Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ  
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 11 Ιουνίου

• Ο Ερμής είναι πολύ χαμηλά στα δυτικά βορειοδυτικά μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Ψάξτε τον περίπου 14 μοίρες κάτω και στα δεξιά από τα αστέρια των Διδύμων, Κάστορα και Πολυδεύκη.
•  
  
  

• Αν δείτε τον Κρόνο μέσα από ένα τηλεσκόπιο απόψε, θα δείτε τα φεγγάρια του πλανήτη. Οι τρεις 10ου μεγέθους δορυφόροι του βρίσκονται κοντά ο ένας με τον άλλον και φαίνονται εύκολα με 4ίντσο ή μεγαλύτερο τηλεσκόπιο. Η Τηθύς, η Διώνη και η Ρέα βρίσκονται στα ανατολικά του πλανήτη απόψε, με τη Διώνη βόρεια της Τηθύος και την Ρέα σε διπλάσια απόσταση από την άκρη των δακτυλίων του πλανήτη. Το εσωτερικό φεγγάρι του, ο Εγκέλαδος, βρίσκεται πιο μακριά στα δυτικά του Κρόνου και ξεχωρίζει με ένα 10ιντσο ή μεγαλύτερο τηλεσκόπιο. Το πιο φωτεινό φεγγάρι του πλανήτη, ο 8ου μεγέθους Τιτάνας, στέκεται στα δυτικά και λίγο βόρεια του Εγκέλαδου.

Τρίτη, 12 Ιουνίου

• Τα δύο λαμπρότερα αστέρια αργά την άνοιξη και το καλοκαίρι είναι ο Αρκτούρος, τώρα σχεδόν στο ζενίθ προς τα νότια ή νοτιοδυτικά μετά, νωρίς το βράδυ και ο Βέγας, που λάμπει στον ανατολικό ουρανό. Ο Αρκτούρος είναι ένας πορτοκαλί γίγαντας 37 έτη φωτός μακριά. Ο Βέγας είναι ένας θερμός, λευκός αστέρας στην κύρια ακολουθία,  25 έτη φωτός μακριά.

• Όταν πέσει το σκοτάδι, αν κοιτάξετε στα μισά της απόστασης από το νότιο ορίζοντα προς το ζενίθ, δύο φωτεινά αντικείμενα θα επιστήσουν την προσοχή σας. Το ψηλότερο είναι ο Κρόνος. Φαίνεται λίγο πιο φωτεινός, με μέγεθος 0,6, από το γειτονικό του αστέρι και έχει ένα κιτρινωπό χρώμα. Πέντε μοίρες πιο κάτω από τον πλανήτη είναι ο μπλε-λευκός Στάχυς, με μέγεθος 1,0 στον αστερισμό της Παρθένου. Με τηλεσκόπιο, η σφαίρα του Κρόνου μετρά 18 ", ενώ οι δακτύλιοί του εκτείνονται στις 41" και έχουν κλίση 13°.

Τετάρτη, 13 Ιουνίου

• Ο Ερμής γίνεται όλο και ευκολότερα εμφανής μετά το ηλιοβασίλεμα. Αναζητήστε τον χαμηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά στο τέλος του λυκόφωτος. Σχηματίζει ένα μακρύ, κάθετο τρίγωνο με τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα από πάνω του.

• Απόψε είναι μια καλή ευκαιρία για να εντοπίσετε τον αστεροειδή 18 Μελπομένη με τηλεσκόπιο. Αυτός, ο 10ου μεγέθους διαστημικός βράχος βρίσκεται μόλις 1 ° βόρεια του 5ου σε μέγεθος αστεριού Ζήτα (ζ) της Ασπίδας.  Αυτή η περιοχή ανεβαίνει ψηλότερα στα νότια περίπου στις 2 π.μ.
• 
  
  

Πέμπτη, 14 Ιουνίου

• Τα σφαιρωτά σμήνη αστέρων δεν είναι όλα τα ίδια. Μερικά φαίνονται να μοιάζουν περισσότερο με άλλα. Με τη Σελήνη απούσα από τον ουρανό, τώρα είναι η ώρα για να συγκρίνετε και να αντιπαραβάλλετε πολλά από αυτά μέσα στο πεδίο του τηλεσκοπίου σας.

• Ο Δίας ανεβαίνει αρκετά ψηλότερα στον πρωινό ουρανό αυτή την εβδομάδα. Σήμερα το πρωί, ανατέλλει περισσότερο από μία ώρα πριν από τον Ήλιο και εμφανίζεται σχεδόν 10° ψηλά, 30 λεπτά πριν την ανατολή του ηλίου. Ο Δίας λάμπει με μέγεθος  -2,0 και εύκολα διαπερνά τη λάμψη του λυκόφωτος. Παρά το γεγονός ότι η θέα του γιγαντιαίου πλανήτη μέσα από ένα τηλεσκόπιο σε αυτό το χαμηλό ύψος δεν είναι καλή, θα πρέπει να είστε σε θέση να διακρίνεται τον 33" διαμέτρου δίσκο του και τα τέσσερα φωτεινά φεγγάρια.

Παρασκευή, 15 Ιουνίου

• Η Αφροδίτη ήδη αρχίζει να φαίνεται στο λυκαυγές. Αν και πέρασε μπροστά από τον ήλιο την προηγούμενη εβδομάδα, ο εσωτερικός πλανήτης σύντομα γίνεται ορατός ξανά λόγω της γρήγορης τροχιακής κίνησής του. Αυτό το πρωί, ο λαμπρός πλανήτης λάμπει με μέγεθος  –4,1 και ανατέλλει περίπου 40 λεπτά μετά τον  Δία. Η Αφροδίτη βρίσκεται 4° βόρεια του Αλντεμπαράν, το 1ου μεγέθους αστέρι του Ταύρου. Πιθανόν να χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια για να εντοπίσετε το αστέρι.

• Η σελήνη φθάνει σε απόγειο, το πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 4:25 π.μ. του Σαββάτου, 405.787 χιλιόμετρα από το κέντρο της Γης.

Σάββατο, 16 Ιουνίου

Ξημερώματα Κυριακής και Δευτέρας θα δείτε την ημισέληνο να περνάει κοντά από τις Πλειάδες και την Αφροδίτη, αντίστοιχα.

Κυριακή, 17 Ιουνίου

• Αν υπήρξε ποτέ μια καλή νύχτα για να εντοπίσουμε τον Πλούτωνα, αυτή είναι απόψε.  Αυτός ο μακρινός κόσμος περνά μόλις 2’ νότια του 7ου μεγέθους αστέρα SAO 161635, καθιστώντας το έργο της εύρεσης του πλανήτη νάνου πολύ πιο εύκολο απ’ ότι συνήθως. Αυτό το αστέρι βρίσκεται στο βόρειο Τοξότη, ελαφρώς λιγότερο από  1° ανατολικά του φωτεινού ανοιχτού σμήνους M25. Ο Πλούτωνας λάμπει αμυδρά με μέγεθος 14,0, οπότε θα χρειαστείτε ένα 10-ιντσών ή μεγαλύτερο τηλεσκόπιο για να τον βρείτε οπτικά.
  
  

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  

Διάβαση της Αφροδίτης στις 6 Ιουνίου, 2012. Η φωτογραφία είναι του Ευάγγελου Γιαλαμά, τραβηγμένη με το Celestron Travelscope 70 και την Canon 7D.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής  (με μέγεθος περίπου -0,8) είναι πολύ χαμηλά στα δυτικά βορειοδυτικά περίπου 30 με 40λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Μη τον μπερδέψετε με την Αίγα, αρκετά μακριά, πάνω και στα δεξιά του, στα βορειοδυτικά.

• Η Αφροδίτη, έχοντας περάσει μπροστά από τον ήλιο από τα ανατολικά προς τα δυτικά στις 6 Ιουνίου, μόλις που φαίνεται στο φως του λυκαυγούς. Μη μπερδέψετε την Αφροδίτη με τον Δία, ο οποίος είναι πιο χαμηλά στην ανατολή και κάπως προς τα δεξιά της. Οι δύο πλανήτες απέχουν 14°, και φτάνουν στις 9° την 16η Ιουνίου. Κοιτάξτε πάνω από τον ανατολικό βορειοανατολικό ουρανό με κιάλια. Θα βρεθούν, και οι δυο πλανήτες, ψηλά στον πρωινό ουρανό το καλοκαίρι.

• Ο Άρης (με μέγεθος + 0,6 ) είναι ψηλά στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως και χαμηλότερα στα δυτικά αργότερα το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης έχει 7,3 δευτερόλεπτα του τόξου φαινόμενη διάμετρο. Ο Βασιλίσκος βρίσκεται στα δεξιά του Άρη και ο αμυδρότερος γ του Λέοντα (Algieba) είναι πάνω από τον Βασιλίσκο. Ο πλανήτης μαζί με τα δύο αστέρια σχηματίζει ένα τρίγωνο του οποίου οι πλευρές συνεχώς μεγαλώνουν. Θα περάσει ανάμεσα από τον Κρόνο και τον Στάχυ στα μέσα Αυγούστου.

• Ο Δίας, αν και βρίσκεται ακόμα στο φως της ανατολής του ήλιου, αρχίζει να φαίνεται χαμηλά, πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης.  

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6, στη Παρθένο) λάμπει ψηλά στο νότο όταν βραδιάζει. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° χαμηλότερά του, περίπου στο μισό της λαμπρότητας του Κρόνου και με μπλε χρώμα.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στα σύνορα του Κήτους με τους Ιχθείς) είναι στα ανατολικά πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκεται στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές.

• Δείτε χάρτες εύρεσης του Ουρανού και του Ποσειδώνα για το 2012, εδώ: http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/Uranus-and-Neptune-in-2012-138059253.htm  

  http://www.astronomy.gr