Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 12 Σεπτεμβρίου

• Το φεγγάρι (Πανσέληνος στις 12:27 μ.μ.) φαίνεται πλήρως φωτισμένο όλη τη νύχτα. Μπορείτε να το βρείτε να βγαίνει στην ανατολή λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα και στη συνέχεια να το παρακολουθείτε να ανεβαίνει ψηλά στο νότο τα μεσάνυχτα. Χαμηλώνει στα δυτικά όταν το πρωινό λυκόφως ξεκινά να ζωγραφίζει τον ουρανό. Η Σελήνη βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία των Ιχθύων, αλλά η λάμψη της σχεδόν «πνίγει» τα αμυδρά αστέρια σε αυτόν τον αστερισμό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:15 μ.μ.

Τρίτη, 13 Σεπτεμβρίου

• Ο Κρόνος βρίσκεται χαμηλά στο δυτικό ουρανό μετά το ηλιοβασίλεμα αυτή την εβδομάδα. Ένα εξίσου λαμπρό σε φωτεινότητα αστέρι, ο Στάχυς, στον αστερισμό της Παρθένου,  φαίνεται περίπου 10 ° στα αριστερά του. Οι δύο βρίσκονται μόνο περίπου 7 ° ψηλά, περίπου 30 λεπτά μετά τη δύση του ηλίου. Ένα ζευγάρι κιάλια θα σας βοηθήσει να διακρίνετε αυτά τα σημεία φωτός στον ουρανό του λυκόφωτος.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:01 π.μ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 14 Σεπτεμβρίου

• Πριν το λυκαυγές της Πέμπτης, ο Άρης βρίσκεται σε μια ευθεία γραμμή με τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, κάτω και στα δεξιά τους. Συγκρίνετε την κίτρινο-πορτοκαλί απόχρωση του Άρη με εκείνη του Πολυδεύκη. Ποια είναι πιο έντονη;

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:53 μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης.

Πέμπτη, 15 Σεπτεμβρίου

• Δείτε τον Δία κάτω από την σελήνη αυτό το βράδυ. Αν και φαίνονται κοντά μεταξύ τους, ο Δίας είναι 1560 φορές πιο μακριά και 40 φορές μεγαλύτερος σε διάμετρο!

• Η Σελήνη φτάνει στο απόγειό της, το πλέον απομακρυσμένο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 9:24 π.μ. Τότε βρίσκεται 406.065 χιλιόμετρα μακριά και φαίνεται λίγο μικρότερη από το κανονικό, καθώς ανεβαίνει ψηλά στο νότιο ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:40 π.μ της Παρασκευής.

Παρασκευή, 16 Σεπτεμβρίου

• Σήμερα το βράδυ, ο Δίας λάμπει στα δεξιά της σελήνης ( σε φθίνουσα φάση) όταν ανατέλλουν. 

• Ο μεγαλύτερος αστεροειδής, η Δήμητρα, βρίσκεται σε αντίθεση στις 8 το βράδυ, με μέγεθος 7,7, στα σύνορα μεταξύ του Κήτους με τον Υδροχόο. Η Εστία (Vesta) όμως, τώρα στον Αιγόκερο, παραμένει ο πιο λαμπρός αστεροειδής αυτή την εβδομάδα με μέγεθος 6,6, μόλις που υπερβαίνει τη δυνατότητα να τον δει κανείς με γυμνό μάτι από μια σκοτεινή τοποθεσία. Είναι ένας εύκολος στόχος με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Αυτός ο γιγάντιος διαστημικός βράχος κρύβεται λιγότερο από 1 ° νοτιοδυτικά του 4ου μεγέθους ψ του Αιγόκερου. Η Vesta σκαρφαλώνει στο ψηλότερό της σημείο  στο νότο περίπου στις 10 μ.μ. Καθώς παρατηρείτε τη Vesta, να έχετε κατά νου ότι το διαστημόπλοιο Dawn της NASA μελετά τον αστεροειδή, βρισκόμενο σε τροχιά γύρω του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:31 π.μ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 17 Σεπτεμβρίου

• Ο λαμπρός Δίας ανατέλλει τώρα μετά τις 9 μ.μ. και φθάνει ψηλά στο νότο πριν το χάραμα. Λάμποντας με μέγεθος –2,8, ο Δίας είναι το φωτεινότερο ουράνιο αντικείμενο της νύχτας, με εξαίρεση το φεγγάρι. Όταν τον δει κανείς με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του γιγαντιαίου πλανήτη εκτείνεται 47". Η επικείμενη αντίθεση του πλανήτη (και ταυτόχρονα μέγιστη λαμπρότητά του) θα είναι στα τέλη του Οκτωβρίου.

Κυριακή, 18 Σεπτεμβρίου

• Ο πιο λαμπρός κομήτης αυτού του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, ο C.2009 P1 (Garradd) περνάει από την Αλεπού, το Βέλος και τον Ηρακλή αυτόν τον μήνα. Ο 7ου μεγέθους κομήτης βρίσκεται στα μέσα της απόστασης μεταξύ του 4ου μεγέθους αστέρα 110 του Ηρακλή και του παρόμοιου σε φωτεινότητα 109 του Ηρακλή σήμερα. Η περιοχή αυτή του ουρανού βρίσκεται ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:09 π.μ της Δευτέρας.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

Ο γαλαξίας Μ33 στον αστερισμό του Τριγώνου είναι ένα ξεχωριστό μέλος της Τοπικής Ομάδας γαλαξιών. Πλησιάζει τον δικό μας γαλαξία με ταχύτητα 24 km/sec. Ο M33 ήταν ένα από τα πρώτα «σπειροειδή νεφελώματα» στα οποία βρέθηκαν μεταβλητοί αστέρες τύπου Κηφείδων.  Η φωτογραφία αυτή, του Γιαουρτσή Θεόδωρου είναι τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Skywatcher ED80 (25X300sec, bin 1X1) και την CCD ATIC 314L mono, από τους Φιλιππαίους Γρεβενών.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής, λαμπρός με μέγεθος περίπου -1, φαίνεται χαμηλά στον ανατολικό ορίζοντα 45 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. Θα τον βρείτε χαμηλά στα ανατολικά βορειοανατολικά περίπου μια ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Είναι αρκετά μακριά κάτω από τον Άρη, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ο Ερμής πέρασε κοντά από τον Βασιλίσκο στις 9 Σεπτεμβρίου. Τώρα το αστέρι κινείται γρήγορα μακριά στα δεξιά του πλανήτη.

• Η Αφροδίτη είναι κρυμμένη στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Ο Άρης (με μέγεθος +1,4, διασχίζει τους Διδύμους) βρίσκεται στα ανατολικά πριν το λυκαυγές και σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση, στα δεξιά και κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ανατέλλει μετά τις 2 π.μ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα, μόνο 4,8 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,7, στο νότιο Κριό)  ανατέλλει πριν τις 10 μ.μ. και είναι σε καλή θέση για παρατήρηση, ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φθάσει στα 46 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9) εξαφανίζεται στο φως του ηλιοβασιλέματος. Σε απόσταση 9° στα αριστερά του Κρόνου τρεμοσβήνει ο Στάχυς. Θα χρειαστείτε κιάλια για τον εντοπισμό του.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση αργά το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:   http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βόρειο Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ. 

(c) 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'

www.astronomy.gr