Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 26 Δεκεμβρίου

• Η Αφροδίτη λάμπει στα αριστερά της Σελήνης καθώς τελειώνει το λυκόφως, ένα υπέροχο θέαμα. Ψάξτε για το εντυπωσιακό ζευγάρι στα νοτιοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα.
  
  
  

• Δύο από τα καλύτερα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό έχουν μια ξεχωριστή θέση στον νυχτερινό ουρανό στα τέλη Δεκεμβρίου: οι Πλειάδες και οι Υάδες. Αυτά τα αστρικά σμήνη αναρριχώνται ψηλά στο νότο στα μέσα της νύχτας και παραμένουν εμφανή σχεδόν όλη τη νύχτα. Οι Πλειάδες, γνωστές και σαν «οι Επτά Αδελφές» ή  M45, φαίνονται σαν μια μικρογραφία της Μικρής Άρκτου με γυμνό μάτι. Οι μεγαλύτερες Υάδες σχηματίζουν ένα V στην περιοχή που βρίσκεται το κεφάλι του Ταύρου. Αν και οι δύο φαίνονται ωραία με γυμνό μάτι, τα κιάλια θα σας τις δείξουν καλύτερα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:42 μ.μ.

Τρίτη, 27 Δεκεμβρίου

• Η σελήνη, τριών ημερών τώρα, βρίσκεται πάνω από την Αφροδίτη. Παρατηρήστε το σκιόφως της Γης πάνω στο σεληνιακό δίσκο.

• Σε μέρη πάνω στη Γη που είναι κοντά στις 40° βόρεια, ο Ερμής είναι τώρα στην ίδια ευθεία με τον Αντάρη χαμηλά στον ουρανό του λυκαυγούς. Βορειότερα από τις  40°, ο Ερμής είναι ψηλότερα ενώ από τα νότια, ο Αντάρης είναι ψηλότερα.

• Ο κομήτης C/2009 P1 (Garradd) γίνεται φωτεινότερος τον Δεκέμβριο καθώς κατευθύνεται βόρεια στον αστερισμό του Ηρακλή.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:34 μ.μ.  

Τετάρτη, 28 Δεκεμβρίου

• Η Σελήνη τώρα, σε αύξουσα φάση, βρίσκεται ανάμεσα στην Αφροδίτη και τον Δία. Παρακολουθήστε την καθώς πλησιάζει τον Δία τις επόμενες ημέρες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:21 μετά τα μεσάνυχτα. 

Πέμπτη, 29 Δεκεμβρίου

• Ο Ερμής παραμένει ένα όμορφο θέαμα στο λυκαυγές αυτή την εβδομάδα. Ο πιο εσωτερικός  πλανήτης εμφανίζεται περίπου 7 ° πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα, 45 λεπτά πριν την ανατολή του ηλίου. Ο Ερμής λάμπει με μέγεθος -0,4, αρκετά φωτεινός για να τον δείτε με γυμνό μάτι (αν και τα κιάλια θα σας βοηθήσουν να τον εντοπίσετε στη λάμψη του λυκαυγούς). Επίσης, αναζητήστε το 1ου μεγέθους αστέρι Αντάρη, που βρίσκεται 9° στα δεξιά του Ερμή. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο 6" διαμέτρου δίσκος του Ερμή εμφανίζεται φωτισμένος περίπου στα ¾ του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:12 μ.μ. 

Παρασκευή, 30 Δεκεμβρίου

• Ο Δίας και ο Κρόνος φαίνονται μόλις 1 μοίρα πάνω από τους εκ διαμέτρου αντίθετους ορίζοντες. Κοιτάξτε περίπου πέντε ώρες και τριάντα λεπτά πριν την ανατολή του ηλίου. Ο Δίας δύει στα δυτικά ΝΔ και ο Κρόνος ανατέλλει στα ανατολικά ΝΑ. Οι δύο πλανήτες σιγά-σιγά συγκλίνουν. Θα περάσουν ο ένας τον άλλον σε 20 χρόνια.

• Κοιτάξτε πάνω δεξιά της Σελήνης νωρίς το βράδυ για το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου που είναι σαν να ισορροπεί στη μια γωνία του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:04 μ.μ.   

Σάββατο, 31 Δεκεμβρίου

• Η Σελήνη, στο τελευταίο τέταρτό της (8:16 π.μ της Κυριακής), είναι ψηλά στο νότο όταν αρχίζει να βραδιάζει, στο κέντρο των Ιχθύων. Ο Δίας είναι περίπου 25 μοίρες ανατολικά από το φεγγάρι

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:51 μ.μ. 

Κυριακή, 1 Ιανουαρίου

• Αν είστε για μια πρόκληση για τη νέα χρονιά, προσπαθήστε να εντοπίσετε τον αμυδρό κομήτη  P/2006 Τ1 (Levy). Οι αστρονόμοι πίστευαν ότι το κομήτης θα μπορούσε να φτάσει 7ο ή 8ο μέγεθος κατά την επιστροφή του, αλλά όταν οι παρατηρητές τον εντόπισαν ξανά στα μέσα Δεκεμβρίου, ήταν πολύ πιο αμυδρός. (Προφανώς, κατά την πρώτη καταγεγραμμένη εμφάνισή του το 2006, βρισκόταν σε μια μεγάλη έκρηξη που δεν έχει επαναληφθεί από τότε.) Θα χρειαστείτε πιθανόν ένα 16ιντσο τηλεσκόπιο για να εντοπίσετε την αμυδρή λάμψη του κομήτη. Τουλάχιστον, ο κομήτης Levy βρίσκεται σε ένα σημείο όπου είναι εύκολο να βρεθεί. Σήμερα το βράδυ, βρίσκεται περίπου 5 ° νότια του 3ου μεγέθους Algenib (γ του Πήγασου), το αστέρι που σηματοδοτεί την νοτιοανατολική γωνία του Μεγάλου Τετράγωνου του Πήγασου.
  
  
  
  
  
• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:42 μ.μ.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Το Νεφέλωμα Crescent (επίσης γνωστό ως NGC 6888 ή Caldwell 27) είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής στον αστερισμό του Κύκνου, περίπου 5.000 έτη φωτός μακριά. Σχηματίστηκε από τον αστρικό άνεμο από το αστέρι Wolf-Rayet WR 136 (HD 192163) όταν αυτό έγινε ένας ερυθρός γίγαντας περίπου 400.000 χρόνια πριν. Το αποτέλεσμα της σύγκρουσης είναι ένα κέλυφος και δύο κρουστικά κύματα, το ένα να κινείται προς τα έξω και το άλλο προς τα μέσα. Η κίνηση προς τα μέσα από το κρουστικό κύμα θερμαίνει τον αστρικό άνεμο σε θερμοκρασίες παρόμοιες με αυτές που εκπέμπονται από τις ακτίνες Χ. Αυτή η πολύ όμορφη εικόνα του Καρτέρη Ευθύμιου, από τη Βαριά Αγρινίου, είναι αποτέλεσμα λήψης 9 ωρών και 25 λεπτών. Χρησιμοποιήθηκαν φίλτρα Ha και RGB. Το τηλεσκόπιο ήταν το Skywatcher 190mm Mak-Newtoninan και η στήριξη η HEQ-5 Pro.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος περίπου -0,3) φαίνεται καλά τα ξημερώματα. Περίπου 1 ώρα  πριν την ανατολή του ήλιου, κοιτάξτε πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα, αρκετά μακριά στα αριστερά και κάτω από το ζευγάρι Κρόνου-Στάχυ. Προς το τέλος του λυκαυγούς, μπορείτε να εντοπίσετε και τον αμυδρότερο Αντάρη που αρχίζει να αναδύεται περίπου 7° κάτω και στα δεξιά του Ερμή.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9), ανεβαίνει ψηλότερα στον νοτιοδυτικό ουρανό. Ο λαμπρός πλανήτης κάνει μια καλή εμφάνιση σαν «Αποσπερίτης» κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος όλο το χειμώνα και για μεγάλο μέρος της άνοιξης. 

• Ο Άρης (με μέγεθος +0,5, στον Λέοντα) ανατέλλει περίπου στις 11 το βράδυ. Βρίσκεται κάτω από τον Βασιλίσκο του Λέοντα. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα 8 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο λαμπρός Δίας (μέγεθος -2,7, στα σύνορα μεταξύ Κριού και Ιχθύων) είναι ψηλά στα ανατολικά το σούρουπο και ψηλότερα αργότερα το βράδυ (μεσουρανεί περίπου στις 8 μ.μ.). Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 45 δευτερόλεπτα του τόξου.
  
  
  

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία μόλις είχε περάσει από τον μεσημβρινό όταν ο Christopher Go (http://jupiter.cstoneind.com/)  από τις Φιλιππίνες έβγαλε αυτή την καταπληκτική φωτογραφία του πλανήτη με ένα 14ιντσο τηλεσκόπιο Celestron στις 11:04 UT της 19ης Δεκεμβρίου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7) λάμπει στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές. Ανατέλλει περίπου στις 2:30 π.μ. Φαίνεται όλο και ευκολότερα πάνω από τον ορίζοντα από πρωινό σε πρωινό. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° ή 6° κάτω και στα δεξιά του. Ο λαμπρότερος Αρκτούρος φέγγει αρκετά πιο μακριά πάνω και στα αριστερά του Κρόνου και του Στάχυ.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) είναι ψηλά στο νότο όταν αρχίζει να βραδιάζει.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα σύνορα μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) αρχίζει να χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ.Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα: http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

 http://www.astronomy.gr/