Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 1 Νοεμβρίου

• Η Αφροδίτη ανατέλλει 16 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. Η ημισέληνος, σε χάση, βρίσκεται κάτω από τον Βασιλίσκο. Ψάξτε την σελήνη, τον Βασιλίσκο και ίσως την Αφροδίτη στον ουρανό πριν την αυγή.

Τρίτη, 2 Νοεμβρίου

• Αν σηκωθείτε πριν το ξημέρωμα, θα δείτε την ημισέληνο κοντά στον Κρόνο και πάνω από τον Στάχυ της Παρθένου. Με κιάλια, η λαμπρή Αφροδίτη μόλις που φαίνεται πάνω από τον ορίζοντα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:12 μ.μ.

Τετάρτη, 3 Νοεμβρίου

Ο περιοδικός κομήτης Hartley 2 ξαναγίνεται ορατός στον σχεδόν ασέληνο πρωινό ουρανό. Αυτή την εβδομάδα ο κομήτης θα έχει διασχίσει τους Διδύμους και θα βρίσκεται στο Μικρό Σκύλο. Δηλαδή, ο χρόνος που θα είναι καλύτερος για παρατήρηση είναι πριν το πρώτο φως της αυγής. Τώρα, ο κομήτης γίνεται αμυδρότερος καθώς απομακρύνεται από τη Γη και τον Ήλιο.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:00 π.μ της Πέμπτης. 

Πέμπτη, 4 Νοεμβρίου

• Σήμερα, το ΕPOXI, το διαστημόπλοιο της NASA, φθάνει σε απόσταση 720 χλμ. από τον πυρήνα του κομήτη Hartley 2, βγάζοντας συνεχώς φωτογραφίες. Η καλύτερή τους ανάλυση θα είναι μόλις 7 μέτρα ανά pixel.  πάνω στην επιφάνεια του πυρήνα. Παρακολουθήστε το ζωντανά στη τηλεόραση της NASA: http://www.nasa.gov/multimedia/nasatv/index.html

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:51 μ.μ. 

Παρασκευή, 5 Νοεμβρίου

• Οι Ταυρίδες, η ετήσια βροχή διαττόντων αστέρων διαρκεί όλο το πρώτο μισό του Νοεμβρίου. Οι Ταυρίδες είναι λίγοι στον αριθμό αλλά μερικές φορές είναι ασυνήθιστα λαμπροί, ταξιδεύοντας αργά και προερχόμενοι από τον αστερισμό του Ταύρου.  Θα τους δείτε το βράδυ ή τις πρώτες πρωινές ώρες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:42 μ.μ.   

Σάββατο, 6 Νοεμβρίου

• Νέα σελήνη στις 6:53 π.μ.

• Ο γαλαξίας μας τοποθετείται ωραία για νυχτερινή παρατήρηση, περνώντας πάνω στο ζενίθ προς το τέλος του σούρουπου. Το μεγάλο χώρισμα του γαλαξία βρίσκεται ψηλά στα νοτιοδυτικά, από τον Ντενέμπ του Κύκνου, και μέσω του θερινού  τριγώνου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 00:29 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή, 7 Νοεμβρίου

• Η πιο εξασθενημένη προέκταση της ζωδιακής ζώνης βρίσκεται τώρα ενώπιόν μας στο νότιο ουρανό μετά το βραδινό λυκόφως. Περιλαμβάνει (από νοτιοδυτικά προς τα ανατολικά) τον Αιγόκερω, τον Υδροχόο, τους Ιχθείς και τον Κριό. Το φωτεινότερο αστέρι στην ομάδα αυτή είναι ο Χαμάλ (2ου μεγέθους) ή α του Κριού, περίπου 30 μοίρες (3 γροθιές) πάνω στην ανατολή, 1 ½  ώρες μετά από το ηλιοβασίλεμα. Θα χρειαστείτε έναν καθαρό, σκοτεινό ουρανό και έναν καλό αστροχάρτη για να εκτιμήσετε αυτήν την περιοχή. 

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:21 μ.μ. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής και η Αφροδίτη έχουν χαθεί στο φως του ήλιου. Όμως, στο τέλος της εβδομάδας, η Αφροδίτη αρχίζει να φαίνεται πολύ χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά στο τέλος του λυκαυγούς.

• Ο Άρης, αμυδρός, με μέγεθος +1,4, βρίσκεται πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα. Θα τον εντοπίσετε δύσκολα με ένα ζευγάρι κιάλια νωρίς στο βραδινό λυκόφως. Μη τον μπερδέψετε με τον Αντάρη που τρεμοσβήνει πολύ περισσότερο, αρκετά στα αριστερά του και είναι λίγο πιο λαμπρός.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει στα νοτιοανατολικά με νότια στη μέση της νύχτας. Ανατέλλει αρκετά πριν τη δύση του Ήλιου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 47 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην Παρθένο) βγαίνει από το φως της ανατολής του ήλιου. Θα τον βρείτε χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά περίπου μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 8° από την θέση κάτοψης.   

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται περίπου 3° στα ανατολικά του Δία. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Αιγόκερο) βρίσκεται ψηλά το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον Τοξότη) βυθίζεται στα νοτιοδυτικά αφού πέσει το σκοτάδι.