:http://www.telescopeshop.gr/news_show.asp?articleId=315