Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Δευτέρα, 6 Δεκεμβρίου

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  7:22 μ.μ.

• Η λεπτή ημισέληνος είναι πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά. Κοιτάξτε 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Ερμής είναι πάνω και στα αριστερά της σελήνης. Για κάποια τμήματα της Βόρειας Αμερικής, θα έχουμε απόκρυψη του Άρη από την σελήνη.

Τρίτη, 7 Δεκεμβρίου

• Η ημισέληνος είναι ακόμα λεπτή και βρίσκεται χαμηλά πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα. Ο  Ερμής βρίσκεται περίπου 3 μοίρες κάτω από την σελήνη.

• Το ηλιοβασίλεμα απόψε είναι νωρίτερα από κάθε άλλη ημέρα του χρόνου, για γεωγραφικό πλάτος περίπου 40° βόρεια. Όμως, η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου θα είναι στις 21 Δεκεμβρίου (στο χειμερινό ηλιοστάσιο). Η διαφορά αυτή εξισορροπείται από την πιο αργή ανατολή του έτους, στις 4 Ιανουαρίου. Αυτό οφείλεται στη σταθερή μετακίνηση αυτή την εποχή του έτους στην εξίσωση του χρόνου (http://en.wikipedia.org/wiki/Equation_of_time) που προκαλείται από την κλίση του άξονα της Γης, και, σε μικρότερο βαθμό,  από την ελαφρώς ελλειπτική τροχιά της Γης.

Τετάρτη, 8 Δεκεμβρίου

• Στις 7 με 8 το βράδυ, η λαμπρή Αίγα βρίσκεται ψηλά στα βορειοανατολικά. Στα δεξιά της, στην ανατολή, είναι το όμορφο σμήνος των Πλειάδων και με τον πορτοκαλί Αλντεμπαράν να φαίνεται πιο κάτω.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:01 μ.μ. 

Πέμπτη, 9 Δεκεμβρίου

• Όταν αρχίζει να βραδιάζει, δείτε την ημισέληνο στα νοτιοδυτικά. Στα δεξιά της σελήνης, περίπου 2 μοίρες μακριά, είναι το αστέρι β του Αιγόκερου. Στην ίδια απόσταση στα δεξιά είναι ο άλφα του Αιγόκερου, ένα διπλό άστρο, που αν έχετε πολύ καλή όραση μπορείτε να ξεχωρίσετε με γυμνό μάτι. Με κιάλια, ο διαχωρισμός είναι εύκολος.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:52 μ.μ. 

Παρασκευή, 10 Δεκεμβρίου

• Ο λαμπρός Δίας λάμπει στα αριστερά του φεγγαριού μετά το λυκόφως. Στην ίδια απόσταση, στα δεξιά της σελήνης είναι ο Αλτάιρ. Κάτω και στα αριστερά της σελήνης είναι ο Φομαλχώ, το «αστέρι του φθινοπώρου».

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:40 μ.μ.   

Σάββατο, 11 Δεκεμβρίου

• Η σελήνη, σχεδόν στο πρώτο τέταρτό της, σχηματίζει ένα ισόπλευρο τρίγωνο με τον λαμπρό Δία, πάνω και στα αριστερά της και τον Φομαλχώ  κάτω και στα αριστερά της.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:31 μ.μ. 

Κυριακή, 12 Δεκεμβρίου

• Αν κοιτάξετε χαμηλά κάτω από τον Ωρίωνα θα βρείτε τον υπέρλαμπρο Σείριο να  αναδύεται. Αν προλάβετε και δείτε τον Σείριο κοντά στον ορίζοντα, θα βρείτε ότι τρεμοσβήνει πολύ γρήγορα με γρήγορες αναλαμπές από ζωηρά χρώματα. Αν έχετε μαζί σας κιάλια ή  ένα τηλεσκόπιο θα πάρετε μια αξέχαστη εικόνα από την ανατολή αυτού του πιο λαμπρού άστρου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 00:19 π.μ. της Δευτέρας. 

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  
  
  
  
  

Το NGC 2024 (νεφέλωμα της «Φλόγας»), ένα από τα πιο αξιόλογα νεφελώματα ανάκλασης  στον νυχτερινό ουρανό, έχει ένα υπόστρωμα εκπομπής λαμπερού Ha (κόκκινο) που  όμως έντονα επικαλύπτεται  με το φως που αντανακλάται από το λαμπρό αστέρι Alnitak, με αποτέλεσμα τα σχεδόν μοναδικά σε ομορφιά χρώματα, τα οποία κυμαίνονται από το ροζ με κίτρινο έως βαθύ πορτοκαλί. Η σκοτεινή κεντρική περιοχή προκαλείται από μια αμυδρή λωρίδα σκόνης που πιστεύεται ότι είναι μέρος του ίδιου νέφους που δημιουργεί το νεφέλωμα της «κεφαλής του ίππου». Η φωτογραφία αυτή, του Θεόδωρου Θεοδωρίδη είναι αποτέλεσμα έκθεσης περίπου 2 ½ ώρας με το αποχρωματικό τηλεσκόπιο Televue-85 ( f/4.8, με μειωτή) πάνω σε στήριξη EQ-6, από την Δροσοπηγή Φλώρινας.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής παραμένει χαμηλά πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα στο λυκόφως. Κοιτάξτε περίπου 40 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο πλανήτης γίνεται αμυδρότερος φθάνοντας μέγεθος +0,1.

• Η Αφροδίτη, ακόμα στο μέγιστο της λαμπρότητάς της (μέγεθος -4,8 ή -4,9!), φαίνεται στην ανατολή την αυγή (ο Αυγερινός) πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει περίπου 2 ώρες πριν το πρώτο φως της αυγής. Πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης είναι ο αρκετά αμυδρότερος Στάχυς, ενώ πιο πάνω είναι ο Κρόνος.

• Ο Άρης, αμυδρός, με μέγεθος +1,3 έχει σχεδόν χαθεί μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος. Όμως, με ένα ζευγάρι κιάλια ίσως να μπορέσετε να τον εντοπίσετε κάτω και στα δεξιά του λαμπρότερου Ερμή, ο οποίος έρχεται ολοένα και πιο κοντά στον Άρη.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει ψηλά στα νότια νοτιοδυτικά το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 42 δευτερόλεπτα του τόξου. Η νότια ισημερινή ζώνη του πλανήτη αρχίζει να ανασχηματίζεται, με σκούρα σημάδια να εμφανίζονται στα ανατολικά και στα δυτικά. Η νέα κηλίδα που ανακαλύφθηκε στον Δία περνάει από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη 3 ώρες και 40 λεπτά μετά την διέλευση της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας.

Η φωτογραφία αυτή, του Christopher Go στις 1 Δεκεμβρίου, δείχνει τα σκούρα σημάδια πάνω στον πλανήτη Δία.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9 στην Παρθένο) βρίσκεται περίπου 20° πάνω από την λαμπρή Αφροδίτη. Το πιο αμυδρό αστέρι πάνω από τον Κρόνο είναι το γ της Παρθένου ή γνωστό με το όνομα Πορρίμα. Θα τον βρείτε στα ανατολικά-νοτιοανατολικά περίπου 1 ½ ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 9° με 10° από την θέση κάτοψης.   

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8 στους Ιχθείς) βρίσκεται 2 ½° στα ανατολικά του Δία. 

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9 στον Αιγόκερο) βρίσκεται ψηλά στα νότια νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα:  http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html