Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

Δευτέρα, 6 Σεπτεμβρίου

• Ο Δίας απέχει από τον Ουρανό 1,3 μοίρες και φέγγει όλη την νύχτα. Θα τον βρείτε στα ανατολικά το σούρουπο και στα δυτικά νοτιοδυτικά τα ξημερώματα. Με κιάλια, ο Ουρανός φαίνεται σαν ένα αμυδρό αστέρι δίπλα στον Δία.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:01 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 7 Σεπτεμβρίου

• Το ζωδιακό φως φαίνεται στην ανατολή πριν το λυκαυγές για τις επόμενες δύο εβδομάδες. Για να το δείτε, θα χρειαστείτε έναν καθαρό ουρανό μακριά από τα φώτα της πόλης.

• Η «παλαιά» σελήνη, σε φάση λεπτού μηνίσκου βρίσκεται κάτω και στα δεξιά του Βασιλίσκου. Κοιτάξτε χαμηλά στην ανατολή, 40 λεπτά

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:53 π.μ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 8 Σεπτεμβρίου
 

• Νέα σελήνη στις 1:31 μ.μ. 

• Ο βόρειος αστερισμός του Κηφέα στέκεται ψηλότερα  από το αστέρι του βορά, αφότου τελειώνει το λυκόφως. Ο κύριος σχηματισμός αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από αστέρια 3ου μεγέθους. Ενώ στη μυθολογία  αντιπροσωπεύει το βασιλιά της Αιθιοπίας, το σχήμα του προτρέπει συχνά στη ζωγραφιά ενός σπιτιού από ένα παιδί. Βλέποντας στο Βορρά, η κορυφή της στέγης δείχνει προς τα κάτω, ακριβώς πάνω και στα δεξιά του Πολικού. Ο Κηφέας είναι συνοδός στον πιο γνωστό αστερισμό της Κασσιόπης, της βασίλισσας της Αιθιοπίας.

Πέμπτη, 9 Σεπτεμβρίου

• Το αστέρι στο ζενίθ. Αυτή είναι η εποχή του έτους, όταν  ο Βέγας περνά κοντά στο ζενίθ το σούρουπο (για παρατηρητές στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Φθάνει στο ζενίθ εάν είστε στο βόρειο γεωγραφικό πλάτος 38,6 °. Σκύψτε προς τα πίσω και κοιτάξτε κατ 'ευθείαν πάνω.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:30 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 10 Σεπτεμβρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:22 μ.μ. 

Σάββατο, 11 Σεπτεμβρίου

• Ένας γοητευτικός σχηματισμός από αστέρια στον βραδινό ουρανό έχει πάρει το παρωνύμιο "κρεμάστρα παλτών" ("coat hanger") από τους περισσότερους ερασιτέχνες αστρονόμους. Ο λόγος για το όνομα γίνεται προφανής όταν παρατηρείτε το γκρουπ αυτό με κιάλια. Με γυμνό μάτι φαίνονται σαν μια δυσδιάκριτη θολούρα. Για να βρείτε το "coat hanger", αρχίστε από τον Αλτάιρ  προς τον Βέγα. Και τα δύο είναι φωτεινά αστέρια από το «θερινό τρίγωνο». Με αργή  κίνηση, και στο ένα τρίτο της απόστασης αυτής της νοητής γραμμής θα πέσετε πάνω σε μια καταφανή ανάποδη «κρεμάστρα».

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:08 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή,  12 Σεπτεμβρίου

• Ο Ταύρος είναι ένας πολύ μεγάλος αστερισμός, με 188 άστρα. Το λαμπρότερό του άστρο είναι ο α, ο γνωστός Αλντεμπαράν ή Λαμπαδίας που αντιστοιχεί στο μάτι του Ταύρου, με μέγεθος 1,1, 68 έτη φωτός μακριά και το 14ο λαμπρότερο αστέρι του ουρανού. Το όνομά του σημαίνει «ο ακόλουθος», μια και είναι ο τελευταίος του ανοιχτού σμήνους των Υάδων και φαίνεται σαν να τις ακολουθεί.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:59 π.μ. της Δευτέρας. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Σας φαίνεται η φωτογραφία αυτή να έχει βγει από ερασιτέχνη; Από τη Γη; Κι όμως, ο γνωστός αστροφωτογράφος πλανητών Anthony Wesley   από την Αυστραλία έβγαλε την φωτογραφία, με την μέθοδο του stacking, έχοντας δηλαδή επεξεργαστεί ένα βίντεο, στις 30 Αυγούστου στις 17:38 UT, χρησιμοποιώντας ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο 14,5 ιντσών (παρακάτω φωτογραφία). Φαίνεται πως η Μικρή Ερυθρά Κηλίδα έχει προσπεράσει την Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα χωρίς να έχει επιδράσει η μία κηλίδα στην άλλη, τουλάχιστον οπτικά. 

 

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  
  
  
                                     ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του Ήλιου, όχι όμως για πολύ. Θα αρχίσει να φαίνεται στον πρωινό ουρανό μετά τις 15 Σεπτεμβρίου.

• Η Αφροδίτη, αν και λαμπρή με μέγεθος -4,6, φαίνεται χαμηλά πάνω από τον δυτικό νοτιοδυτικό ορίζοντα στο λυκόφως. Δύει πριν βραδιάσει.

• Ο Άρης, κατά πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,5, είναι λίγο πιο πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης.

• Ο Κρόνος έχει μετακινηθεί αρκετά μακριά, κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,9, στους Ιχθείς) λάμπει ψηλά στον ανατολικό νοτιοανατολικό ουρανό αργά το βράδυ και μεσουρανεί περίπου στις 2:00 π.μ. Ανατέλλει λίγο μετά τις 8:00 μ.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον πρωινό ουρανό! Ο Δίας έχει μια ασυνήθιστα κοντινή προσέγγιση στη Γη. Από τώρα και μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου θα έχει φαινόμενη διάμετρο 49 δευτερόλεπτα του τόξου. Θα είναι πιο κοντά στη Γη και σε αντίθεση το βράδυ της 20ης Σεπτεμβρίου, η πλησιέστερη προσέγγιση του μεταξύ 1963 και 2022. Ωστόσο, αυτό είναι μόνο κατά 1% ή 2% πιο κοντά από ό, τι σε οποιοδήποτε έτος όταν βρίσκεται σε αντίθεση από τα μέσα Αυγούστου μέχρι τον Οκτώβριο, συμπεριλαμβανομένων του περασμένου έτους και του επόμενου.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία, περίπου 1,3° στα δυτικά του. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,7 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 49″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) βρίσκεται ψηλά, αργά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στα νότια αφού πέσει το σκοτάδι, όμως, το λαμπρό φεγγάρι παρεμβάλλεται αυτήν την εβδομάδα. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Πλούτωνα: http://www.skyandtelescope.com/skytel/beyondthepage/89002802.html