Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Ιούνιος 2012

Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Ιούνιος 2012

Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου

Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Ιουνίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/06/2012 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα..

Το καλοκαίρι είναι πια εδώ και οι ζεστές νύκτες του Ιουνίου σας προσκαλούν να εξερευνήσετε δεκάδες αστερισμούς και περίπου 100 από τα πιο λαμπρά άστρα του ουρανού. Στις 21 Ιουνίου έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο, οπότε ο Ήλιος στο βόρειο ημισφαίριο βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του ουρανού (αντίθετα, στο χαμηλότερο σημείο του ουρανού για τους κατοίκους του νοτίου ημισφαιρίου) και η ημέρα έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια (αντιστοίχως τη μικρότερη). Είναι η «επίσημη» έναρξη του καλοκαιριού. Ένα ακόμη σπουδαίο αστρονομικό γεγονός του μήνα είναι η διάβαση της Αφροδίτης, που θα συμβεί κοντά στο ηλιοβασίλεμα της 5ης Ιουνίου για τους κατοίκους της Β. Αμερικής και κοντά στο ξημέρωμα της 6ης Ιουνίου για τους κατοίκους της Ευρώπης, Αφρικής, Ασίας και Ανατολικής Αυστραλίας. Ο γήινος παρατηρητής θα δει την Αφροδίτη (μια μαύρη κηλίδα) να περνάει μπροστά από τον ηλιακό δίσκο, στο βόρειο τμήμα του. Η διάρκεια του φαινομένου θα είναι αρκετά μεγάλη (περίπου 6 ώρες και 40 λεπτά) και μπορείτε να το απολαύσετε χρησιμοποιώντας κατάλληλα γυαλιά, ή φίλτρα με τη βοήθεια ενός τηλεσκοπίου, ή ακόμη και on line αφού θα μεταδοθεί παγκοσμίως από πολλούς ιστότοπους επαγγελματικών και ερασιτεχνικών αστρονομικών ομάδων. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να χάσετε αυτό το σπάνιο φαινόμενο το οποίο δεν θα επαναληφθεί παρά τον Δεκέμβριο του 2117. Μια ημέρα πριν τη διάβαση της Αφροδίτης, στις 4 Ιουνίου, θα σημειωθεί και μερική έκλειψη Σελήνης, ορατή από την Ασία, Αυστραλία, Ειρηνικό Ωκεανό και Αμερική. Τέλος θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε αρκετές βροχές διαττόντων καθ’όλη τη διάρκεια του μήνα.


Εικ. Διάβαση_χαρτης: Παγκόσμιος Χάρτης ορατότητας της διάβασης της Αφροδίτης την 5η και 6η Ιουνίου (Credit: NASA).

Βροχές Διαττόντων

Πολλές από τις καλύτερες βροχές διαττόντων του μήνα δυστυχώς συμπίπτουν με το έντονο σεληνιακό φως της πρώτης εβδομάδας του Ιουνίου, με αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά η ορατότητά τους.

Στις 3 Ιουνίου κορυφώνονται οι τ-Ηρακλείδες, που διαρκούν σχεδόν έναν ολόκληρο μήνα. Οι περίπου 15 διάττοντες την ώρα δεν θα είναι ιδιαίτερα ορατοί λόγω της πανσελήνου.

Μία ημέρα αργότερα, στις 4 Ιουνίου, κορυφώνονται οι α-Κιρκινίδες, βροχή διαττόντων του νότιου ημισφαιρίου που γίνονται ορατοί και χαμηλά στο βόρειο ημισφαίριο.  Ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα και απαιτείται συνεχής παρατήρηση και επιβεβαίωση του φαινομένου. 

Στις 5 Ιουνίου κορυφώνονται οι Σκορπίδες, μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα βροχή διαττόντων με δύο ακτινοβόλα σημεία! Σε σκοτεινό ουρανό γίνονται ορατοί περί τους 20 διάττοντες την ώρα, αλλά φέτος λόγω της φωτεινής Σελήνης θα είναι ορατοί μόνον οι λαμπρότεροι εξ’αυτών. 

Στις 7 Ιουνίου κορυφώνεται μία ακόμη βροχή μετεωροειδών με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό του Κριού. Οι 60 περίπου διάττοντες την ώρα  είναι σχετικά αργοί και αφήνουν εντυπωσιακά φωτεινά ίχνη. Συχνά δε μετατρέπονται σε βολίδες. Η κορύφωσή τους σημειώνεται φέτος τρεις ημέρες μετά την πανσέληνο, επομένως δεν θα είναι ορατοί περισσότεροι από 30 διάττοντες την ώρα.

Την ίδια νύκτα κορυφώνονται και οι ζ-Περσείδες, με λιγότερο εντυπωσιακούς, 15 περίπου ανά ώρα, διάττοντες. Μια ακόμη, σχετικά ασήμαντη βροχή διαττόντων με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο στον Ζυγό, κορυφώνεται στις 8 Ιουνίου αν και απ’ότι φαίνεται αυτό το νέφος μετεωροειδών σταδιακά διαχέεται.

Στις 11 Ιουνίου κορυφώνεται μια βροχή διαττόντων με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο στο νοτιοανατολικό ορίζοντα, στον αστερισμό του Τοξότη, αόρατη σε πιο βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Περιμένουμε ως και 12 διάττοντες την ώρα.

Στις 13 Ιουνίου κορυφώνονται οι θ-Οφιουχίδες, με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο στα όρια μεταξύ των αστερισμών Οφιούχος, Τοξότης και Σκορπιός. Ελάχιστοι διάττοντες αναμένονται (2-4 την ώρα) αλλά είναι εντυπωσιακά λαμπροί και η βροχή διαττόντων διαρκεί σχεδόν όλη τη νύκτα.
Στις 16 Ιουνίου έχουμε κορύφωση των Λυρίδων (που συνδέονται με τους αντίστοιχους διάττοντες του Μαίου) με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο κοντά στον λαμπρό Βέγκα.

Στις 20 Ιουνίου έχουμε κορύφωση των Οφιουχίδων, την παρατήρηση των οποίων ευνοεί φέτος η έλλειψη έντονου Σεληνιακού φωτός. Περιμένουμε ως και 25 διάττοντες την ώρα.

Στις 26 Ιουνίου κορυφώνονται οι «Κορβίδες», που δεν διαρκούν συνολικά παρά 5 ημέρες, και έχουν φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο κοντά στον μικρό τραπεζοειδή αστερισμό  Corvus, τον Κόρακα. Περιμένουμε περί τους 10 διάττοντες την ώρα. 

Στις 29 Ιουνίου κορυφώνονται οι β-Ταυρίδες αλλά παραμένουν αόρατοι καθώς η βροχή διαττόντων σημειώνεται στη διάρκεια της ημέρας και μπορούν να καταγραφούν μόνο με ραδιο-ανιχνευτές. 

Τέλος στις 30 Ιουνίου κορυφώνονται οι Δρακοντίδες, που δυνητικά είναι μια εξαιρετικά εντυπωσιακή βροχή διαττόντων. Ο αριθμός τους κυμαίνεται από 10-100 ανά ώρα, αλλά φέτος αυτή η βροχή διαττόντων συμπίπτει με το έντονο φως της Σελήνης.


Εικ. Διαβαση_παλιά: Η διάβαση της Αφροδίτης που σημειώθηκε το 1874, και καταγράφηκε από τη Βρεττανική αποστολή στο Burnham της Νέας Ζηλανδίας. Αναπαραγωγή της Jessica Ratcliff από φωτογραφική πλάκα του Science and Technologies Facilities Council.

Πλανήτες
Για τον πλανήτη Ερμή θα υπάρχει ένα παράθυρο ορατότητας ακόμη και με γυμνό μάτι, στις 21-23 Ιουνίου, περίπου 45 λεπτά μετά το ηλιιοβασίλεμα στον βορειοδυτικό ορίζοντα. Θα τον αναγνωρίσουμε πιο εύκολα την 21η Ιουνίου ψάχνοντας το λεπτό μισοφέγγαρο κάτω και δεξιά από τον πλανήτη και τους λαμπρούς Κάστορα και Πολυδεύκη πάνω και δεξιά του Ερμή.
Η Αφροδίτη θα μας προσφέρει το εξαιρετικό όσο και σπάνιο θέαμα της διάβασης μπροστά από τον ηλιακό δίσκο (περιγράφεται αναλυτικά πιο πάνω).

Ο Άρης είναι τώρα μακριά από τη Γη και φαίνεται αρκετά μικρός στο τηλεσκόπιο (δίσκος μικρότερος των 8 δευτερολέπτων τόξου), ένα κόκκινο άστρο που δύει γύρω στα μεσάνυκτα. 

Ο Δίας ανατέλλει την αυγή, λίγο πριν την (κατά πολύ λαμπρότερή του) Αφροδίτη. Αυτό το καλοκαίρι ο γίγας πλανήτης δεν είναι ο κατάλληλος τελεσκοπικός στόχος, αλλά αυτό θα αλλάξει τα φθινόπωρο και τον χειμώνα του 2012.

Ο Κρόνος μεσουρανεί σχετικά νωρίς και αποτελεί επομένως εξαιρετικό στόχο για παρατήρηση και αστροφωτογράφηση. Η κλίση των δακτυλίων του επίσης ευνοεί την απρόσκοπτη θέα τους από τη Γη. 

Ο μακρινός μπλε πλανήτης Ουρανός είναι ορατός με τηλεσκόπιο (αστρονομικό μέγεθος 5.9) στους Ιχθείς.

Ο ακόμη μακρινότερος Ποσειδώνας, που ανατέλλει λίγο νωρίτερα από τον Ουρανό, μοιάζει τηλεσκοπικά με άστρο και μεσουρανεί λίγο πριν την αυγή.


Εικ. Πλανητες: Σελήνη, Στάχυς και Κρόνος στον ουρανό της 28-29ης Ιουνίου (Credit:Stellarium/IM).



Σελήνη

Την 4η Ιουνίου θα έχουμε Πανσέληνο. Στις 11 Ιουνίου Τελευταίο Τέταρτο, στις 19 Νέα Σελήνη και στις 27 Ιουνίου Πρώτο Τέταρτο. Η Σελήνη στο Περίγειο (358.485 χλμ.) την 3η Ιουνίου και στο Απόγειο (405.787 χλμ.)  την 16η Ιουνίου. Την 4η Ιουνίου θα σημειωθεί μερική έκλειψη Σελήνης (κατά το μέγιστο του φαινομένου περίπου το 1/3 της Σελήνης θα επισκιαστεί), ορατή από την Ασία, Αυστραλία, Ειρηνικό Ωκεανό και Αμερική.


Εικ. Εκλειψη: Χάρτης της μερικής έκλειψης Σελήνης που θα σημειωθεί την 4η Ιουνίου (Credit: NASA).

Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο
1 Ιουνίου: Η Σελήνη κοντά στους Στάχυ (αστερισμός Παρθένου) και Κρόνο.
3 Ιουνίου: Η Σελήνη στο περίγειο (358.485 χλμ).
4 Ιουνίου: Πανσέληνος και μερική έκλειψη Σελήνης ορατή σε περιοχές κοντά στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη.
5-6 Ιουνίου (ανάλογα με τον τόπο παρατήρησης): Διάβαση της Αφροδίτης. 

11 Ιουνίου: Τελευταίο τέταρτο Σελήνης.
12 Ιουνίου: Ο Δίας κοντά στις Πλειάδες.
16 Ιουνίου: Η Σελήνη στο απόγειο (405.787 χλμ).
17 Ιουνίου: Σελήνη, Δίας και Πλειάδες σε ένα κύκλο ακτίνας 4.9°.
18 Ιουνίου: Σελήνη, Αφροδίτη και Αλδεμπαράν σε ένα κύκλο ακτίνας 5.0°.
19 Ιουνίου: Νέα Σελήνη.
21 Ιουνίου: Θερινό ηλιοστάσιο (για το βόρειο ημισφαίριο). Η Σελήνη κοντά στον Ερμή και το αστρικό σμήνος Κυψέλη (Μ44).
24 Ιουνίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.
26 Ιουνίου: Η Σελήνη κοντά στον Άρη.
27 Ιουνίου: Πρώτο τέταρτο Σελήνης.
28 Ιουνίου: Η Σελήνη κοντά στους Στάχυ και Κρόνο.




Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Ιουνίου, κοιτώντας νότια, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/06/2012 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)


Πηγές:

http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html
http://stargazing.suite101.com/             
http://www.astronomynow.com/sky_charts.html
http://stardate.org/nightsky/almanac/
http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html
http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html
http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html
http://www.skymaps.com/downloads.html
http://www.skymaps.com/articles/n1206.html                         
http://transientsky.wordpress.com/
http://www.arksky.org/
http://space.about.com/od/computerresources/tp/    
http://www.moonwise.co.uk/year/
http://www.findyourfate.com/astrology/year2012/sky2012.html 
http://users.sch.gr/mdogram/
http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html
http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/
http://www1.cadc-ccda.hia-iha.nrc-cnrc.gc.ca/cadcbin/meetings/getMeetings.py?year=2012
http://spaceconferencenews.blogspot.com/2012/05/upcoming-events-for-june-2012.html 

Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/
Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm

Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:
http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm
http://www.oras.org/stargazer/applet.html