Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

www.astronomy.gr

Δευτέρα, 28 Ιουνίου

• Ο Ερμής βρίσκεται σε ανώτερη σύνοδο. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να τον δούμε, αφού θα είναι στην άλλη πλευρά του Ήλιου. Θα επανεμφανιστεί στον βραδινό ουρανό την δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου.

Τρίτη, 29 Ιουνίου

• Η Αφροδίτη και ο Άρης είναι 25 μοίρες μακριά. Ο Άρης και ο Κρόνος απέχουν 17 μοίρες. Ψάξτε την Αφροδίτη, τον Άρη και τον Κρόνο στα δυτικά και στα ΔΝΔ στο σούρουπο.

• Ακόμα και με ένα μικρό τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να διακρίνετε τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου. Αυτό το βράδυ και αύριο το βράδυ, ο Τιτάνας θα βρίσκεται, σε μέγιστη αποχή, στα ανατολικά του πλανήτη σε απόσταση ίση περίπου με τέσσερις φορές το μήκος των δακτυλίων του. Με ένα τηλεσκόπιο μεγαλύτερο από 6 ίντσες θα αρχίζει να ξεχωρίζει το πορτοκαλί χρώμα της ατμόσφαιράς του. Ο Τιτάνας ταλαντεύεται γύρω από τον Κρόνο κάθε 16 ημέρες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:14, ξημερώματα Τετάρτης.

Τετάρτη, 30 Ιουνίου

• Ο αστεροειδής Δήμητρα βρίσκεται τώρα στον Οφιούχο και είναι ακόμα φωτεινός, με φαινόμενο μέγεθος 7,3. Θα μπορέσετε να τον εντοπίσετε με ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο, χρησιμοποιώντας τον παρακάτω χάρτη πορείας της Δήμητρας το 2010.
  
  
  

Πέμπτη, 1 Ιουλίου

• Ο Ιούλιος είναι ο μήνας του Σκορπιού! Αυτός ο ξεχωριστός αστερισμός του καλοκαιριού φαίνεται στα νότια νότια-νοτιοανατολικά όταν πέφτει το σκοτάδι. Αξίζει να εξερευνήσετε αυτήν την περιοχή του ουρανού αφού είναι γεμάτη με όμορφα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό.
  
  
  
  
  
  
  Νωρίς το βράδυ στον δυτικό ουρανό σχηματίζεται μια ενδιαφέρουσα νοητή γραμμή από τρεις πλανήτες και τον Βασιλίσκο. Παρατηρήστε την Αφροδίτη να μικραίνει την απόστασή της από τον Βασιλίσκο από μέρα σε μέρα, ενώ ο Άρης κοντεύει ολοένα τον Κρόνο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:52, ξημερώματα Παρασκευής.

Παρασκευή, 2 Ιουλίου

• Η σελήνη, σε φθίνουσα φάση, ανατέλλει περίπου τα μεσάνυχτα απόψε. Περίπου 45 λεπτά αργότερα, ο Δίας βγαίνει κάτω απ’ αυτήν.

Σάββατο, 3 Ιουλίου

• Αν κοιτάξετε ψηλά στον βορειοδυτικό ουρανό αυτήν την εβδομάδα μόλις βραδιάσει θα δείτε την κατσαρόλα της Μεγάλης Αρκτου να κρέμεται από το χερούλι της προς τα κάτω. Αυτή η καμπύλη γραμμή που σχηματίζει το χερούλι σκοπεύει προς τον λαμπρό Αρκτούρο ψηλά στον νοτιοδυτικό ουρανό.

Κυριακή,  4 Ιουλίου

• Το β του Ζυγού, στην βόρεια «δαγκάνα» του Σκορπιού, είναι στην πραγματικότητα το πιο λαμπρό αστέρι του Ζυγού. Φαινομενικά, δεν υπάρχει τίποτα που να το κάνει ξεχωριστό, αλλά υπάρχουν δύο σημεία που αξίζει να αναφερθούν. Πρώτον, υπάρχει μια αναφορά ότι το αστέρι αυτό έχει χάσει μέρος της φωτεινότητάς του από τα αρχαία χρόνια. Δεύτερον, λέγεται ότι είναι το μοναδικό μονό αστέρι με πράσινο χρώμα. Ορισμένοι από τους  πρώτους παρατηρητές το κατατάσσουν ως δευτέρου μεγέθους. Όμως, τώρα είναι αρκετά κάτω απ’ αυτό το μέγεθος. Το πράσινο χρώμα του είναι πιο ενδιαφέρον. Πολλοί παρατηρητές το έχουν περιγράψει ως «όμορφο, με  ανοιχτή πράσινη απόχρωση». Ωστόσο, στους περισσότερους ανθρώπους φαίνεται λευκό, και ομολογώ ότι ποτέ δεν ήμουν σε θέση να δώ κάποιο χρώμα σ’  αυτό. Κοιτάξτε μόνοι σας και αποφασίστε τι χρώμα θα του δώσετε!
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:22, ξημερώματα Δευτέρας.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Η σχεδόν μηδενική κλίση των δακτυλίων του Κρόνου διακρίνεται χαρακτηριστικά σ' αυτήν την πρόσφατη φωτογραφία του Αγάπιου Ηλία απο την Κύπρο.

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Μια μεγάλη ηλιακή κοιλάδα (#1084) φαίνεται τώρα στον ηλιακό δίσκο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του Ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4, κινείται από τον Καρκίνο στον Λέοντα), ο Αποσπερίτης, φαίνεται λαμπρή στον δυτικό ουρανό στο λυκόφως και νωρίς το βράδυ. Με ένα τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη εξακολουθεί να ένας μικρός δίσκος gibbous (15 δευτερόλεπτα του τόξου). Είναι τόσο εκθαμβωτική, στον λαμπρό φωτισμό της από τον Ήλιο, που θα έχετε την πιο καθαρή τηλεσκοπική εικόνα της παρατηρώντας την στο γαλάζιο του ουρανού πριν το ηλιοβασίλεμα - αν μπορείτε να το βρείτε εκεί. Στα τέλη του καλοκαιριού η Αφροδίτη θα βρεθεί στην πιο δραματική της φάση, αυτή της ημισελήνου, αλλά τότε θα είναι χαμηλότερα στο λυκόφως.

• Ο Άρης (μέγεθος +1,3 στον Λέοντα) βρίσκεται στον δυτικό ουρανό το βράδυ, πάνω και στα αριστερά της Αφροδίτης. Ανάμεσα στον Άρη και την Αφροδίτη είναι ο Βασιλίσκος, ίδιας φωτεινότητας με τον Άρη. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι μόνο 5,3 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,4, στους Ιχθείς) λάμπει ψηλά στον νοτιοανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Ανατέλλει μετά τις 1:20 π.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό! Η νότια ισημερινή ζώνη του έχει εξαφανιστεί.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +1,1 στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον νοτιοδυτικό ουρανό το βράδυ. Η διαγώνιος γραμμή που σχηματίζεται από τον Κρόνο, τον Άρη και την Αφροδίτη μικραίνει από εβδομάδα σε εβδομάδα. Οι τρεις πλανήτες θα βρεθούν πολύ πιο κοντά αλλά χαμηλά στο ηλιοβασίλεμα νωρίς τον Αύγουστο. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 2°, στο ελάχιστο της κλίσης που θα έχουν για τα επόμενα 15 χρόνια. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Η γραμμή είναι παχύτερη και πιο εμφανής τώρα απ’ όσο ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιο σας.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία (περίπου 2° μακριά) στο λυκαυγές. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,6 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 41″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) φαίνεται λίγο πριν το λυκαυγές αρκετά πάνω και στα δυτικά του Δία. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στα νότια-νοτιοανατολικά περίπου τα μεσάνυχτα.