Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

 

Δευτέρα, 13 Σεπτεμβρίου

• Το σούρουπο, ο Αντάρης λάμπει περίπου 7° στα αριστερά της σελήνης.

• Ο Ερμής τελειώνει την ανάδρομη κίνησή του. Θα τον βρείτε στον πρωινό ουρανό, 5,6 μοίρες κάτω από τον Βασιλίσκο του Λέοντα.

•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:01 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 14 Σεπτεμβρίου

• Είναι καιρός να στρέψουμε την προσοχή μας στον Πήγασο, ο κύριος (βόρειος) αστερισμός του φθινοπώρου. Δεν είναι πολύ μακριά από τον ουράνιο ισημερινό, γι αυτό φαίνεται από την Αυστραλία ή ακόμη και την Νέα Ζηλανδία.

• Η Ανδρομέδα που τον ακολουθεί από πίσω είναι πάντα πολύ χαμηλά στον ουρανό του νότιου ημισφαιρίου. Υπάρχει ένας γνωστός μύθος σχετικά με τον Πήγασο. Αντιπροσωπεύει
  ένα ιπτάμενο άλογο, πάνω στο οποίο οδήγησε ο ατρόμητος ήρωας Βελλεροφόντης σε μια αποστολή για ένα ιδιαίτερα άγριο τέρας, την Χίμαιρα. Τέσσερα αστέρια συνθέτουν την κύρια μορφή του αστερισμού στον ουρανό: Alpheratz, Markab, Scheat και Algenib. Οι χάρτες του ουρανού τείνουν να δίνουν την εντύπωση ότι το «τετράγωνο» αυτό είναι μικρότερο και πιο φωτεινό από ό, τι είναι πραγματικά στον ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:37 π.μ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 15 Σεπτεμβρίου

• Η Αίγα του Ηνίοχου (Capella), το 6ο σε λαμπρότητα  άστρο του ουρανού, μοιάζει με τον ήλιο μας στο χρώμα (φασματικός τύπος G8) αλλά είναι ένα αστέρι γίγαντας πολλές φορές το μέγεθος του. Ανατέλλει στον βορειοανατολικό μόλις βραδιάσει, τρεμοσβήνει και φέγγει με διάφορα χρώματα όταν βρίσκεται χαμηλά στην ατμόσφαιρα της Γης.

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στα 8:51 π.μ.

•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:29 μ.μ.

Πέμπτη, 16 Σεπτεμβρίου

• Αυτό το βράδυ, η σελήνη λάμπει πάνω από το χερούλι της «τσαγιέρας» του Τοξότη.

• Ο γειτονικός στον Πήγασο αστερισμός της Ανδρομέδας πριν τα μεσάνυχτα φθάνει σχεδόν στο ζενίθ. Κάτω από την Ανδρομέδα είναι και ο μικρός σε έκταση αστερισμός του Τριγώνου. Εκεί ξεχωρίζει ο γαλαξίας με όνομα καταλόγου Μ33 (Pinwheel Galaxy), με μεγάλη έκταση αλλά και χαμηλή φαινόμενη φωτεινότητα. Χρειάζεται μεγάλο τηλεσκόπιο και σκοτεινό ουρανό για να αποκαλυφθεί η σπειροειδής δομή του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:15 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 17 Σεπτεμβρίου

• Ο Ουρανός περνάει 0,8° βόρεια του Δία απόψε και αύριο το βράδυ. Αν και ο Ουρανός φαίνεται εύκολα με κιάλια, με μέγεθος 5,7, ο Δίας λάμπει φωτεινότερος απ’ αυτόν κατά 3.000 φορές με μέγεθος -2,9. Στην πραγματικότητα, ο Ουρανός είναι το ίδιο λαμπρός όπως ένας από τους τέσσερις δορυφόρους του Δία.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:06 τα μεσάνυχτα.  

Σάββατο, 18 Σεπτεμβρίου

• Γνωρίζετε ότι το καλοκαίρι φθάνει στο τέλος του, παρατηρώντας στην αρχή της νύχτας την Κασσιόπη που βρίσκεται ήδη ψηλά στα βορειοανατολικά, τόσο ψηλά όσο και η «κατσαρόλα» της Μεγάλης Άρκτου στα βορειοδυτικά!

•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:53 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή,  19 Σεπτεμβρίου

• Ο Φομαλχώ (στους Νότιους Ιχθείς) που στα Αραβικά σημαίνει «το στόμα του ψαριού», γνωστός και σαν «το αστέρι του φθινοπώρου» ή το «μοναχικό αστέρι» αφού βρίσκεται σε μια περιοχή του ουρανού που είναι χωρίς άλλα φωτεινά αστέρια. Είναι το 18ο σε φωτεινότητα αστέρι, χρώματος λευκού (φασματικού τύπου Α). Πολλές φορές όμως τον περιγράφουν και σαν κόκκινο αστέρι, προφανώς από το γεγονός ότι βρίσκεται σχετικά χαμηλά στον ουρανό με αποτέλεσμα  η ατμόσφαιρα της γης να παρεμβάλλεται και να δίνει την λάθος εντύπωση. Απέχει 23 έτη φωτός από εμάς, έχει διάμετρο διπλάσια από αυτήν του ήλιου και είναι 14 φορές πιο φωτεινός από αυτόν.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:44 π.μ. της Δευτέρας. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

 Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

 

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής βγαίνει μέσα από το φως της ανατολής του Ήλιου και γρήγορα γίνεται πιο λαμπρός. Θα αρχίσει να φαίνεται καθαρά στα ανατολικά στον πρωινό ουρανό μετά τις 15 Σεπτεμβρίου, 45 με 30 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου.

• Η Αφροδίτη, αν και λαμπρή με μέγεθος -4,7, είναι χαμηλά πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα στο λυκόφως. Δύει πριν βραδιάσει.

• Ο Άρης, κατά πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,5, είναι 6 μοίρες πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης όλη αυτή την εβδομάδα. 

• Ο Κρόνος έχει χαθεί στο φως της δύσης του Ήλιου. 

• Ο Δίας (μέγεθος -2,9, στους Ιχθείς) βρίσκεται κοντά στην αντίθεσή του το βράδυ της ερχόμενης Δευτέρας, 20 Σεπτεμβρίου. λάμπει ψηλά στον ανατολικό νοτιοανατολικό νωρίς το βράδυ και μεσουρανεί περίπου στις 2:00 π.μ. Ανατέλλει περίπου στις 8:00 μ.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον πρωινό ουρανό! Ο Δίας έχει μια ασυνήθιστα κοντινή προσέγγιση στη Γη. Από τώρα και μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου θα έχει φαινόμενη διάμετρο 49 δευτερόλεπτα του τόξου. Θα είναι πιο κοντά στη Γη και σε αντίθεση το βράδυ της 20ης Σεπτεμβρίου, η πλησιέστερη προσέγγιση του μεταξύ 1963 και 2022. Ωστόσο, αυτό είναι μόνο κατά 1% ή 2% πιο κοντά από ό, τι σε οποιοδήποτε έτος όταν βρίσκεται σε αντίθεση από τα μέσα Αυγούστου μέχρι τον Οκτώβριο, συμπεριλαμβανομένων του περασμένου έτους και του επόμενου.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία, περίπου 1° στα δυτικά του. Οι δυο πλανήτες θα απέχουν μόλις 0,8° τα βράδια της 17ης και 18ης Σεπτεμβρίου. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,7 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 49″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) βρίσκεται ψηλά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα:    http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στα νότια αφού πέσει το σκοτάδι. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Πλούτωνα: http://www.skyandtelescope.com/skytel/beyondthepage/89002802.html