Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) 

 

http://www.astronomy.gr

Δευτέρα, 21 Ιουνίου

• Θερινό Ηλιοστάσιο στις 2:28 μ.μ. Αρχή του καλοκαιριού για το Βόρειο Ημισφαίριο της Γης και αρχή του χειμώνα για το Νότιο Ημισφαίριο, αντίστοιχα. Απόψε, τα σημεία της δύσης και της ανατολής του ήλιου είναι τα βορειότερα του έτους.

Τρίτη, 22 Ιουνίου

• Οι περισσότεροι ερασιτέχνες γνωρίζουν ότι το θερινό τρίγωνο περιλαμβάνει τους αστερισμούς της Λύρας, του Κύκνου και του Αετού. Δύο λιγότερο γνωστοί αστερισμοί επίσης βρίσκονται μέσα στο τρίγωνο: η Αλώπηξ με αστέρια όχι λαμπρότερα από 5ο μέγεθος και το Βέλος με λίγα αστέρια 4ου μεγέθους.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:27, ξημερώματα Τετάρτης.

Τετάρτη, 23 Ιουνίου

• Ο αστερισμός του Σκορπιού φαίνεται ολόκληρος δυο ώρες περίπου μετά το ηλιοβασίλεμα. Δυστυχώς, ο αστερισμός δεν αναρριχείται πολύ ψηλά για παρατηρητές στην Ελλάδα. Στην Νότια Αμερική όμως φαίνεται στο ζενίθ.

• Απόψε, το φεγγάρι λάμπει στο κεφάλι του Σκορπιού μετά το σούρουπο. Ψάξτε για τον κόκκινο Αντάρη στα αριστερά και κάτω της Σελήνης.

Πέμπτη, 24 Ιουνίου

• Τώρα ο Αντάρης και το πάνω μέρος του Σκορπιού βρίσκονται στα δεξιά της σελήνης μετά το σούρουπο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:05, ξημερώματα Παρασκευής.

Παρασκευή, 25 Ιουνίου

• Μερική έκλειψη της σελήνης για περιοχές της Δυτικής Αμερικής, μη ορατή από τη χώρα μας. Στον παρακάτω χάρτη από τη NASA, όλη η Ευρώπη είναι με σκούρο χρώμα που δηλώνει ότι η έκλειψη δεν θα φαίνεται στην περιοχή αυτή.
  
  
  

Σάββατο, 26 Ιουνίου

• Καθώς βραδιάζει, το φεγγάρι, σε σχετικά χαμηλή θέση, λάμπει στα αριστερά του σχηματισμού της «τσαγιέρας» του Τοξότη.

Κυριακή,  27 Ιουνίου

• Στο τραπέζιο του Ηρακλή είναι ένα από τα πιο οικεία αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό για τους παρατηρητές που χρησιμοποιούν κιάλια: το σφαιρωτό σμήνος M13. Ξέρετε όμως πού να κοιτάξετε εκεί κοντά για να εντοπίσετε ένα άλλο φωτεινό σμήνος, το M92; Βρίσκεται στην κορυφή του σχεδόν ισόπλευρου τριγώνου που σχηματίζεται με αυτό και τα αστέρια π και η κοιτάζοντας έξω από το τραπέζιο. Σε σχέση με το Μ13, το Μ92 είναι αμυδρότερο (μέγεθος 6,4 αντί για 5,8) και μικρότερο. Με κιάλια είναι εύκολο να το παραβλέψετε. Πρέπει να κοιτάξετε προσεχτικά και να χρησιμοποιήσετε πλάγια σκόπευση (επικεντρώνοντας το βλέμμα σας προς την μια πλευρά) για να διαπιστώσετε ότι το θαμπό αστέρι είναι ένα σφαιρωτό σμήνος.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Τώρα ο ήλιος έφθασε στο απώτατο σημείο του στο  Βορρά για το έτος και αρχίζει την εξάμηνη επιστροφή του νότια. Είναι, δηλαδή, στο πιο πάνω μέρος του αναλήμματος, όπως φαίνεται στη φωτογραφία αυτή του Στράτου Κουφού.

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως της ανατολής του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4, στον Καρκίνο), ο Αποσπερίτης, φαίνεται λαμπρή στον δυτικό βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως και νωρίς το βράδυ, με τα αστέρια των Διδύμων στα δεξιά της και λίγο χαμηλότερα. Με ένα τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη εξακολουθεί να είναι ένας μικρός δίσκος gibbous (15 δευτερόλεπτα του τόξου). Είναι τόσο εκθαμβωτική, στο λαμπρό φωτισμό της από τον Ήλιο, που θα έχετε την πιο καθαρή τηλεσκοπική εικόνα της, παρατηρώντας την στο γαλάζιο του ουρανού πριν το ηλιοβασίλεμα - αν μπορείτε να τη βρείτε εκεί. Στα τέλη του καλοκαιριού η Αφροδίτη θα βρεθεί στην πιο δραματική της φάση, αυτή της ημισελήνου, αλλά τότε θα είναι χαμηλότερα στο λυκόφως.

• Ο Άρης (μέγεθος +1,3 στον Λέοντα) βρίσκεται στον δυτικό ουρανό το βράδυ, με τον Βασιλίσκο στα δεξιά του, να απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο απ’ αυτόν. Το αστέρι στα δεξιά και πάνω είναι ο γ του Λέοντος. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι μόνο 5,5 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,4, στους Ιχθείς) λάμπει στον ανατολικό νοτιοανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Ανατέλλει μετά τις 1:30 π.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό! Η νότια ισημερινή ζώνη του έχει εξαφανιστεί.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +1,1 στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον νοτιοδυτικό ουρανό το βράδυ. Η διαγώνιος γραμμή που σχηματίζεται από τον Κρόνο, τον Άρη και την Αφροδίτη μικραίνει από εβδομάδα σε εβδομάδα. Οι τρεις πλανήτες θα βρεθούν πολύ πιο κοντά αλλά χαμηλά στο ηλιοβασίλεμα νωρίς τον Αύγουστο. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 2°, στο ελάχιστο της κλίσης που θα έχουν για τα επόμενα 15 χρόνια. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Η γραμμή είναι παχύτερη και πιο εμφανής τώρα απ’ όσο ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιό σας.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία (περίπου 2° μακριά) στο λυκαυγές. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,6 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 40″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) φαίνεται λίγο πριν το λυκαυγές αρκετά πάνω και στα δεξιά του Δία. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο πριν το λυκαυγές.