Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

www.astronomy.gr

Δευτέρα, 25 Οκτωβρίου

• Στον πρωινό ουρανό της Τρίτης, η σελήνη βρίσκεται περίπου 6 μοίρες κάτω και στα αριστερά των Πλειάδων. Αρκετά πιο κάτω από την Αίγα, ο κομήτης Hartley2 φαίνεται με δυσκολία λόγω της λαμπρής σελήνης.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:35 μετά τα μεσάνυχτα. 

Τρίτη, 26 Οκτωβρίου

• Αυτή την εποχή του χρόνου, η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου βρίσκεται οριζόντια στα βόρεια βορειοδυτικά μόλις βραδιάσει, αρκετά πιο κάτω από τον παρόμοιο σχηματισμό της «κατσαρόλας» της Μικρής Άρκτου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:26 μ.μ.

Τετάρτη, 27 Οκτωβρίου

• Στα μέσα της νύχτας, η λαμπρή Αίγα βρίσκεται αρκετά ψηλά στα βορειοανατολικά. Στα δεξιά της φαίνεται το σμήνος των Πλειάδων. Κάτω από τις Πλειάδες, περίπου σε απόσταση ενός χεριού, στο εύρος μιας γροθιάς, είναι ο πορτοκαλής γίγαντας Αλντεμπαράν.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:13 π.μ της Πέμπτης. 

Πέμπτη, 28 Οκτωβρίου

• Κάθε χρόνο, για αρκετές ημέρες, περίπου στις 29 Οκτωβρίου, ο Αρκτούρος κατέχει μια ξεχωριστή θέση στον ουρανό. Σηματοδοτεί περίπου, το σημείο εκείνο όπου ήταν ο ήλιος, την ίδια ώρα, κατά τη διάρκεια του ζεστού Ιούνιου και Ιούλιου, μέρα μεσημέρι, φυσικά.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:04 μ.μ. 

Παρασκευή, 29 Οκτωβρίου

• Καθώς πέφτει το σκοτάδι, ο Φομαλχώ βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοανατολικά. Φθάνει στο ψηλότερό του σημείο στον νότο περίπου στις 10 μ.μ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:56 μ.μ.   

Σάββατο, 30 Οκτωβρίου

• Το τελευταίο τέταρτο της σελήνης είναι στις 3:46 μ.μ.

Το νεφέλωμα της Καλιφόρνιας (California Nebula  ή NGC 1499) είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής στον αστερισμό του Περσέα. Ονομάζεται έτσι επειδή εμφανίζεται να μοιάζει με το περίγραμμα του χάρτη της πολιτείας της Καλιφόρνια των Η.Π.Α.  Είναι περίπου 2,5° σε μήκος στον ουρανό και με πολύ χαμηλή φωτεινότητα επιφάνειας είναι πολύ δύσκολο να παρατηρηθεί. Θα μπορούσε να παρατηρηθεί με φίλτρο H-Beta (απομονώνει την γραμμή  H-Beta στα  486 nm) με ένα τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου σε σκοτεινό ουρανό. Βρίσκεται σε απόσταση 1,000 έτη φωτός από τη Γη.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:43 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή,  31 Οκτωβρίου

• Ο Αλτάιρ είναι το πιο φωτεινό αστέρι στο νοτιοδυτικό ουρανό όταν βραδιάσει, ενώ ο Βέγας είναι το πιο φωτεινό αστέρι ψηλά στον δυτικό ουρανό. Στα βόρειο-ανατολικά, η Αίγα αρχίζει να σηκώνεται ολοένα και ψηλότερα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:34 μ.μ. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο Δίας στις 13 Οκτωβρίου. Πάνω και στα αριστερά της Μεγάλης Ερυθράς κηλίδας είναι η Μικρή κηλίδα (Red Spot Junior) με μια χαρακτηριστική άλω γύρω της. Οι δυο κηλίδες συνεχίζουν να απομακρύνονται η μία από την άλλη. Επίσης, μεγάλες διαταραχές συμβαίνουν στην Βόρεια Ισημερινή Ζώνη, στο ίδιο ύψος με τη Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα. Μη περιμένετε να δείτε με γυμνό μάτι αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία αυτή, με κανένα τηλεσκόπιο, όσο μεγάλο και να είναι! Ο φωτογράφος πλανητών Christopher Go (http://jupiter.cstoneind.com/) συνεχίζει να μας αποδεικνύει τη εκπληκτική δύναμη της φωτογράφησης με τη μέθοδο της στοίβας από καρέ (παρμένα με βιντεοκάμερα), αποτέλεσμα πολλών ετών ενασχόλησής του με την πλανητική φωτογράφηση.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής και η Αφροδίτη έχουν χαθεί στο φως του ήλιου.

• Ο Άρης, αμυδρός, με μέγεθος +1,4, βρίσκεται πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα. Θα τον εντοπίσετε δύσκολα με ένα ζευγάρι κιάλια νωρίς στο βραδινό λυκόφως. Μη τον μπερδέψετε με τον Αντάρη που τρεμοσβήνει πολύ περισσότερο, αρκετά στα αριστερά του και είναι λίγο πιο λαμπρός.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει στα νοτιοανατολικά με νότια στη μέση της νύχτας. Ανατέλλει αρκετά πριν τη δύση του Ήλιου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του εξακολουθεί να είναι 47 με 48 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βγαίνει από το φως της ανατολής του ήλιου. Θα τον βρείτε χαμηλά στα ανατολικά περίπου μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 7° με 8° από την θέση κάτοψης.   

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7 στους Ιχθείς) βρίσκεται περίπου 3° στα ανατολικά του Δία. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Αιγόκερο) βρίσκεται ψηλά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βυθίζεται στα νοτιοδυτικά αφού πέσει το σκοτάδι.

www.astronomy.gr