Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 7 Ιουνίου

• Ο Άρης στέκεται τώρα κατ' ευθείαν πάνω από το Βασιλίσκο στα δυτικά το σούρουπο, (όπως φαίνεται από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη).

• Εν τω μεταξύ, ο Ουρανός (μέγεθος 5,9) εμφανίζεται μόλις 0,4 ° πάνω και λίγο αριστερά από τον Δία την Τρίτη το πρωί. Οι δυο πλανήτες απέχουν κατά 1 ° το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου. Αυτή είναι και η πλησιέστερη προσέγγισή τους.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:02 π.μ., ξημερώματα Τρίτης.

Τρίτη, 8 Ιουνίου

• Ο αμυδρός κομήτης C/2009 R1 (McNaught) εισέρχεται στα μέσα Ιουνίου στην περίοδο που θα φαίνεται καλύτερα, περνώντας από την Ανδρομέδα και τον Περσέα χαμηλά στα βορειοανατολικά πριν το λυκαυγές.(Δείτε αναλυτικό χάρτη εδώ: http://media.skyandtelescope.com/documents/WEB_McNaught_Path.pdf ).

Τετάρτη, 9 Ιουνίου

• Το πιο λαμπρό αστέρι ψηλά στον ανατολικό-βορειοανατολικό ουρανό το βράδυ είναι ο Βέγας, φέγγοντας λευκός με  κάποιο ίχνος γαλάζιου. Το πιο φωτεινό αστέρι κάτω και στα αριστερά του είναι  ο Ντενέμπ (ο α του Κύκνου). Αν κοιτάξετε κάτω από τον Βέγα και στα δεξιά του θα δείτε και τον Αλτάιρ να ανατέλλει. Αυτά τα τρία λαμπρά αστέρια σχηματίζουν ένα μεγάλο τρίγωνο στον ουρανό, γνωστό ως Θερινό Τρίγωνο.

Πέμπτη, 10 Ιουνίου

• Ο αστεροειδής Δήμητρα έχει τώρα μέγεθος 7,3 καθώς βρίσκεται κοντά στην αντίθεσή της, διασχίζοντας τον Τοξότη, κοντά στο νεφέλωμα της Λιμνοθάλασσας, Μ8 (Δείτε αναλυτικό χάρτη εδώ: http://media.skyandtelescope.com/documents/CeresPath_2010.pdf )

Παρασκευή, 11 Ιουνίου

• Αν κοιτάξετε πολύ ψηλά προς τον νότο αφού βραδιάσει, το πιο λαμπρό αστέρι που θα δείτε σε εκείνη την περιοχή θα είναι ο Αρκτούρος, με χρώμα χρυσαφί-κιτρινωπό.  Αν τραβήξουμε μια νοητή γραμμή από τον Αρκτούρο προς το πιο λαμπρό άστρο του Βόρειου Στεφάνου και την προεκτείνουμε άλλο τόσο θα βρεθούμε μέσα στο τραπέζιο του αστερισμού του Ηρακλή όπου και βρίσκεται το πιο φωτεινό σφαιρωτό  σμήνος του βορείου ημισφαιρίου, το Μ13.
  
  
  
  

Σάββατο, 12 Ιουνίου

Διπλά αστέρια στον Βοώτη

• Ο Βοώτης δεν είναι ένας εντυπωσιακός αστερισμός, εκτός από τον άλφα, τον Αρκτούρο. Χαρακτηρίζεται με αστέρια που φτιάχνουν ένα σχήμα σαν Y, με τον Αρκτούρο στην βάση του. Όμως, ένα απ’ αυτά τα αστέρια, η Αλφέκα, ανήκει στο γειτονικό αστερισμό του Βόρειου Στεφάνου. Τα άλλα είναι το Έψιλον του Βοώτη ή Ιζάρ, και ο γάμμα του Βοώτη.
  
• Ο Ιζάρ, δεύτερου μεγέθους, είναι ένα εξαιρετικό διπλό αστέρι, αν και δεν πάρα πολύ εύκολο να το ξεχωρίσει κανείς με ένα τηλεσκόπιο κάτω από τρεις ίντσες. Το κυρίως αστέρι είναι πορτοκαλί. Υπάρχει λίγο χρώμα στον δευτερεύων, αλλά έχει συχνά θεωρηθεί ως μπλε ή  πράσινο. Ο διαχωρισμός τους είναι 2,8 δευτερόλεπτα του τόξου. Ο Ιζάρ είναι 200 φορές πιο φωτεινός από τον Ήλιο. Ακόμη και ο σύντροφος του θα μπορούσε να φτάσει του 50 ήλιους σε λαμπρότητα.
• Ο Ζήτα έχει ένα αμυδρό συνοδό. Ο διαχωρισμός τους δεν υπερβαίνει το ένα δευτερόλεπτο του τόξου. Ο Χι, στην ίδια περιοχή, είναι ένα όμορφο διπλό, με μεγέθη 4,7 και 6,8  και διαχωρισμό  6,6 δευτερόλεπτα του τόξου. Η περίοδος του είναι 150 έτη. Το Μι, στο βόρειο μέρος του Βοώτη, είναι ένα ευρύ, εύκολο ζευγάρι, με μεγέθη 4,3 και 7,0, και διαχωρισμό 171 δευτερόλεπτα του τόξου. Δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα στο διαχωρισμό αυτού του ζεύγος με σχεδόν οποιοδήποτε τηλεσκόπιο.

Κυριακή,  13 Ιουνίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:10 π.μ., ξημερώματα Δευτέρας.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.
  
  
  Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
  
  
  Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Στις 3 Ιουνίου, με τη χρήση φίλτρου Ηα με το τηλεσκόπιο Coronado PSΤ και την βιντεοκάμερα DMK21AU04, ο Sean Walker έβγαλε την φωτογραφία αυτή που δείχνει μια αυξανόμενη δραστηριότητα στον ήλιο. Αυτή είναι μια σύνθεση από 9 εικόνες, με 250 καρέ η κάθε μία.

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

          ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος -0,4) είναι πολύ χαμηλά στο λυκαυγές. Θα τον βρείτε με κιάλια αρκετά πιο κάτω και στα αριστερά του λαμπρού Δία.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9, στους Διδύμους), ο Αποσπερίτης, φαίνεται λαμπρή στον δυτικό βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως και νωρίς το βράδυ, με τα αστέρια των Διδύμων στα δεξιά της σε μια σχεδόν ευθεία γραμμή. Με ένα τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη εξακολουθεί να ένας μικρός δίσκος gibbous (14 δευτερόλεπτα του τόξου). Είναι τόσο εκθαμβωτική, στον λαμπρό φωτισμό της από τον Ήλιο, που θα έχετε την πιο καθαρή τηλεσκοπική εικόνα της παρατηρώντας την στο γαλάζιο του ουρανού πριν το ηλιοβασίλεμα - αν μπορείτε να το βρείτε εκεί. Στα τέλη του καλοκαιριού η Αφροδίτη θα βρεθεί στην πιο δραματική της φάση, αυτή της ημισελήνου, αλλά τότε θα είναι χαμηλότερα στο λυκόφως.

• Ο Άρης (μέγεθος +1,2 στον Λέοντα) βρίσκεται στον δυτικό ουρανό το βράδυ. Πάνω και στα αριστερά του είναι ο Βασιλίσκος και πάνω από τον Βασιλίσκο (Regulus ) είναι ο γ του Λέοντος. Ο πλανήτης βρέθηκε σε σύνοδο με τον Βασιλίσκο, μόλις 0,8° στις 6 Ιουνίου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,3) λάμπει χαμηλά στον ανατολικό νοτιοανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Ανατέλλει μετά τις 2:30 π.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό! Η νότια ισημερινή ζώνη έχει εξαφανιστεί.
  
  
  
  
  
  
  
  Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι Anthony Wesley από την Αυστραλία και ο Christopher Go από τις Φιλιππίνες κατέγραψαν σε βίντεο, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, ένα λαμπρό φλας πάνω στα νέφη του πλανήτη, στις 20:31 UT, της 3ης Ιουνίου. Παρακολουθήστε το εντυπωσιακό βίντεο: http://www.spaceweather.com/swpod2010/03jun10/jupiterimpact.wmv?PHPSESSID=kp3r6an49mldh0qk0setkod2f4

• Ο Κρόνος (μέγεθος +1, στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον νοτιοδυτικό ουρανό το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 1,7°, στο ελάχιστο της κλίσης που θα έχουν για τα επόμενα 15 χρόνια. Θα παραμένουν σ’ αυτήν την κλίση και τον Ιούνιο. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Η γραμμή είναι παχύτερη και πιο εμφανής τώρα απ’ όσο ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιό σας.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία στο λυκαυγές. Οι δύο πλανήτες θα βρεθούν σε σύνοδο, μόλις 0,4° στις 8 Ιουνίου. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,5 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 39″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) φαίνεται λίγο πριν το λυκαυγές αρκετά πάνω και στα δεξιά του Δία. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο πριν το λυκαυγές. 

http://www.astronomy.gr