Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Ο νέος κομήτης IKEYA-MURAKAMI

• Ο νέο-ανακαλυφθείς κομήτης C/2010 V1 (Ikeya-Murakami) δίνει ένα καλό σόου για  τους ερασιτέχνες αστρονόμους που παρατηρούν με τηλεσκόπιο. Θα τον δείτε πριν το λυκαυγές.
  
  
  
  
  
  Ο Leonid Elenin φωτογράφησε τον κομήτη στις 7 Νοεμβρίου χρησιμοποιώντας ένα ρομποτικό τηλεσκόπιο στο Νέο Μεξικό. Ο κομήτης αλλάζει πολύ γρήγορα.. Το σχήμα της ατμόσφαιράς του μοιάζει  με αυτό του κομήτη Holmes το 2007.

• Πράγματι, ο κομήτης Ikeya-Murakami πιθανόν να έχει πάθει κάτι παρόμοιο. Ο παγωμένος επισκέπτης από το απώτερο ηλιακό σύστημα έφθασε πιο κοντά στον ήλιο  (1,7 AU) στα τέλη Οκτωβρίου. Πρόσφατα, δηλαδή, δέχθηκε μια μεγάλη δόση ηλιακής θερμότητας. Κομμάτια πάγου ίσως να αρχίζουν να εξατμίζονται. Το φαινόμενο μέγεθος του κομήτη είναι μεταξύ 7 και 9, μη ορατό ακόμα με γυμνό μάτι. Μπορείτε να τον βρείτε εύκολα, λίγο περισσότερο από 1 μοίρα μακριά από τον Κρόνο στον ανατολικό ουρανό.

Δευτέρα, 8 Νοεμβρίου

• Η λεπτή ημισέληνος βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοδυτικά 45 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο αμυδρός Άρης βρίσκεται χαμηλά και στα δεξιά της σελήνης.

Τρίτη, 9 Νοεμβρίου

• Αυτά τα βράδια, κοιτάζοντας πάνω και στα αριστερά του λαμπρού Δία θα δείτε το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου και πιο μακριά, κάτω και στα δεξιά του Δία, θα βρίσκεται ο Φομαλχώ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:59 μ.μ.

Τετάρτη, 10 Νοεμβρίου

• Ναι, είναι ακόμα δυνατόν να δείτε τον σχηματισμό της «καλοκαιρινής» Τσαγιέρας του Τοξότη τον Νοέμβριο! Αυτό το βράδυ η σελήνη σας δείχνει τον δρόμο. Βρείτε ένα σημείο όπου φαίνεται καλά ο νοτιοδυτικός ορίζοντας και ακριβώς στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος, ψάξτε την Τσαγιέρα να γέρνει κάτω από το φεγγάρι.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:51 μ.μ. 

Πέμπτη, 11 Νοεμβρίου

Με κιάλια ή με τηλεσκόπιο, έχετε βρει ποτέ το μικρό ανοιχτό σμήνος Μ29 κοντά στο κέντρο του Βόρειου Σταυρού στον αστερισμό του Κύκνου;

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:38 μ.μ. 

Παρασκευή, 12 Νοεμβρίου

• Η πιο εξασθενημένη προέκταση της ζωδιακής ζώνης βρίσκεται τώρα ενώπιόν μας στο νότιο ουρανό μετά το βραδινό λυκόφως. Περιλαμβάνει (από νοτιοδυτικά προς τα ανατολικά) τον Αιγόκερω, τον Υδροχόο, τους Ιχθείς και τον Κριό. Το φωτεινότερο αστέρι στην ομάδα αυτή είναι ο Χαμάλ (2ου μεγέθους) ή α του Κριού, περίπου 30 μοίρες (3 γροθιές) πάνω στην ανατολή 1 ½  ώρες μετά από το ηλιοβασίλεμα. Θα χρειαστείτε έναν καθαρό, σκοτεινό ουρανό και έναν καλό αστροχάρτη για να εκτιμήσετε αυτήν την περιοχή. 

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:29 μ.μ.   

Σάββατο, 13 Νοεμβρίου

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 6:40 μ.μ.

• Το φεγγάρι σχηματίζει ένα σχεδόν ισόπλευρο τρίγωνο με τον Δία στα αριστερά του και τον αμυδρότερο Φομαλχώ, κάτω και από τους δύο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 01:16 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή, 14 Νοεμβρίου

• Ο θαυμαστός Ωρίωνας  δύει τώρα κοντά στην ανατολή, αλλά ακόμα δεν ανατέλλει στο ηλιοβασίλεμα. Οι πορείες του ήλιου και του αστερισμού στον ουρανό είναι διαφορετικές. Ο Ωρίωνας ανατέλλει στην ανατολή και δύει στην δύση όλο το χρόνο, περνώντας περίπου 12 ώρες επάνω από τον ορίζοντα κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου ημέρας-νύχτας. Η πορεία του ήλιου όμως αλλάζει με τις εποχές. Ανατέλλει, αυτήν την περίοδο, περίπου 25 μοίρες από τα ανατολικά προς τα νότια (μέσα-βόρεια γεωγραφικά πλάτη) και δύει στην ίδια απόσταση στα δυτικά από τα νότια, παρέχοντας μόνο 9 ½  ώρες  φωτός την ημέρα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:08 μ.μ. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο κομήτης Hartley2 έκανε μια αρκετά καλή εμφάνιση τον μήνα Οκτώβριο. Ο Θεοδωρίδης Θεόδωρος τον φωτογράφησε (μια πεντάλεπτη έκθεση) με το τηλεσκόπιο Televue-85.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής είναι κρυμμένος στην λάμψη του Ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,5), φαίνεται στην ανατολή την αυγή. Ψάξτε την χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά στο τέλος του λυκαυγούς. Πάνω από την Αφροδίτη είναι ο αρκετά αμυδρότερος Στάχυς, ενώ πιο πάνω είναι ο Κρόνος.

• Ο Άρης, αμυδρός, με μέγεθος +1,4, χάνεται στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,7, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει ψηλά στα νοτιοανατολικά με νότια στη μέση της νύχτας. Ανατέλλει αρκετά πριν τη δύση του Ήλιου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 46 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βγαίνει από το φως της ανατολής του ήλιου, πάνω από την λαμπρή Αφροδίτη και τον αμυδρότερό της Στάχυ. Θα τον βρείτε χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά περίπου μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 8° από τη θέση κάτοψης.   

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται 3° στα ανατολικά του Δία. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Αιγόκερο) βρίσκεται ψηλά στο νότο το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα:  http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) χάνεται στον νοτιοδυτικό ουρανό νωρίς το βράδυ.

www.astronomy.gr