Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 7 Νοεμβρίου

• Η σελήνη, σε αύξουσα φάση, είναι στα ανατολικά νοτιοανατολικά το σούρουπο. Το μεγάλο ημικυκλικό δαχτυλίδι γνωστό ως κόλπος Iridum είναι ορατό κοντά στη διαχωρίζουσα. Ο κόλπος Iridum (κόλπος των ουράνιων τόξων) είναι περίπου 240 χιλιόμετρα κατά μήκος.
  
  
  

• Ίσως να δείτε μερικές παραπάνω δέσμες φωτός στον πρωινό ουρανό αυτή την εβδομάδα καθώς αρχίζει η ετήσια βροχή διαττόντων Λεοντίδες. Στις 6 Νοεμβρίου,  η Γη συνάντησε την εξωτερική πλευρά του ρεύματος από τα συντρίμμια που απέμειναν από τον κομήτη 55P/Tempel-Tuttle κατά τη διάρκεια των αναρίθμητων περασμάτων του μέσα από το εσωτερικό ηλιακό σύστημα. Με τη Σελήνη σήμερα να οδεύει προς πανσέληνο, η καλύτερη θέαση των Λεοντίδων θα έρθει πριν από την αυγή σήμερα και αύριο, μία ή δύο ώρες μετά τη δύση της σελήνης. Οι αστρονόμοι αναμένουν η μετεωρική βροχή να κορυφωθεί το βράδυ της 17/18  Νοεμβρίου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:14 π.μ. της Τρίτης.

Τρίτη, 8 Νοεμβρίου

• Το λαμπρό «αστέρι» κοντά στη σελήνη απόψε είναι ο Δίας.  Αν και φαίνονται κοντά, μεταξύ τους, ο Δίας είναι 1400 φορές πιο μακριά.

• Ο κοντινός στη Γη αστεροειδής 2005 YU55, περνάει πιο κοντά μας από ό, τι η Σελήνη, 325,000 χιλιόμετρα. Η πλησιέστερη προσέγγισή του είναι στις 1:28 π.μ  της Τετάρτης. Είναι αμυδρός, 11ου ή 12ου μεγέθους και κινείται γρήγορα μέσα στον Πήγασο. Διαβάστε το άρθρο: http://www.skyandtelescope.com/observing/home/133013563.html?1=1

• Το αντικείμενο αυτό, με πολύ σφαιρικό σχήμα, έχει 400 μέτρα διάμετρο και δεν αποτελεί απειλή για τη Γη για τον επόμενο αιώνα, τουλάχιστον. Οι επαγγελματίες αστρονόμοι έχουν εκδώσει πρόσκληση για προχωρημένους ερασιτέχνες να κάνουν φωτομετρία με τουλάχιστον 10 ή 12 ιντσών τηλεσκόπια. Ο αστεροειδής αποτελεί έναν εξαιρετικά καλό στόχο με ραδιοτηλεσκόπια.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:04 μετά τα μεσάνυχτα.

Τετάρτη, 9 Νοεμβρίου

• Κοιτάξτε λίγο πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα νωρίς το βράδυ και θα δείτε ένα τρίο από φωτεινά αντικείμενα: την Αφροδίτη, τον Ερμή, και τον Αντάρη. Από  τις 40 ° βόρειου γεωγραφικού πλάτους, μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα, η Αφροδίτη βρίσκεται σε ύψος 6°, ο Ερμής 4°, και ο Αντάρης 3°. Η Αφροδίτη λάμπει με μέγεθος -3,8 και θα πρέπει να ξεχωρίζει πάνω από τον ορίζοντα. Ο Ερμής λάμπει με μέγεθος -0,3 και θα είναι πιο δύσκολο να τον εντοπίσετε στη λάμψη του λυκόφωτος. Πιθανόν θα χρειαστείτε  κιάλια για να βρείτε τον 1ου μεγέθους Αντάρη. Οι δύο εσωτερικοί πλανήτες έχουν βρεθεί στις 2° ο ένας από τον άλλον από την 1η Νοεμβρίου και θα παραμείνουν τόσο κοντά μέχρι και τα μέσα του μήνα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:57 μ.μ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 10 Νοεμβρίου

• Πανσέληνος στις 10:16 μ.μ.

• Περίπου στις 1 π.μ., μπορείτε να βρείτε τον Άρη να «κρέμεται» χαμηλά στον ανατολικό ουρανό. Ο κόκκινος πλανήτης έχει ένα περίοπτο συνοδό σήμερα το πρωί, τον πιο λαμπρό αστέρα του Λέοντα, τον Βασιλίσκο. Οι δύο εμφανίζονται 1,4 ° μακριά. Ο πλανήτης λάμπει με μέγεθος 1,0 και το άστρο είναι μόλις 0,4 φορές πιο αμυδρό. Το ζευγάρι ξεχωρίζει περισσότερο για την αντίθεση των χρωμάτων του. Ο Άρης έχει ένα πορτοκαλί-κόκκινο χρώμα, ενώ ο Βασιλίσκος έχει μια ελαφρώς γαλαζωπή απόχρωση. Παρακολουθήστε τους δύο, καθώς σκαρφαλώνουν ψηλότερα πριν την αυγή. Βρίσκονται σχεδόν στα δύο τρίτα της διαδρομής από το νοτιοανατολικό ορίζοντα στο ζενίθ όταν το λυκόφως αρχίζει να χρωματίζει τον ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:44 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 11 Νοεμβρίου

• Αν και ο Κρόνος πέρασε στην απέναντι πλευρά του Ήλιου από τη Γη, λιγότερο από ένα μήνα πριν (στις 13 Οκτωβρίου), φαίνεται ήδη χαμηλά στον ανατολικό ουρανό κατά την έναρξη του πρωινού λυκόφωτος.  Από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη αυτό το πρωί, ο πλανήτης βρίσκεται 12° ψηλά μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Λάμπει με μέγεθος 0,8 και ξεχωρίζει στη λάμψη της αυγής. Κοιτάξτε προσεκτικά και θα πρέπει να δείτε ένα ελαφρώς πιο αμυδρό φωτεινό σημείο κάτω δεξιά του πλανήτη. Αυτός είναι ο Στάχυς, το πιο λαμπρό αστέρι της Παρθένου, που βρίσκεται περίπου 5° από τον Κρόνο όλη την εβδομάδα.

• Με κιάλια θα δείτε τις Πλειάδες πάνω από το λαμπρό φεγγάρι. Ο Αλντεμπαράν λάμπει με μια  πορτοκαλί απόχρωση κάτω από το φεγγάρι.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:35 μ.μ.

Σάββατο, 12 Νοεμβρίου

• Ο θαυμαστός Ωρίωνας δύει τώρα με την ανατολή του ήλιου, αλλά ακόμα δεν ανατέλλει με το ηλιοβασίλεμα. Οι πορείες του ήλιου και του αστερισμού στον ουρανό είναι διαφορετικές. Ο Ωρίωνας ανατέλλει στην ανατολή και δύει στην δύση όλο το χρόνο, περνώντας περίπου 12 ώρες πάνω από τον ορίζοντα κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου ημέρας-νύχτας. Η πορεία του ήλιου όμως αλλάζει με τις εποχές. Ανατέλλει, αυτήν την περίοδο, περίπου 25 μοίρες από τα ανατολικά προς τα νότια (μέσα-βόρεια γεωγραφικά πλάτη) και δύει στην ίδια απόσταση στα δυτικά, παρέχοντας μόνο 9 ½  ώρες  φωτός την ημέρα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:22 π.μ. της Κυριακής. 

Κυριακή, 13 Νοεμβρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:13 μ.μ.
• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

• Ο κομήτης C/2009 P1 (Garradd) συνεχίζει να βασιλεύει ως ο πιο λαμπρός κομήτης του φθινοπώρου. Το 7ου μεγέθους αντικείμενο κινείται προς τα βορειοδυτικά μέσα στον νοτιοανατολικό Ηρακλή. Αυτή η περιοχή βρίσκεται πάνω από το ένα τρίτο της απόστασης από το δυτικό ορίζοντα στο ζενίθ αφού πέσει το σκοτάδι. Ο κομήτης Garradd κινείται μόνο κατά 1° σε σχέση με τα αστέρια στο υπόβαθρο αυτή την εβδομάδα. Ουσιαστικά, μπορείτε να τον βρείτε στο ίδιο σημείο από βράδυ σε βράδυ.
  
  
  

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  

Παρόλο το φως από το πρώτο τέταρτο της σελήνης, ο Paolo Candy από την Ιταλία φωτογράφησε τον κομήτη Garradd (C/2009 P1) το βράδυ της 4ης Νοεμβρίου με ένα 8ιντσο τηλεσκόπιο (f/3.7) και την SBIG ST-8XE L κάμερα, με εκθέσεις συνολικής διάρκειας 20 λεπτών.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Η μεγαλύτερη κηλίδα αυτού του ηλιακού κύκλου, #1339, έκανε την εμφάνισή της στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας και τώρα είναι στο κέντρο του ηλιακού δίσκου, όπως φαίνεται στη φωτογραφία της 7ης Νοεμβρίου. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής και η Αφροδίτη (μεγέθη -0,3 και -3,8, αντίστοιχα) είναι σε κοντινή απόσταση, 2°, λίγο πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα στο λυκόφως. Η Αφροδίτη είναι πάνω και ο κατά πολύ αμυδρότερός της Ερμής είναι κάτω απ’ αυτήν. Χρησιμοποιήστε κιάλια. Τότε, ίσως να εντοπίσετε και τον αμυδρότερο Αντάρη να τρεμοσβήνει αρκετά πάνω και στα αριστερά τους. Στις 10 Νοεμβρίου, και οι τρεις ευθυγραμμίζονται σε μια διαγώνια γραμμή με τον Αντάρη στο κάτω μέρος της.

• Ο Άρης (με μέγεθος +1,0, στον Λέοντα) βρίσκεται στα ανατολικά πριν το λυκαυγές και σε  καλή θέση για παρατήρηση. Ανατέλλει πριν τις 1 π.μ. Αρκετά πάνω και στα δεξιά του Άρη είναι ο Προκύων. Κάτω από τον Άρη, σε απόσταση που φθάνει στην 1 ½ ° από την 9η έως 12η Νοεμβρίου, είναι ο Βασιλίσκος, παρόμοιος σε χρώμα και λαμπρότητα. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα μόνο 6 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.
  
  
  

Με διάμετρο μόνο 6 δευτερόλεπτα του τόξου, ο Άρης δεν δείχνει ιδιαίτερες λεπτομέρειες στην επιφάνειά του με τηλεσκόπιο. Όμως, εικόνες από επιπρόσθεση πολλών καρέ από βιντεολήψη κάνουν θαύματα! Το πρωί, στις 2 Νοεμβρίου, ο Sean Walker έβγαλε αυτή την φωτογραφία με ένα νευτώνειο τηλεσκόπιο 12,5 ιντσών σε f/44 και με την DMK 21AU618.AS βιντεοκάμερα. Ο νότος είναι προς τα πάνω και ο βόρειος πόλος του προς τα κάτω. Η περιοχή Solis Lacus είναι κοντά στο πάνω μέρος.

• Ο λαμπρός Δίας (μέγεθος -2,9, στο νότιο Κριό) είναι χαμηλά στα ανατολικά βορειοανατολικά το βράδυ και σε ιδανική θέση για παρατήρηση στα μέσα της νύχτας. Η φαινόμενη διάμετρός του ήταν 49,6 δευτερόλεπτα του τόξου όταν ο Sean Walker έβγαλε τη φωτογραφία αυτή την 1η Νοεμβρίου χρησιμοποιώντας τον ίδιο εξοπλισμό με την παραπάνω φωτογραφία του Άρη. 

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7) είναι χαμηλά στα ανατολικά. Φαίνεται όλο και ευκολότερα πάνω από τον ορίζοντα από πρωινό σε πρωινό. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° κάτω και στα δεξιά του.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:    http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'


www.astronomy.gr