Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 7 Φεβρουαρίου

• Στα δυτικά νοτιοδυτικά το σούρουπο, η σελήνη (σε αύξουσα φάση) βρίσκεται πάνω από το Δία. Στα δεξιά τους θα δείτε το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου να στέκεται στην μία του γωνία.

Τρίτη, 8 Φεβρουαρίου

• Ο Ουρανός βρίσκεται σε απόσταση 5 μοιρών, κάτω και στα δεξιά του Δία. Ψάξτε τον 6ου μεγέθους Ουρανό με ένα ζευγάρι κιάλια στα δυτικά νοτιοδυτικά περίπου μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

• Πριν την αρχή του λυκαυγούς, το πρωί της Τετάρτης, ο αστεροειδής Vesta είναι 0,4° βόρεια της Αφροδίτης. Τα μεγέθη τους είναι +7,8 και –4,3, αντίστοιχα, μια διαφορά 70.000 φορές σε λαμπρότητα!

Τετάρτη, 9 Φεβρουαρίου

• Ίσως να γνωρίζετε το πολύ ωραίο ανοιχτό χειμωνιάτικο σμήνος M41 που είναι ορατό με κιάλια, σε απόσταση ενός οπτικού πεδίου περίπου νότια του Σείριου. Γνωρίζετε όμως το σμήνος Μ50; Ακολουθήστε τη γραμμή από τον Σείριο στη κορυφή της «μύτης» του Μεγάλου Σκύλου (το θ του Μεγάλου Σκύλου) και συνεχίζοντας στην ίδια απόσταση στην ευθεία θα εντοπίσετε το Μ50 με μέγεθος 5,9, αρκετά πιο αμυδρό από το 4,5 μέγεθος του Μ41. Στο ίδιο οπτικό πεδίο με κιάλια με το M50 είναι ένα άλλο αμυδρότερο σμήνος, το NGC 2343. Με μέγεθος 6,7 εντοπίζεται αρκετά πιο δύσκολα από τα άλλα.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  6:27 μ.μ.

Πέμπτη, 10 Φεβρουαρίου

• Πάνω από την σελήνη και στα αριστερά, σε απόσταση 14 μοιρών είναι το σμήνος των Πλειάδων. Λίγο πιο μακριά από τις Πλειάδες και στα αριστερά τους λάμπει ο Αλντεμπαράν.

• Μια άλλη πρόκληση στον πρωινό ουρανό! Μόλις πριν την αρχή του λυκαυγούς, το πρωί της Παρασκευής, με το τηλεσκόπιό σας ή με ένα ζευγάρι κιάλια, κοιτάξτε χαμηλά στα νοτιοανατολικά. Στις 3° νότια της Αφροδίτης προσπαθήστε να εντοπίσετε την αμυδρή λάμψη του σφαιρωτού σμήνους M22 (5ο μέγεθος). Πάνω και στα δεξιά του M22, στις 7½°, είναι η ακόμα μεγαλύτερη αμυδρή λάμψη του νεφελώματος της Λιμνοθάλασσας (Lagoon Nebula), M8. Κοντά εκεί είναι ο αστεροειδής Vesta, με μέγεθος 7,8. Η μικρότερη απόσταση του αστεροειδούς από την Αφροδίτη, 0,4° είναι στις 9 Φεβρουαρίου. Δείτε αναλυτικό χάρτη παρακάτω:
  
  
  

Παρασκευή, 11 Φεβρουαρίου

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 9:20 π.μ.

• Η σελήνη λάμπει λιγότερο από 3 μοίρες νότια των Πλειάδων νωρίς το βράδυ. Θα έχετε μια έξοχη θέα αν κοιτάξετε με ένα ζευγάρι κιάλια. Όσο περνάει η ώρα, παρατηρήστε το φεγγάρι να κινείται κατά μήκος της τροχιάς του σε σχέση με το σμήνος.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:06 μ.μ. 
  

Σάββατο, 12 Φεβρουαρίου

• Η σελήνη λάμπει στον Ταύρο αυτό το βράδυ, μέσα στο μεγάλο τρίγωνο που σχηματίζεται από τον Αλντεμπαράν, τις Πλειάδες και τον Ελνάθ (β του Ταύρου).

• Ο Αλγκόλ θα βρεθεί στο ελάχιστο της φωτεινότητάς του στις 2:07 π.μ. της Κυριακής.
  

Κυριακή, 13 Φεβρουαρίου

• Το νεφέλωμα του Κώνου, Cone nebula, στον Μονόκερο (στο νότιο τμήμα του NGC2264, γνωστού ως το σμήνος  Christmas Tree ) ανακαλύφθηκε από τον William Herschel και ανήκει σε μια μεγαλύτερη περιοχή του ουρανού όπου και παρατηρούμε σχηματισμό και δημιουργία αστέρων. Για την παρατήρησή του χρειάζεται καθαρός και σκοτεινός ουρανός με καλό seeing. Φυσικά θα πρέπει να αφιερώσετε αρκετό χρόνο για να μπορέσετε να το δείτε. Μια γρήγορη ματιά δεν αρκεί! Κάποιο φίλτρο UHC ή Οξυγόνου ΙΙΙ θα βοηθήσει στο να το εντοπίσετε. Το νεφέλωμα μοιάζει στο γνωστό νεφέλωμα της Κεφαλής του Ίππου αφού είναι και αυτό ένα σκοτεινό νεφέλωμα που παίρνει το σχήμα του από ένα αστέρι, στην περίπτωση αυτή είναι το αστέρι HD 47887, ένας γίγαντας τύπου Β3.
  
  
  
• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  

Η αναγεννημένη Νότια Ισημερινή Ζώνη του Δία στα βόρειά της, είναι πιο λεπτή από την Νότια Ισημερινή Ζώνη του Δία στα νότια. Η Νότια ζώνη είναι εμφανώς πιο γκρίζα από την μεγαλύτερη και κοκκινωπή-καφέ Βόρεια Ισημερινή Ζώνη. Την φωτογραφία αυτή την έβγαλε ο Sean Walker στις 16 Ιανουαρίου.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  
  ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
  
  
  

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής ο Άρης και ο Ποσειδώνας έχουν κρυφθεί στο φως του ήλιου.

• Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,3, στον τοξότη) είναι ο λαμπρός «Αυγερινός» στα νοτιοανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Αφού ανέβει αρκετά πάνω στον ουρανό, ψάξτε για τον Αντάρη, 150 φορές πιο αμυδρό με μέγεθος + 1,1,  23° με 30° αρκετά πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης.

•  Ο Δίας (μέγεθος -2,2, στους Ιχθείς) λάμπει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει περίπου στις 9:30 μ.μ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του έχει μειωθεί στα 35 δευτερόλεπτα του τόξου. Η νότια ισημερινή ζώνη του πλανήτη συνεχίζει να ανασχηματίζεται, με σκούρα σημάδια να εμφανίζονται στα ανατολικά και στα δυτικά. Παρατηρήστε τη νέα κηλίδα που ανακαλύφθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στον Δία και η οποία περνάει από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη 3 ώρες και 40 λεπτά μετά την διέλευση της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας.

Στις 14 Ιανουαρίου, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου είχε εξαπλωθεί σε μια διπλή λωρίδα γύρω από τη μια πλευρά του πλανήτη. Η φωτογραφία είναι του Christopher Go .

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6, στην Παρθένο), ανατέλλει περίπου στις 10:30 μ.μ. και  βρίσκεται ψηλά στα νότια πριν το λυκαυγές. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 8 μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μεγάλη, εύκολα αναγνωρίσιμη! Εδώ θα βρείτε τους προβλεπόμενους χρόνους όπου θα φαίνεται η θέση της αρχικής κηλίδας πάνω στο κέντρο του δίσκου του πλανήτη: http://lackawannaastronomicalsociety.org/?p=873

• Επίσης, δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο:  http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) είναι τώρα 5° δυτικά του Δία και απομακρύνεται απ’ αυτόν. Στην πραγματικότητα, είναι ο Δίας αυτός που κινείται προς τα ανατολικά.   

         http://www.astronomy.gr