Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 19 Δεκεμβρίου

• Ο αστεροειδής Ευνομία 15, 8ου μεγέθους αυτή την εβδομάδα, λάμπει ανάμεσα στα αστέρια του νότιου Περσέα. Ο 320 χιλιομέτρων διαστημικός βράχος είναι λίγο πιο εύκολο να εντοπιστεί από το κανονικό, επειδή βρίσκεται κοντά σε δύο αρκετά φωτεινά αστέρια. Απόψε, για παράδειγμα, μπορείτε να τον εντοπίσετε 1° βόρεια-βορειοανατολικά του 4ου μεγέθους ο του Περσέα και 2° βορειοδυτικά του 3ου μεγέθους ζήτα του Περσέα. Στα επόμενα βράδια, η Ευνομία θα ταξιδεύει νότια και θα περάσει μόλις 0,2 ° δυτικά του όμικρον στις 24 και 25 Δεκεμβρίου.
  
  
  

• Η ημισέληνος (σε χάση) βρίσκεται κάτω από τον Στάχυ και τον Κρόνο. Τα τρία σώματα σχηματίζουν ένα ορθογώνιο τρίγωνο. Αναζητήστε το δακτυλιοειδή πλανήτη στα ΝΝΑ την αυγή. Ο Στάχυς και ο Κρόνος είναι σε απόσταση περίπου 6 μοιρών, ενώ η σελήνη απέχει μόλις 3 μοίρες από το αστέρι.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:55 μ.μ.

Τρίτη, 20 Δεκεμβρίου

• Το κιτρινωπό σημείο φωτός είναι ο πλανήτης Κρόνος και η μπλε κουκίδα στα δεξιά του είναι το αστέρι Στάχυς (α της Παρθένου). Ο πλανήτης λάμπει με μέγεθος 0,7,περίπου 30 τοις εκατό φωτεινότερος από το αστέρι. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο Κρόνος μετρά 16 " κατά μήκος του ισημερινού του ενώ τα δαχτυλίδια του είναι 37" και έχουν κλίση15° ως προς τη γραμμή θέασης των παρατηρητών της Γης.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:46 μ.μ.  

Τετάρτη, 21 Δεκεμβρίου

• Ξημερώματα Πέμπτης, χαμηλά στα νοτιοανατολικά, θα βρείτε τον Ερμή κάτω και στα αριστερά της ημισελήνου. Πιο χαμηλά είναι ο Αντάρης του Σκορπιού. Το ίδιο ουράνιο σκηνικό επαναλαμβάνεται το πρωί της Παρασκευής, με την σελήνη όμως να γίνεται λεπτότερη αλλά να πλησιάζει πολύ περισσότερο τον Ερμή.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:33 μετά τα μεσάνυχτα. 

Πέμπτη, 22 Δεκεμβρίου

• Χειμερινό ηλιοστάσιο σήμερα στις 7:30 π.μ. Εκείνη τη στιγμή, ο Ήλιος φτάνει στο πιο μακρινό του νότιο σημείο στον ουρανό. Το ηλιοστάσιο σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη του χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο. Απόψε, οι ώρες του σκότους είναι περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη νύχτα. Από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, ωστόσο, το συντομότερο ηλιοβασίλεμα συνέβη περίπου πριν από δύο εβδομάδες και η νωρίτερη ανατολή θα συμβεί στις αρχές Ιανουαρίου.

• Η Σελήνη φτάνει σε περίγειο, το κοντινότερο σημείο στην τροχιά της γύρω από τη Γη, στις 5 π.μ. της Πέμπτης. Τότε βρίσκεται 364.800 χιλιόμετρα μακριά μας.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:25 μ.μ. 

Παρασκευή, 23 Δεκεμβρίου

• Η μετεωρική βροχή Αρκτίδες κορυφώνεται σήμερα, πριν την αυγή. Το ακτινοβόλο σημείο της  - το σημείο από το οποίο τα μετέωρα φαίνεται να προέρχονται - βρίσκεται στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου, κοντά στην κορυφή του μπολ του Μικρής Άρκτου. Το σημείο αυτό είναι ορατό στο βορρά όλο το βράδυ, αλλά σκαρφαλώνει ψηλότερα όσο πλησιάζει το ξημέρωμα. Με τη Σελήνη απούσα στον ουρανό όλη τη νύχτα, οι παρατηρητές που θα έχουν καθαρό ουρανό θα πρέπει να είναι σε θέση να δουν 10 Αρκτίδες την ώρα.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:12 το πρωί του Σαββάτου.  

Σάββατο, 24 Δεκεμβρίου

• Νέα σελήνη στις 8:06 μ.μ. Σε αυτήν τη νέα φάση της, η σελήνη βρίσκεται στην ίδια ευθεία με τον ήλιο και τη γη, αλλά ανάμεσά τους, οπότε δεν είναι ορατή τη νύχτα.

• Καθώς τελειώνει το λυκόφως και βγαίνουν τα αστέρια, θα βρείτε τον φωτεινό Βέγα να λάμπει στο ίδιο ύψος, στα βορειοδυτικά, με την εξίσου φωτεινή Αίγα, στα βορειοανατολικά. Αυτή η κατάσταση « ισορροπίας » των δύο λαπρών άστρων Βέγα και Αίγας συμβαίνει πάντα κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος γύρω στην περίοδο των Χριστουγέννων.  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:03 μ.μ. 

Κυριακή, 25 Δεκεμβρίου

• Φέτος ο ουρανός μας έχει ένα λαμπρό «Χριστουγεννιάτικο Αστέρι». Θα το δουν αυτοί που θα παρατηρήσουν νωρίς το βράδυ, στο βάθος του λυκόφωτος, στα νοτιοδυτικά. Εκεί θα είναι η Αφροδίτη, πολύ φωτεινή, με μέγεθος  -3,9, μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Δύει λίγο μετά τις 7:30. 

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:55 μ.μ.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Το νεφέλωμα της Ροζέτας στο Μονόκερο, ένα νεφέλωμα που περιέχει και ένα ανοιχτό σμήνος, είναι ένα εξαιρετικό θέμα από τον ουρανό του χειμώνα για τους ερασιτέχνες αστροφωτογράφους. Σ’ αυτήν την πολύ όμορφη εικόνα του Καρτέρη Ευθύμιου, φαίνεται το κεντρικό μέρος του νεφελώματος (Ngc2237). Χρησιμοποιήθηκαν φίλτρα Ha και RGB, συνολικού χρόνου 5 ωρών και 21 λεπτών. Το τηλεσκόπιο ήταν το Skywatcher 190mm Mak-Newtoninan και η στήριξη η HEQ-5 Pro.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος περίπου -0,3) φαίνεται καλά τα ξημερώματα. Περίπου 1 ώρα  πριν την ανατολή του ήλιου, κοιτάξτε πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα, αρκετά μακριά (περίπου 40 μοίρες) στα αριστερά και κάτω από το ζευγάρι Κρόνου-Στάχυ. Προς το τέλος του λυκαυγούς, μπορείτε να εντοπίσετε και τον αμυδρότερο Αντάρη που αρχίζει να αναδύεται περίπου 7° κάτω και στα δεξιά του Ερμή.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9), ανεβαίνει ψηλότερα στον νοτιοδυτικό ουρανό. Ο λαμπρός πλανήτης κάνει μια καλή εμφάνιση σαν «Αποσπερίτης» κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος όλο το χειμώνα και για μεγάλο μέρος της άνοιξης. 

• Ο Άρης (με μέγεθος +0,5, στον Λέοντα) ανατέλλει μετά τις 11 το βράδυ. Βρίσκεται κάτω από τον Βασιλίσκο του Λέοντα. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα 8 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο λαμπρός Δίας (μέγεθος -2,7, στα σύνορα μεταξύ Κριού και Ιχθύων) είναι ψηλά στα ανατολικά το σούρουπο και ψηλότερα αργότερα το βράδυ (μεσουρανεί περίπου στις 9 μ.μ.). Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 45 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7) λάμπει στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές. Φαίνεται όλο και ευκολότερα πάνω από τον ορίζοντα από πρωινό σε πρωινό. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° ή 6° κάτω και στα δεξιά του. Ο λαμπρότερος Αρκτούρος φέγγει αρκετά πιο μακριά πάνω και στα αριστερά του Κρόνου και του Στάχυ.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) είναι ψηλά στο νότο όταν αρχίζει να βραδιάζει.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα σύνορα μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) αρχίζει να χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ.Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:    http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'
Δημήτριος Τσάμπουρας & Σια Ο.Ε.


www.astronomy.gr