Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

http://www.astronomy.gr

Δευτέρα, 16 Αυγούστου

• Ο Άρης παραμένει 2° πάνω από την λαμπρή Αφροδίτη αυτό το βράδυ και μέχρι την Παρασκευή. Και οι δύο πλανήτες κινούνται γρήγορα προς τα ανατολικά σε σχέση με τα αστέρια. Έτσι, οι θέσεις των δύο πλανητών μεταξύ τους αλλάζουν πολύ αργά.

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 9:14 μ.μ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:47 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 17 Αυγούστου

• Ο Δίας είναι σε αντίθεση με τον Κρόνο. Δηλαδή, ο Δίας απέχει 180 μοίρες από τον Κρόνο. Θα δείτε τον Κρόνο να δύει στον δυτικό ουρανό περίπου 2 ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα καθώς ο Δίας θα ανατέλλει στον ανατολικό ουρανό.

• Η σελήνη, σε αύξουσα φάση, περνάει από τον Σκορπιό, 3 μοίρες στα δεξιά του Αντάρη.

Τετάρτη, 18 Αυγούστου

• Ο λαμπρός μεταβλητός αστέρας Αλγκόλ θα βρεθεί στο ελάχιστό του, με μέγεθος 3,4 αντί του συνηθισμένου 2,1, για δύο ώρες  με κεντρικό χρονικό σημείο στις 5:29 π.μ., το πρωί της Πέμπτης.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:25 π.μ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 19 Αυγούστου

• Ο Ποσειδώνας είναι σε αντίθεση απόψε, αντίθετα του Ήλιου στον ουρανό της Γης.

• Αν και φθάνει ψηλότερα στον ουρανό το φθινόπωρο, το «διπλό σμήνος του Περσέα» είναι ένα ακόμα αξιοθέατο αντικείμενο του Αυγουστιάτικου  ουρανού. Αυτό το διπλό σμήνος, h και χ, είναι νεαρές συστάδες αστέρων, μόνο 13 εκατομμυρίων ετών που κινούνται μαζί στο διάστημα. Βρίσκονται σε απόσταση 7650 έτη φωτός και χάνουν την φωτεινότητά τους κατά 1,8 μέγεθος εξαιτίας της απορρόφησης  από την διαστρική σκόνη. Η παρουσία του σμήνους γίνεται φανερή με γυμνό μάτι κάτω από έναν σκοτεινό ουρανό.

Παρασκευή, 20 Αυγούστου

• Στο βορειοανατολικό ουρανό, μόλις βραδιάσει, φαίνεται ο αστερισμός της Κασσιόπης με το χαρακτηριστικό σχήμα W. Στο ίδιο ύψος αλλά στον βορειοδυτικό ουρανό είναι η κατσαρόλα της Μεγάλης  Άρκτου.

Σάββατο, 21 Αυγούστου

 

• Κοντά στον Sadr ή γ του Κύκνου, το κεντρικό αστέρι του σχηματισμού του Σταυρού του Βορρά, βρίσκεται το P του Κύκνου, το οποίο είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον αντικείμενο. Είναι ένα μεταβλητό αστέρι με μέγεθος που κυμαίνεται από 4,6 μέχρι 5,2. Φασματοσκοπικές παρατηρήσεις δείχνουν ότι το Ρ του Κύκνου είναι ένα αστέρι μεγάλης μάζας και ασταθές που χάνει μάζα με τεράστιο ρυθμό. Αν είναι περίπου 6000 έτη φωτός μακριά, όπως φαίνεται πιθανό, είναι κοντά στο ένα εκατομμύριο φορές πιο φωτεινό από τον Ήλιο. Έχει αλλάξει λίγο τους τελευταίους δυόμισι αιώνες, αλλά μπορεί να λάμψει ή να γίνει αμυδρότερο πάλι ξανά, οποιαδήποτε στιγμή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τελική μοίρα του θα είναι να εκραγεί ως σουπερνόβα, πιθανόν όχι πιο πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια.
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:54 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή,  22 Αυγούστου

•  Η Κασσιόπη (η Βασίλισσα), ένας αστερισμός του φθινοπώρου (με σχήμα W) ήδη φαίνεται στον βόρειο-ανατολικό ουρανό το βράδυ. Μετά τα μεσάνυχτα αλλάζει σχήμα σε αντίστροφης φοράς Σ. Κάτω από τη βασίλισσα ανέρχεται και ο αστερισμός του Περσέα. Μεταξύ των δυο αστερισμών ξεχωρίζει εύκολα ακόμα και με γυμνό μάτι το περίφημο διπλό σμήνος του Περσέα. Μπορείτε εύκολα να διακρίνετε τον Μιρφάκ (α του Περσέα, 591 έτη φωτός μακριά και με μέγεθος 1,8) και τον περίφημο μεταβλητό Αλγκόλ (β του Περσέα, 92 έτη φωτός μακριά και με φαινόμενο μέγεθος 2,2). Τα δύο άστρα βρίσκονται περίπου 10 μοίρες μακριά το ένα από το άλλο και σχηματίζουν σχεδόν μια οριζόντια γραμμή πάνω από τον βορειοανατολικό ουρανό.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Στον αστερισμό του Πήγασου, μπορούμε να βρούμε το M15, έναν υπέροχο στόχο με ένα τηλεσκόπιο. Είναι ένα πολύ συμπαγές σφαιρωτό σμήνος σε απόσταση 32,600 ετών φωτός. Εξαιτίας του μικρού μεγέθους και του φωτεινού πυρήνα του, είναι επίσης ωραίο με κιάλια. Μαζί με το M13, αυτό το σφαιρωτό σμήνος αστέρων είναι σίγουρα ένα από τα αγαπημένα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό! Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Takahashi Mewlon-210 και την Nikon D90 (δύο καρέ συνολικής διάρκειας 16 λεπτών). Του Αντώνη Παντελίδη.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο Η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,4), ο λαμπρός Αποσπερίτης, φαίνεται ολοένα και πιο χαμηλά στον δυτικό ουρανό στο λυκόφως. 

• Ο Άρης και ο Κρόνος (μέγεθος +1,5 και 1,1, αντίστοιχα) βρίσκονται κοντά στην  λαμπρή Αφροδίτη χαμηλά στο φως του σούρουπου. Ο Άρης βρίσκεται λίγες μοίρες πάνω από την Αφροδίτη αυτήν την εβδομάδα ενώ ο Κρόνος κινείται όλο και πιο μακριά στα δεξιά της Αφροδίτης.

• Στα αριστερά από το γκρουπ με τους τρεις πλανήτες είναι ο Στάχυς. Πολύ ψηλότερα απ’ όλους λάμπει ο λαμπρός Αρκτούρος. 

• Ο Δίας (μέγεθος -2,7, στους Ιχθείς) λάμπει ψηλά στον νοτιοανατολικό ουρανό πριν τα μεσάνυχτα. Ανατέλλει περίπου στις 10:00 μ.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον πρωινό ουρανό! Η Μεγάλη Ερυθρά κηλίδα του Δία και η μικρότερη κηλίδα (γνωστή σαν “Red Spot Junior”) έρχονται όλο και πιο κοντά  και πρόκειται να συναντηθούν στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες. Η Μικρή Κηλίδα φαίνεται πάνω και στα δεξιά της Μεγάλης Κηλίδας.
  
  
  
  
  
  

  Μια ακόμα όμορφη φωτογραφία του Δία από τον Αγάπιο Ηλία, τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Celestron 9 1/4.

• Η άλλη πλευρά του Δία, μακριά από την Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα, δείχνει μόνο πολύ λεπτά, διακοπτόμενα ίχνη από την Νότια Ισημερινή Ζώνη. Η ζώνη αυτή είναι περίπου τόσο πλατιά και σκοτεινή όσο η Βόρεια Ισημερινή Ζώνη. Η Νότια Ισημερινή Ζώνη ίσως εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά είναι κρυμμένη κάτω από ένα νέο στρώμα από λευκά, μεγάλου υψόμετρου σύννεφα αμμωνίας. Αυτά τα σύννεφα θα μπορούσαν να αρχίσουν να καθαρίζουν ανά πάσα στιγμή, επιτρέποντας τη θέαση για μια ακόμη φορά της ζώνης κάτω απ’ αυτά.

•  Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία, περίπου 3° στα δυτικά του. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,6 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 48″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) βρίσκεται ψηλά αργά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στα νότια αφού πέσει το σκοτάδι. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Πλούτωνα: http://www.skyandtelescope.com/skytel/beyondthepage/89002802.html