Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

http://www.astronomy.gr

Δευτέρα, 18 Οκτωβρίου

• Ο Κρόνος είναι περίπου 3 μοίρες στην ανατολή μια ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Ψάξτε τον πλανήτη 40 μοίρες κάτω και στα αριστερά του Βασιλίσκου. Ο Κρόνος θα φαίνεται ευκολότερα στις επόμενες εβδομάδες και στους επόμενους μήνες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:37 μετά τα μεσάνυχτα. 

Τρίτη, 19 Οκτωβρίου

• Προχωρώντας κάτω από τον Ωρίωνα δεσπόζει με την λάμψη του ο Σείριος, πιο λαμπρός από όλα τα αστέρια του ουρανού. Ο Μπετελγκέζ και ο Προκύωνας σχηματίζουν μαζί του το περίφημο τρίγωνο του χειμώνα που θα κυριαρχεί στον ουρανό τους επόμενους μήνες και φυσικά θα ανατέλλει όλο και πιο νωρίς. Ακριβώς κάτω από τον Σείριο είναι το ανοιχτό σμήνος Μ41.

• Ο Δίας λάμπει κάτω από την σελήνη αυτό το βράδυ και τα επόμενα βράδια.
  
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:28 μ.μ.

Τετάρτη, 20 Οκτωβρίου

• Μόλις βραδιάσει, κοιτάξτε στο βόρειο-ανατολικό ουρανό περίπου στις 45 μοίρες και θα δείτε την Κασσιόπη να κρέμεται με το δεξί μέρος του γράμματος W, την πιο φωτεινή πλευρά της, προς τα πάνω. Ανάμεσά της και στον Περσέα φαίνεται ένα μικρό θολό σύννεφο στον ουρανό. Είναι το διπλό σμήνος του Περσέα που αποτελεί ένα πολύ όμορφο ανοιχτό σμήνος με κιάλια ή με τηλεσκόπιο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:15 μετά τα μεσάνυχτα. 

Πέμπτη, 21 Οκτωβρίου

• Ο Αλτάιρ είναι το πιο φωτεινό αστέρι στον νοτιοδυτικό ουρανό όταν βραδιάσει, ενώ ο Βέγας είναι το πιο φωτεινό αστέρι ψηλά στον δυτικό ουρανό. Στα βόρειο-ανατολικά, η Αίγα αρχίζει να σηκώνεται ολοένα και ψηλότερα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:06 μ.μ. 

Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου

• Πανσέληνος στις 4:37 π.μ. του Σαββάτου.

• Μπορείτε να βρείτε τον Αρκτούρο στον δυτικό-βορειοδυτικό ουρανό μόλις αρχίζει να βραδιάζει; Σε αυτό το σημείο του ουρανού, στο τέλος του Οκτωβρίου, ο Αρκτούρος κατέχει μια ξεχωριστή θέση αφού σημαδεύει το σημείο όπου ο βρισκόταν ο ήλιος την ίδια ώρα της ημέρας τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Τότε φυσικά ο ήλιος ήταν πολύ ψηλά αυτήν την ώρα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:53 π.μ. του Σαββάτου.   

Σάββατο, 23 Οκτωβρίου

• Μόλις βραδιάσει, ο Πολικός αστέρας και ο β της Μικρής Άρκτου (Kochab) βρίσκονται στο ίδιο ύψος. Και τα δύο αστέρια είναι 2ου μεγέθους, με τον Πολικό να βρίσκεται στα δεξιά.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:45 μ.μ.

Κυριακή,  24 Οκτωβρίου

• Κάτω από τον αστερισμό του Αετού και στα δεξιά και πάνω από τον σχηματισμό της «τσαγιέρας» του Τοξότη βρίσκεται ο αμυδρός  αστερισμός της Ασπίδας που ονομάστηκε έτσι από τον Πολωνό αστρονόμο του 17ου αιώνα Johannes Hevelius. Ονομάστηκε αρχικά Scutum Sobiescianum, η ασπίδα του Sobieski, που αναφέρεται στο βασιλιά Sobieski της Πολωνίας. Οι περισσότεροι ερασιτέχνες αστρονόμοι γνωρίζουν τον αστερισμό σαν «το αστρικό νέφος του Scutum,» (Scutum’s star cloud), μια πολύ πυκνή σε  αστέρια περιοχή του γαλαξία μας. 

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:36 μ.μ. 
  
  
  
• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  
  

Ώρα για να δείτε τον κομήτη HARTLEY: Κατά τους ερασιτέχνες αστρονόμους, οι επόμενες νύχτες είναι ο καλύτερος χρόνος για να δείτε τον πράσινο κομήτη 103P/Hartley 2 καθώς αυτός πλησιάζει τη Γη για την πιο κοντινή του συνάντηση στις 20 Οκτωβρίου. Ξυπνήστε νωρίς, πριν το λυκαυγές και κοιτάξτε ψηλά. Θα βρείτε τον Hartley 2 όχι πολύ μακριά από την Αίγα του Ηνίοχου. Αν και ο κομήτης φαίνεται οριακά με γυμνό μάτι, με κόμη μεγαλύτερη από 1 μοίρα, εύκολα εντοπίζεται με κιάλια και φαίνεται πολύ ωραία με τηλεσκόπιο. Στις 17 Οκτωβρίου, ο Άγγλος αστρονόμος Nick Howes έβγαλε αυτή την φωτογραφία κάνοντας δύο ώρες έκθεση χρησιμοποιώντας το ρομποτικό τηλεσκόπιο Faulkes North στην Χαβάη.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του ήλιου.

• Η Αφροδίτη εξαφανίζεται βαθιά μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Ο Άρης, αμυδρός, με μέγεθος +1,5, βρίσκεται πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα. Θα τον εντοπίσετε δύσκολα με ένα ζευγάρι κιάλια νωρίς στο βραδινό λυκόφως. Μη τον μπερδέψετε με τον Αντάρη που τρεμοσβήνει πολύ περισσότερο, αρκετά στα αριστερά του και είναι λίγο πιο λαμπρός.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει στα ανατολικά – νοτιοανατολικά στο λυκόφως και ψηλά στα νοτιοανατολικά στη μέση της νύχτας. Ανατέλλει αρκετά πριν τη δύση του Ήλιου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του εξακολουθεί να είναι 48 με 49 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βγαίνει από το φως της ανατολής του ήλιου. Θα τον βρείτε πολύ χαμηλά στα ανατολικά περίπου μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Είναι σε απόσταση 1° από το αμυδρότερο γ της Παρθένου.  

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7 στους Ιχθείς) βρίσκεται περίπου 2,5 με 3° στα ανατολικά του Δία αυτή την εβδομάδα. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,7 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 48″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Αιγόκερο) βρίσκεται ψηλά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα:  http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βυθίζεται στα νοτιοδυτικά αφού πέσει το σκοτάδι. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Πλούτωνα: http://www.skyandtelescope.com/skytel/beyondthepage/89002802.html