Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 21 Φεβρουαρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  6:26 μ.μ.

• Ο Ουρανός είναι 7 μοίρες κάτω και στα δεξιά του Δία. Ο Δίας δύει περίπου τρείς ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Ψάξτε για τον Ουρανό με κιάλια. Οι δύο πλανήτες βρίσκονται στα δυτικά νοτιοδυτικά το σούρουπο.

• Η λαμπρή σελήνη (σε φθίνουσα φάση, φωτισμένη κατά 87%), ο Κρόνος  ( μέγεθος +0,4) και ο αστέρας Στάχυς (1ου μεγέθους) σχηματίζουν ένα όμορφο τρίγωνο στον πρωινό ουρανό. Το τρίγωνο αυτό θα είναι ορατό από λίγο πριν τα μεσάνυχτα μέχρι και τις 6 π.μ.

Τρίτη, 22 Φεβρουαρίου

• Ακολουθώντας το χθεσινό τρίγωνο Σελήνη-Κρόνος-Στάχυς, διαπιστώνουμε ότι αυτό εντοπίζεται και σήμερα το πρωί, σχηματίζοντας μια γραμμή με τον Κρόνο από πάνω, τον Στάχυ στη μέση και την λιγότερο φωτισμένη σελήνη (80%) κάτω.

• Η ασθενής μετεωρική βροχή δέλτα του Λέοντα φθάνει στο μέγιστό της απόψε.

• Ο αστερισμός του Λέοντα περιέχει πολλούς γαλαξίες και είναι μια δημοφιλής περιοχή του ουρανού, ιδιαίτερα την άνοιξη που ονομάζεται και «εποχή των γαλαξιών». Ο γαλαξίας Μ95 βρίσκεται 2,5° στα νότια από το κέντρο μια γραμμής που σχηματίζεται από τον Βασιλίσκο και το αστέρι θ του Λέοντα (μέγεθος +3,4). Με μέγεθος 9,7, αυτός ο ελλειπτικός γαλαξίας φαίνεται δύσκολα με τηλεσκόπιο 6 ιντσών. Με ένα όργανο 10 ιντσών αποκαλύπτονται αρκετές λεπτομέρειες και φαίνεται καλύτερα το το φωτεινό κέντρο του. Ο Messier περιέγραψε τον Μ95 ως ένα «υποτονικό νεφέλωμα χωρίς αστέρι». Τώρα γνωρίζουμε ότι είναι πολύ περισσότερο απ’ ένα νεφέλωμα και αξίζει να ψάξει κανείς για να το βρεί. 
  
  
  

Η φωτογραφία του Μ95 είναι του Βασίλη Παπαϊωάννου.

Τετάρτη, 23 Φεβρουαρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  8:06 μ.μ.

• Η σελήνη (68% φωτισμένη) βρίσκεται κοντά στον αστερισμό του Ζυγού. Τα δύο κυρίως αστέρια του Ζυγού, ο Ζουμπενεσχαμαλί με μέγεθος +2,6 και ο Ζουμπενελγενουμπί +2,8, φαίνονται πάνω και στα αριστερά του σεληνιακού δίσκου το βράδυ και δείχνουν προς την σελήνη τις πρώτες πρωινές ώρες.

Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου

• Το όμορφο σμήνος της Κυψέλης, Μ44, βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο στον ουρανό στις 22:30, όταν η σελήνη θα είναι ακόμα κάτω από τον ορίζοντα. Το σμήνος διακρίνεται εύκολα με γυμνό μάτι σε σκοτεινό ουρανό, αλλά η καλύτερη θέαση του γίνεται με ένα ζευγάρι κιάλια.

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 1:28 π.μ. της Παρασκευής.

•  Αφού ανατείλει η σελήνη στις 2:00 π.μ. , κοιτάξτε στα δεξιά της. Εκεί θα είναι ο Αντάρης και η κεφαλή του Σκορπιού. Βρίσκονται ψηλά στον νότο τα ξημερώματα, σε απόσταση μικρότερη από 2 μοίρες, όπως φαίνεται στον παρακάτω αστροχάρτη.
  
  
  

Παρασκευή, 25 Φεβρουαρίου

• Περίπου στις 8 το βράδυ αυτή την εβδομάδα, η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου θα έχει σηκωθεί στα βορειοανατολικά στο ίδιο ύψος που θα έχει χαμηλώσει η Κασσιόπη στα βορειοδυτικά. Η εποχιακή τους επικράτηση (η Κασσιόπη κυριαρχεί στο φθινοπωρινό ουρανό και η Μεγάλη Άρκτος στον ανοιξιάτικο ουρανό) αντιστρέφεται καθώς βρισκόμαστε στον ερχομό της άνοιξης.

Σάββατο, 26 Φεβρουαρίου

• Το μεταβλητό αστέρι U του Ωρίωνα, τύπου Μίρας, θα βρεθεί στο μέγιστο της λαμπρότητάς του. Το αστέρι μεταβάλλεται από +6,3 σε +12 σε μια περίοδο 368 ημερών. Θα χρειαστείτε τουλάχιστον ένα καλό ζευγάρι κιάλια για να το εντοπίσετε.

Κυριακή, 27 Φεβρουαρίου

• Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος του μήνα, το έψιλον του Ηνίοχου, με την μεγαλύτερη περίοδο γνωστό εκλειπτικό διπλό αστέρι, θα πρέπει να αρχίζει να δείχνει σημάδια αύξησης της φωτεινότητάς του καθώς αρχίζει σιγά σιγά να επανεμφανίζεται από την έκλειψη. Η περίοδος του έψιλον είναι λίγο μεγαλύτερη από 27 έτη! 
  
  
  
• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  

Η όμορφη εικόνα του Κρόνου είναι του Αγάπιου Ηλία, τραβηγμένη από τη Λευκωσία στις 10 Φεβρουαρίου 2011 με τηλεσκόπιο Celestron 9 ¼.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής ο Άρης, και ο Ποσειδώνας έχουν κρυφθεί στο φως του ήλιου.

• Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,2, στον Τοξότη) λάμπει στα νοτιοανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στα σύνορα των Ιχθύων με το Κήτος) λάμπει στα δυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει στις 9:00 μ.μ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρος του έχει μειωθεί στα 34 δευτερόλεπτα του τόξου. Η νότια ισημερινή ζώνη του πλανήτη συνεχίζει να ανασχηματίζεται, με σκούρα σημάδια να εμφανίζονται στα ανατολικά και στα δυτικά.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,5, στην Παρθένο), ανατέλλει πριν τις 10:00 μ.μ. και  βρίσκεται ψηλά στα νότια πριν το λυκαυγές. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 9  μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μεγάλη, εύκολα αναγνωρίσιμη! Εδώ θα βρείτε τους προβλεπόμενους χρόνους όπου θα φαίνεται η θέση της αρχικής κηλίδας πάνω στο κέντρο του δίσκου του πλανήτη: http://lackawannaastronomicalsociety.org/?p=873

• Επίσης, δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons

•  Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) είναι τώρα 7° δυτικά του Δία (κάτω δεξιά) και χάνεται στο βραδινό λυκόφωτος.  

          http://www.astronomy.gr