Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (16 - 22/07/12)

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 16 Ιουλίου

• Ο πιο λαμπρός πλανήτης στον πρωινό ουρανό, η Αφροδίτη, ανατέλλει περίπου 2,5 ώρες πριν τον ήλιο και βρίσκεται περίπου 20° ψηλά στην ανατολή μια ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Με μέγεθος  –4,7, είναι 10 φορές πιο λαμπρή από τον πρωινό γείτονά της Δία. Ο εσωτερικός πλανήτης αξίζει να παρατηρηθεί και με τηλεσκόπιο. Η διάμετρος του δίσκου του είναι 35" και φωτισμένος κατά 30%.

• Ο Ιούλιος είναι ο μήνας του Σκορπιού, τουλάχιστον τις βραδινές ώρες. Ο Σκορπιός είναι στο ψηλότερο του σημείο στο νότο αμέσως μετά το σούρουπο αυτή την εβδομάδα. Το φωτεινότερο αστέρι του είναι ο πορτοκαλί – κόκκινος Αντάρης, «αντί- Άρης», ο «ανταγωνιστής»  του Άρη. Συγκρίνετε το χρώμα του με τον Άρη που κινείται χαμηλότερα στα δυτικά νοτιοδυτικά (χαμηλότερα και στα δεξιά του ζευγαριού Κρόνου-Στάχυ.

Τρίτη, 17 Ιουλίου

• Απόψε είναι μια καλή ευκαιρία για όσους παρατηρούν με κιάλια να ανακαλύψουν ένα από τα πιο όμορφα ανοιχτά σμήνη του καλοκαιριού. Το NGC 6231 βρίσκεται στην ουρά Σκορπιού, μόλις 0,5° βόρεια του διπλού ζήτα του Σκορπιού (που είναι ένα άλλο όμορφο αντικείμενο με κιάλια). Το NGC 6231 λάμπει με μέγεθος 2,6 και έχει περισσότερα από 100 αστέρια σε μια περιοχή μόλις 14’ σε διάμετρο. Αυτό το μέρος του Σκορπιού εμφανίζεται στο νότο περίπου στις 10 μ.μ., αν και δεν σηκώνεται ψηλά από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη.  

• Τα δύο φωτεινότερα αστέρια του καλοκαιριού είναι ο Βέγας, πολύ ψηλά στην ανατολή καθώς βγαίνουν τα αστέρια τη νύχτα, και ο Αρκτούρος πολύ ψηλά στα νοτιοδυτικά. Συγκρίνετε τα χρώματά τους. Ο Βέγας είναι λευκός με λίγο μπλε ενώ ο Αρκτούρος είναι ελαφρώς κίτρινος-πορτοκαλί. Είναι και οι δύο σχετικά κοντινοί, όσο αναφορά τις αποστάσεις των αστεριών. Είναι 25 έτη φωτός για τον Βέγα και 37 για τον Αρκτούρο. 

Τετάρτη, 18 Ιουλίου

• Η μετεωρική βροχή  Δέλτα Υδροχοΐδες αρχίζει αυτή την εβδομάδα. Θα φτάσει στο αποκορύφωμά της στα τέλη Ιουλίου. Όμως, θα μπορέσετε να δείτε και τώρα μερικά από τα μετέωρα στις ώρες πριν από την αυγή. Ο καλύτερος χρόνος για να κοιτάξετε είναι μεταξύ 3 και  4, μόλις πριν  αρχίσει το λυκαυγές.  Οι συνθήκες παρατήρησης είναι ιδανικές για το υπόλοιπο αυτής της εβδομάδας επειδή το φεγγάρι είναι απών από τον πρωινό ουρανό.  Δυστυχώς, ο δορυφόρος μας θα είναι σε μεγάλη αύξουσα φάση  στο αποκορύφωμα της βροχής τη νύχτα της 29/30 Ιουλίου Για να διαπιστώσετε ότι κάποιο μετέωρο είναι όντως μετέωρο των Υδροχοΐδων  από τα τόσα μόρια σκόνης που καίγονται πάνω στη γήινη ατμόσφαιρα, ακολουθήστε το ίχνος της πορείας του φωτός προς τα πίσω. Ένα τέτοιο μετέωρο τους φαίνεται ότι προέρχεται από τον αστερισμό του Υδροχόου.

Πέμπτη, 19 Ιουλίου

• Νέα σελήνη στις 7:25 π.μ. Σ’ αυτή του τη φάση, το φεγγάρι είναι μπροστά από τον ήλιο και παραμένει κρυμμένο στη λάμψη του αστεριού μας.

• Αυτό είναι ο χρόνος του έτους όταν αρχίζει η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου, στα βορειοδυτικά αφού βραδιάσει, να βυθίζεται στα δεξιά της σαν να προσπαθεί να γεμίσει με νερό. Η αμυδρότερη μικρή κατσαρόλα της Μικρής Άρκτου που στέκεται κατακόρυφα από το αστέρι του βορρά στο τέλος της λαβής της, αρχίζει να γέρνει στα αριστερά αρχίζοντας την εξάμηνη πτώση του προς τα κάτω.

Παρασκευή, 20 Ιουλίου

• Η τσαγιέρα του Τοξότη είναι στα νότια-νοτιοανατολικά όταν βραδιάσει και ψηλότερα στο νότο αργότερα. Κρυμμένη μέσα στα αστρικά πεδία από πάνω της είναι ο αστεροειδής 18 Μελπομένη με μέγεθος 9,5. Για αναλυτικό χάρτη του ουρανού με τις θέσεις του αστεροειδή τον Ιούλιο διαβάστε τα προηγούμενα άρθρα του «Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα» για το μήνα Ιούλιο.

Σάββατο, 21 Ιουλίου

• Το μεγάλο τετράγωνο του Πήγασου, μια μακρινή αλλά  έγκαιρη προειδοποίηση ότι το φθινόπωρο πλησιάζει,  εμφανίζεται ήδη χαμηλά στην ανατολή. Λίγο μεγαλύτερο από την γροθιά σας με τεντωμένο τον βραχίονα, το τετράγωνο φαίνεται να ισορροπεί πάνω στην μία  γωνία του.

Κυριακή, 22 Ιουλίου

• Αν και ο Πλούτωνας ήταν σε αντίθεση στις 29 Ιουλίου, παραμένει σε καλή θέση για παρατήρηση μέσα στα αστέρια του βόρειου Τοξότη σχεδόν όλη τη νύχτα.  Είναι αμυδρός, με μέγεθος 14. Θα χρειαστείτε τουλάχιστον ένα 10ίντσο τηλεσκόπιο και καλές συνθήκες παρατήρησης για να τον εντοπίσετε οπτικά. Θα περάσει μόλις 0,3 ° νότια από το κέντρο του φωτεινού αστρικού σμήνους Μ25 απόψε, κάτι που σας βοηθά να βρείτε το σωστό πεδίο λίγο πιο εύκολα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Λίγο πριν την απόκρυψη του πλανήτη Δία από την σελήνη στις 15 Ιουλίου από την Ρόδο. Οι φωτογραφίες είναι του Στέργου Μανώλακα.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει εξαφανιστεί στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Η Αφροδίτη και ο Δίας (μέγεθος -4,7 και -2,1, αντίστοιχα) λάμπουν πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς στα ανατολικά βορειοανατολικά. Οι δύο πλανήτες απέχουν 8° αυτή την εβδομάδα. Παρατηρήστε τον Αλντεμπαράν, αρκετά αμυδρότερο, να κινείται μακριά από την Αφροδίτη πάνω και στα δεξιά της. Τα αστέρια στο φόντο της Αφροδίτης είναι οι Υάδες και οι Πλειάδες είναι πάνω από τον Δία.

• Οι αστεροειδείς Δήμητρα και Εστία, μεγέθη 9,1 και 8,4, είναι επίσης εκεί! Δείτε χάρτες με τις θέσεις τους εδώ: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/asteroids/Ceres-and-Vesta-July-2013-148149915.html
  
  
  

Η βόρεια και νότια ισημερινή ζώνη του Δία έχουν ανταλλάξει εμφάνιση από πέρυσι! Στη φωτογραφία αυτή ο νότος είναι πάνω. Η νότια ζώνη έχει γίνει στενότερη και σκούρα, ενώ η βόρεια ζώνη έγινε πιο αμυδρή και πιο πλατιά, το αντίθετο απ’ ότι συνήθιζαν να φαίνονται.  Ο Christopher Go (http://jupiter.cstoneind.com/) από τις Φιλιππίνες έβγαλε αυτή την καταπληκτική φωτογραφία στις 11 Ιουλίου με το 14ιντσο τηλεσκόπιο του σε συνθήκες που ήταν ιδανικές (όπως λέει “perfect seeing.”).

• Ο Άρης (με μέγεθος + 1, στην Παρθένο) είναι στα δυτικά-νοτιοδυτικά στο λυκόφως και χαμηλότερα στα δυτικά αργότερα το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης έχει μόνο 6 δευτερόλεπτα του τόξου φαινόμενη διάμετρο. Κάτω και στα δεξιά του είναι το ζευγάρι Κρόνου-Στάχυ, σε απόσταση περίπου 16°. Ο Άρης τους πλησιάζει και θα βρεθεί ανάμεσά τους στα μέσα Αυγούστου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8, στη Παρθένο) λάμπει στα νοτιοδυτικά όταν βραδιάζει. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° χαμηλότερα του με μπλε χρώμα και μέγεθος 1.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στα σύνορα του Κήτους με τους Ιχθείς) είναι ψηλά στα  νοτιοανατολικά και νότια πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) βρίσκεται στα νότια πριν το λυκαυγές.Δείτε χάρτες εύρεσης του Ουρανού και του Ποσειδώνα για το 2012, εδώ: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/Uranus-and-Neptune-in-2012-138059253.html

www.astronomy.gr