Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης )

Δευτέρα, 23 Αυγούστου

• Η Αφροδίτη απέχει από τον Δία 165 μοίρες. Θα βρείτε και τους δύο πιο  λαμπρούς πλανήτες σε αντίθετα σημεία στον ουρανό λίγο πριν δύσει η Αφροδίτη. Όταν η Αφροδίτη βρίσκεται στα δυτικά - νοτιοδυτικά, τότε ο Δίας ανατέλλει στα ανατολικά.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:32 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 24 Αυγούστου

• Η πανσέληνος (στις 20:06, ακριβώς) ανατέλλει από τον ανατολικό ορίζοντα 20 λεπτά πριν δύσει ο ήλιος στο δυτικό - βορειοδυτικό ουρανό. 

• Ένα από τα πρώτα αντικείμενα απ’ το βαθύ ουρανό του καλοκαιριού που οι νέοι ιδιοκτήτες τηλεσκοπίων μαθαίνουν να βρίσκουν είναι το "Δακτυλιοειδές νεφέλωμα", M57, επειδή η θέση του είναι χαρακτηριστική στον αστερισμό της Λύρας. Έχετε όμως κοιτάξει κάποιο άλλο αντικείμενο του Messier στην Λύρα, όπως το σφαιρωτό σμήνος M56;

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 0:23 π.μ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 25 Αυγούστου

 

• Το φεγγάρι ανατέλλει λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα. Παρατηρήστε το και διαπιστώσετε την οπτική πλάνη που δημιουργεί. Φαίνεται ιδιαίτερα μεγάλο όταν βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα. Το γωνιακό μέγεθος της σελήνης είναι το ίδιο, είτε είναι κοντά στον ορίζοντα είτε ψηλά στον ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:10 π.μ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 26 Αυγούστου

Αν και φαίνεται ότι βρίσκονται κοντά, ο Δίας είναι 1.500 φορές  πιο μακριά  από εμάς απ’ ότι είναι το φεγγάρι. Τα δυο ουράνια σώματα περνούν κοντά το ένα από το άλλο στις 26 και 27 Αυγούστου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:01 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 27 Αυγούστου

• Ο Άρης και ο Στάχυς σχηματίζουν ένα ισοσκελές τρίγωνο μαζί με την Αφροδίτη. Θα δείτε τον Άρη πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης και τον Στάχυ πάνω και στα αριστερά της Αφροδίτης. Το τρίγωνο αυτό είναι στο δυτικό νοτιοδυτικό ουρανό, μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

Σάββατο, 28 Αυγούστου

 

• Ο Στάχυς είναι λιγότερο από 3 μοίρες πάνω και στα αριστερά της Αφροδίτης. Παρατηρήστε τους τις επόμενες ημέρες καθώς ο πλανήτης θα πλησιάζει το αστέρι καθημερινά. Θα περάσουν μόλις 1 μοίρα κοντά την τελευταία ημέρα του μήνα.

• Πριν ανατείλει απόψε το φεγγάρι, ας κοιτάξουμε ένα πλανητικό νεφέλωμα που βρίσκεται στα δυτικά του λ του Σκορπιού, το NGC 6302, γνωστό και σαν νεφέλωμα  ‘Bug’. Με μέγεθος περίπου 9,5, το ‘Bug’ έχει στο κέντρο του ένα πολύ θερμό αστέρι 10ου μεγέθους, για το οποίο μελέτες έχουν δείξει ότι περιέχει υδρογονάνθρακες (σε μορφή κρυστάλλων) και σίδηρο. Σε απόσταση 4.000 ετών φωτός μακριά, δεν είναι δυνατόν να το δούμε τόσο καλά, όμως μπορούμε να σκεφτούμε ότι βλέπουμε ένα πολύ ξεχωριστό πλανητικό νεφέλωμα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:39 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή,  29 Αυγούστου

• Η Αφροδίτη, ο Άρης και ο Στάχυς χωράνε σ’ ένα πεδίο 5 μοιρών αυτήν την εβδομάδα. Κοιτάξτε μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

• Απόψε ο ουρανός θα είναι σκοτεινός, αλλά μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό σας επιτρέπει να έχετε μια όμορφη άποψη του γαλαξία μέχρις ότου εμφανιστεί το φεγγάρι, περίπου δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα και φωτίσει ολόκληρο τον ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:30 μ.μ.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ένα άλλο δείγμα όμορφης φωτογραφίας τραβηγμένης με τηλεφακό (200mm ). Ο Βασίλης Παπαϊωάννου έκανε έκθεση μερικών ωρών (6,7 και 8 Ιουλίου, 2010) από τον Πλαταμώνα Πιερίας για να πάρει αυτήν την λεπτομερή απεικόνιση του "νεφελώματος της Βόρειας Αμερικής".

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  
                                           ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com. 

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του Ήλιου.

• Η Αφροδίτη, αν και λαμπρή με μέγεθος -4,4, φαίνεται ολοένα και πιο χαμηλά πάνω από το δυτικό νοτιοδυτικό ορίζοντα στο λυκόφως. Δύει όταν έχει ήδη βραδιάσει.

• Ο Άρης, κατά πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,5, είναι λίγο πιο πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης.

• Ο Κρόνος (μέγεθος 1,1) έχει μετακινηθεί αρκετά μακριά, κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης. Στα αριστερά και πάνω από την Αφροδίτη θα βρίσκεται ο Στάχυς αυτήν την εβδομάδα. Να έχετε μαζί σας κιάλια για να μπορέσετε να δείτε όλα αυτά τα αμυδρά πλέον αντικείμενα.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Ο Αγάπιος Ηλία, από την Λευκωσία, κατέγραψε μια άλλη εξαιρετικά καθαρή εικόνα του Δία στις 20 Αυγούστου. Χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο Celestron 9 ¼ και την web-camera SPC900NC (με φίλτρο υπερύθρων) κάνοντας stack από 1104 καρέ.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στους Ιχθείς) λάμπει ψηλά στον νοτιοανατολικό ουρανό πριν τα μεσάνυχτα. Ανατέλλει λίγο μετά τις 9:00 μ.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον πρωινό ουρανό! Η Μεγάλη Ερυθρά κηλίδα του Δία και η μικρότερη κηλίδα (γνωστή σαν “Red Spot Junior”) έρχονται όλο και πιο κοντά  και πρόκειται να συναντηθούν στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες. Η Μικρή Κηλίδα φαίνεται πάνω και στα δεξιά της Μεγάλης Κηλίδας.

• Η άλλη πλευρά του Δία, μακριά από την Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα, δείχνει μόνο πολύ λεπτά, διακοπτόμενα ίχνη από την Νότια Ισημερινή Ζώνη. Η ζώνη αυτή είναι περίπου τόσο πλατιά και σκοτεινή όσο η Βόρεια Ισημερινή Ζώνη. Η Νότια Ισημερινή Ζώνη ίσως εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά είναι κρυμμένη κάτω από ένα νέο στρώμα από λευκά, μεγάλου υψόμετρου σύννεφα αμμωνίας. Αυτά τα σύννεφα θα μπορούσαν να αρχίσουν να καθαρίζουν ανά πάσα στιγμή, επιτρέποντας τη θέαση για μια ακόμη φορά της ζώνης κάτω απ’ αυτά.

•  Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία, περίπου 2° στα δυτικά του. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,7 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 48″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) βρίσκεται ψηλά, αργά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στα νότια αφού πέσει το σκοτάδι, όμως, το λαμπρό φεγγάρι παρεμβάλλεται αυτήν την εβδομάδα. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Πλούτωνα: http://www.skyandtelescope.com/skytel/beyondthepage/89002802.html