Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 27 Δεκεμβρίου

• Η σελήνη, κοντά στο τελευταίο τέταρτο, πάντα ανατέλλει περίπου στο μέσο της νύχτας, στον αστερισμό που δεν θα εμφανιστεί ψηλά στον βραδινό ουρανό  μέχρι την επόμενη εποχή του έτους. Στην περίπτωση της σελήνης απόψε, αυτή βρίσκεται στην Παρθένο, έναν αστερισμό της άνοιξης. Δείτε τον Κρόνο στα αριστερά της σελήνης.

• Ο Ουρανός είναι μια μοίρα μακριά από τον Δία, πάνω και στα αριστερά του. Κοιτάξτε με ένα ζευγάρι κιάλια. Ο Δίας θα περάσει πιο κοντά από τον Ουρανό, μόλις μισή μοίρα, στις 4 Ιανουαρίου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  9: 47 μ.μ.

Τρίτη, 28 Δεκεμβρίου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 6:20 π.μ.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  5:39 μ.μ.

• Το λυκαυγές και η ανατολή του ηλίου τώρα συμβαίνουν όσο πιο αργά γίνεται για το έτος. Κοιτάξτε νοτιοανατολικά νωρίς το πρωί, ξημερώματα της Τετάρτης, για τη Σελήνη, τον Κρόνο και τον Στάχυ. Ο Στάχυς βρίσκεται μόλις λίγες μοίρες από τη Σελήνη. Ο Κρόνος την αυγή είναι πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης, η οποία, πολύ πιο φωτεινή, λάμπει σήμερα κάτω και στα αριστερά της Σελήνης.

Τετάρτη, 29 Δεκεμβρίου

• Με ένα μικρό τηλεσκόπιο ή με κιάλια πάνω σε τρίποδα, θα μπορέσετε να παρατηρήσετε το αστέρι 20 των Ιχθύων, μεγέθους 5,5, μόλις 4 λεπτά του τόξου (6 φορές τη διάμετρο του Δία) στα νοτιοανατολικά του Δία. Το αστέρι αυτό φαίνεται σαν ένα, εκτός θέσης, δορυφόρο του Δία. Με ένα ελαφρώς μεγαλύτερο τηλεσκόπιο, εδώ είναι μια ευκαιρία να συγκρίνετε τα φεγγάρια του Δία με μεγάλη μεγέθυνση με ένα αστέρι. Όταν το seeing είναι καλό, η μη αστρική φύση τους διακρίνεται εύκολα. Και μη ξεχάσετε τον Ουρανό, με μέγεθος 5,8, σήμερα 50 λεπτά της μοίρας στα βόρεια-βορειοανατολικά του Δία. Φαίνεται ακόμα περισσότερο ότι δεν είναι ένα αστέρι όταν βάλουμε υψηλή μεγέθυνση.

• Κατά τη διάρκεια της αυγής την Πέμπτη, ψάξτε για την φθίνουσα Σελήνη, με την Αφροδίτη στα αριστερά της. Μπορείτε να ακολουθήσετε την Αφροδίτη με γυμνό μάτι μέχρι και μέσα στο φως της ανατολής του ήλιου;

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:26 μ.μ. 

Πέμπτη, 30 Δεκεμβρίου

• Τα ξημερώματα της Παρασκευής, η Αφροδίτη λάμπει πάνω και στα αριστερά της σελήνης και ο Στάχυς βρίσκεται πάνω και στα δεξιά της σελήνης. Κοιτάξτε στα νότια νοτιοανατολικά. Το ίδιο σκηνικό επαναλαμβάνεται το επόμενο πρωινό, με το φεγγάρι να βρίσκεται χαμηλότερα, αφού ανατέλλει αργότερα από μέρα σε μέρα.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:18 μ.μ. 

Παρασκευή, 31 Δεκεμβρίου

• Στο λυκαυγές της πρώτης ημέρας του χρόνου κοιτάξτε αρκετά κάτω από την Αφροδίτη στα νοτιοανατολικά. Εκεί θα βρίσκεται η λεπτή ημισέληνος, με τον Αντάρη και τον Ερμή επίσης να συμπληρώνουν την όμορφη σκηνή στα δεξιά.

Σάββατο, 1 Ιανουαρίου

• Η λεπτή «παλαιά» σελήνη βρίσκεται κάτω και στα αριστερά της Αφροδίτης. Ο άλφα του Σκορπιού (Αντάρης) είναι κάτω από την σελήνη.

•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:57 μ.μ. 

Κυριακή, 2 Ιανουαρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:49 μ.μ. 

• Μετά από το σούρουπο, ακολουθήστε τη ζώνη του Ωρίωνα 22° προς τα πάνω και κάμψτε ελαφρώς προς το Βορρά για να βρείτε τον Λαμπαδία (Aldebaran), το μάτι του Ταύρου. Περίπου μεσοστρατίς μεταξύ της ζώνης  του Ωρίωνα και του Πολικού αστέρα, θα βρείτε την Αίγα (Capella), το αστέρι της μητέρας αίγας. Περίπου 34° στα αριστερά του Μπετελγκέζ (Betelgeuse) και 30 με 34° κάτω από την Αίγα, θα βρείτε τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, τα αστέρια των Διδύμων. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

To NGC 7380 είναι ένα ανοιχτό σμήνος ενσωματωμένο σε ένα συγκρότημα ενός σκοτεινού νεφελώματος, εκπομπής και ανάκλασης, στον Κηφέα. Ανακαλύφθηκε από την Caroline Herschel το 1787. Ο Βασίλης Παπαϊωάννου (www.nebulaindarkness.blogspot.com/#ixzz1354s2L6u)  φωτογράφησε το νεφέλωμα αυτό με φακό 80-200 (f 5.6) και κάμερα Atik HR.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής κάνει την εμφάνισή του στον πρωινό ουρανό στο τέλος της εβδομάδας. Στις 31 Δεκεμβρίου έχει φαινόμενο μέγεθος +1,5 και φθάνει αρκετά ψηλά. Θα τον βρείτε στα ανατολικά νοτιοανατολικά, 45 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου, αρκετά κάτω και αριστερά της Αφροδίτης. Μη μπερδέψετε τον Ερμή  με τον Αντάρη, αρκετά στα δεξιά του και σχεδόν στην ευθεία κάτω από την Αφροδίτη.

• Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,7), ξεπροβάλει από τα νοτιοανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Τώρα είναι ο λαμπρός «Αυγερινός». Ανατέλλει περίπου 2 ώρες πριν το πρώτο φως της αυγής. Αρκετά πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης είναι ο αρκετά αμυδρότερος Στάχυς, ενώ πιο πάνω είναι ο Κρόνος. Ακόμα πιο πάνω της είναι ο Αρκτούρος.
  
  
  
  Ο Αγάπιος Ηλία (www.agapioselia.com ) , από τη Λευκωσία, φωτογράφησε την Αφροδίτη στις 9 Δεκεμβρίου με τηλεσκόπιο Celestron 9 ¼ “ και την βιντεοκαμερα Phillips SPC900NC (f/25).

• Ο Άρης χάνεται στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,4, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει ψηλά στα  νοτιοδυτικά το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του έχει μειωθεί στα  40 δευτερόλεπτα του τόξου. Η νότια ισημερινή ζώνη του πλανήτη συνεχίζει να ανασχηματίζεται, με σκούρα σημάδια να εμφανίζονται στα ανατολικά και στα δυτικά. Η νέα κηλίδα που ανακαλύφθηκε στον Δία περνάει από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη 3 ώρες και 40 λεπτά μετά την διέλευση της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8, στην Παρθένο) ανατέλλει περίπου στις 1:30 π.μ. και  βρίσκεται ψηλά στα νότια νοτιοανατολικά το λυκαυγές, αρκετά πάνω από την λαμπρή Αφροδίτη. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης.   

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται μόλις 1° στα ανατολικά του Δία. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9 στον Αιγόκερο) βρίσκεται ακόμα ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, ο πλανήτης είναι στο ίδιο πεδίο με το αστέρι μ του Αιγόκερου. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα:  http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html

• Ο Πλούτωνας έχει χαθεί στο φως του ηλιοβασιλέματος. 

www.astronomy.gr