Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 12 Δεκεμβρίου

• Ο Ερμής είναι 37 μοίρες κάτω και στα αριστερά του Κρόνου. Θα βρείτε τον Ερμή και τον Κρόνο στον ουρανό τα ξημερώματα. Ο Ερμής είναι χαμηλά στα ανατολικά νοτιοανατολικά. Κάθε μέρα αυτήν την εβδομάδα, ο Ερμής ανεβαίνει λίγο ψηλότερα και γίνεται πιο φωτεινός.
  
• Στα μέσα τη νύχτας, η Σελήνη είναι στα ανατολικά. Είναι μεταξύ του Πολυδεύκη και του Κάστορα πάνω και στα αριστερά και του Προκύωνα κάτω και στα δεξιά. Πολύ μακρύτερα προς τα δεξιά του Προκύωνα και χαμηλότερα, λαμπυρίζει ο λαμπρότερος Σείριος.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:08 μ.μ.

Τρίτη, 13 Δεκεμβρίου

• Η ετήσια βροχή διαττόντων Διδυμιδες θα φτάσει στο μέγιστό της αργά απόψε και αύριο το βράδυ. Όμως, το φως από τη σελήνη θα κρύψει όλα τα μετέωρα, εκτός από τα πιο φωτεινά. Το θεωρητικά ακτινοβόλο σημείο της βροχής είναι κοντά στον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, πάνω από τη Σελήνη. Τα μετέωρα μπορούν να εμφανιστούν από οπουδήποτε στον ουρανό, αλλά οι πορείες τους, εάν μπορούσαν να εντοπιστούν με κατεύθυνση προς τα πίσω, θα διέσχιζαν αυτό το ακτινοβόλο σημείο. 
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:59 μ.μ.  

Τετάρτη, 14 Δεκεμβρίου

• Ο κομήτης  C/2009 P1 (Garradd) γίνεται πιο φωτεινός τον Δεκέμβριο. Κατευθύνεται προς βορρά με φόντο τα αστέρια του Ηρακλή. Τώρα ο κομήτης βρίσκεται σ’ ένα ιδανικό σημείο στο βόρειο ημισφαίριο που τον κάνει ορατό όχι μόνο στον δυικό ουρανό καθώς πέφτει το σκοτάδι αλλά και στον ανατολικό ουρανό πριν ξημερώσει. Προς το τέλος του μήνα, θα φαίνεται καλύτερα πριν το λυκαυγές.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:46 μ.μ.

Πέμπτη, 15 Δεκεμβρίου

• Ο αστερισμός του Ωρίωνα ανατέλλει από την ανατολή όλο και πιο νωρίς κάθε εβδομάδα. Βρίσκεται ήδη πάνω στις 6 ή στις 7 το βράδυ και λάμπει ψηλά στον νοτιοανατολικό ουρανό αργότερα το βράδυ. Το πιο φωτεινό αστέρι στην αριστερή πλευρά του Ωρίωνα είναι ο κιτρινωπός-πορτοκαλής Μπετελγκέζ. Το πιο λαμπρό άστρο στα δεξιά του είναι ο Ρίγκελ. Ανάμεσά τους είναι μια σειρά από τρία αστέρια, σχεδόν κάθετη, που σχηματίζει την περίφημη ζώνη του Ωρίωνα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:38 μ.μ. 

Παρασκευή, 16 Δεκεμβρίου

• Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, μπορείτε να βρείτε τη Σελήνη και τον Άρη μόλις πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα. Η Σελήνη (σε «χάση») βρίσκεται περίπου 8° νότια του Κόκκινου Πλανήτη  όλο το πρωί καθώς το ζευγάρι των πλανητών ανεβαίνει ψηλότερα. Οι δύο βρίσκονται προς το νότο και περισσότερο από τα μισά της απόστασης προς το ζενίθ στο λυκαυγές. Ο Άρης λάμπει με μέγεθος 0,5 αυτή την εβδομάδα ανάμεσα στα αστέρια του Λέοντα. Όταν παρατηρηθεί με τηλεσκόπιο, ο βόρειος πόλος του πλανήτη ξεχωρίζει μέσα σ’ ‘έναν  κατακόκκινο δίσκο που εκτείνεται στα 8 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:25 μετά τα μεσάνυχτα.  

Σάββατο, 17 Δεκεμβρίου

• Τελευταίο Τέταρτο της σελήνης στις 2:47 π.μ. της Κυριακής. Η Σελήνη ανατέλλει λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Το φεγγάρι περνά τις πρωινές ώρες στη νοτιοδυτική γωνία του αστερισμό της Παρθένου, περίπου στα μισά της απόστασης μεταξύ των πλανητών Άρη και Κρόνου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:16 μ.μ. 

Κυριακή, 18 Δεκεμβρίου

• Αν και ο Ερμής πέρασε μεταξύ του Ήλιου και της Γης μόλις πριν από δύο εβδομάδες, ο πιο  εσωτερικός πλανήτης έχει ήδη αναρριχηθεί σε θέση παρατήρησης κατά τη διάρκεια του πρωινού λυκόφωτος. Ο Ερμής ανατέλλει σχεδόν δύο ώρες πριν από τον Ήλιο και εμφανίζεται 12 ° πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα 30 λεπτά πριν την ανατολή του ηλίου. Ο πλανήτης λάμπει με μέγεθος -0,3, αρκετά φωτεινός που φαίνεται και με γυμνό μάτι (αν και ένα ζευγάρι κιάλια θα σας βοηθήσει να τον εντοπίσετε στη λάμψη του λυκόφωτος). Με τηλεσκόπιο σήμερα το πρωί, ο Ερμής φαίνεται με φαινόμενη διάμετρο 7 " σε φωτεινός κατά το ήμισυ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:08 μ.μ. της Δευτέρας.  

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Με τον Κρόνο να φαίνεται καλά πριν το λυκαυγές, οι ερασιτέχνες αστρονόμοι αρχίζουν να τον φωτογραφίζουν. Στις 28 Νοεμβρίου, ο Tomio Akutsu από τις Φιλιππίνες τον φωτογράφησε με ένα 14 ίντσο τηλεσκόπιο όταν ο Κρόνος ήταν ψηλά στις 30°. Προσέξτε την ακανόνιστη άσπρη ζώνη στην Βόρεια Εύκρατη ζώνη. Ο Tomio Akutsu σημειώνει: "νομίζω ότι «βόρειο» φαινόμενο του Κρόνου συνεχίζεται", αναφερόμενος στην  μεγάλη λευκή καταιγίδα που ξεκίνησε εκεί στο βόρειο μέρος του πλανήτη πριν από ένα χρόνο.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής εξέρχεται από το φως του ήλιου το λυκαυγές και αρχίζει να φαίνεται από την αρχή της εβδομάδας και μετά, περίπου 40 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου, πάνω από τον ανατολικό νοτιοανατολικό ορίζοντα, αρκετά μακριά στα αριστερά και κάτω από το ζευγάρι Κρόνου-Στάχυ. 

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9), ανεβαίνει ψηλότερα στον νοτιοδυτικό ουρανό. Ο λαμπρός πλανήτης πρόκειται να κάνει μια καλή εμφάνιση σαν «Αποσπερίτης» κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος όλο το χειμώνα. 

• Ο Άρης (με μέγεθος +0,6, στον Λέοντα) ανατέλλει πριν τα μεσάνυχτα. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα 7,5 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο λαμπρός Δίας (μέγεθος -2,7, στα σύνορα μεταξύ Κριού και Ιχθύων) είναι ψηλά στα ανατολικά το σούρουπο και ψηλότερα αργότερα το βράδυ (μεσουρανεί μετά τις 9 μ.μ.). Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 46 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8) λάμπει στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές. Φαίνεται όλο και ευκολότερα πάνω από τον ορίζοντα από πρωινό σε πρωινό. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° κάτω και στα δεξιά του. Ο λαμπρότερος Αρκτούρος φέγγει αρκετά πιο μακριά πάνω και στα αριστερά του Κρόνου και του Στάχυ.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση νωρίς το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:    http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'

www.astronomy.gr