ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΕΛΗΝΗΣ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΕΛΗΝΗΣ

Από όλα τα ουράνια αντικείμενα, κανένα δεν εμπνέει τόσο και κανένα δεν είναι τόσο μοναδικά ελκυστικό, όσο ο μοναδικός φυσικός δορυφόρος του πλανήτη μας, η Σελήνη. Θυμηθείτε τον ενθουσιασμό που νιώσατε, όταν παρατηρήσατε για πρώτη φορά την πετρώδη επιφάνεια της Σελήνης μέσα από ένα ζευγάρι κυάλια ή ένα τηλεσκόπιο (εάν δεν έχετε παρατηρήσει θα εκπλαγείτε). Η πρώτη επαφή και η πρώτη παρατήρηση των ευρέων πεδιάδων, των άγριων βουνών, των βαθέων κοιλάδων και των αμέτρητων κρατήρων, μένουν χαραγμένα στη μνήμη κάθε παρατηρητή.

Μια καινούρια θέα κάθε νύχτα  

Αφού η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τον πλανήτη μας τον ίδιο χρόνο που χρειάζεται για μια περιστροφή γύρω από τον άξονα της, η μια πλευρά της Σελήνης αντικρίζει συνεχώς τη Γη. Αν και η επιφάνεια μπορεί να είναι η ίδια, η εμφάνιση της αλλάζει δραματικά κατά τη περίοδο περιστροφής της των 27,3 ημερών, καθώς το φως του ήλιου την χτυπά από διαφορετική γωνία κάθε φορά όπως φαίνεται από τη θέση παρατήρησης μας. Λόγω της αλλαγής της γωνίας φωτισμού του Ήλιου, η Σελήνη παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εικόνα κάθε βράδυ, από φάση σε φάση. Κανένα άλλο αντικείμενο στον ουρανό δεν έχει αυτή τη δυνατότητα. (Σημειώστε ότι στην πραγματικότητα χρειάζονται 29,5 μέρες από τη μια νέα Σελήνη σε άλλη νέα Σελήνη, ο επιπλέον χρόνος οφείλεται στη κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο). 

Η Σελήνη είναι το ιδανικότερο αντικείμενο για παρατήρηση. Είναι πολύ φωτεινή και αρκετά μεγάλη για να δείξει πολλές λεπτομέρειες στην επιφάνεια της, ανάλογα με τον τύπο και το μέγεθος του τηλεσκοπίου και μπορεί να παρατηρηθεί με επιτυχία, είτε από το κέντρο της πόλης είτε από τον πολύ καθαρό ουρανό της εξοχής. Αλλά να θυμάστε ότι μερικές φάσεις της Σελήνης είναι πιο εύκολες για παρατήρηση από μερικές άλλες.

Η καλύτερη ώρα για παρατήρηση της Σελήνης

Ίσως η πιο διαδεδομένη άποψη είναι, ότι η καλύτερη φάση της Σελήνης για παρατήρηση είναι η πανσέληνος, αλλά τίποτε δεν είναι καλύτερο από την αλήθεια. Από τη στιγμή που ο Ήλιος λάμπει κατευθείαν στη πλευρά της Σελήνης που είναι ορατή στη Γη κατά την πανσέληνο, δεν υπάρχουν σκιές που να δίνουν στη επιφάνεια της δομή και αντίθεση. Σε αυτή τη φάση η Σελήνη είναι τόσο φωτεινή, που μόνο με τη χρήση φίλτρου μπορούμε να παρατηρήσουμε και να δούμε λεπτομέρειες. Η καλύτερη φάση για την παρατήρηση της Σελήνης είναι, όταν έχουν περάσει μερικά βράδια μετά την πανσέληνο (όταν η Σελήνη είναι ένα λεπτό μισοφέγγαρο), περίπου 2 με 3 νύχτες μετά από το πρώτο τέταρτο (το πρώτο τέταρτο είναι όταν ο μισός ορατός δίσκος φωτίζεται). Η Σελήνη που αδειάζει μας δίνει μια καταπληκτική εικόνα λίγο πριν τη φάση του τελευταίου τέταρτου. Αυτές οι φάσεις μας δείχνουν καλύτερες λεπτομέρειες, λόγω του χαμηλού επιπέδου φωτισμού του Ήλιου στον ουρανό.

Χρησιμοποιώντας φίλτρο Σελήνης βελτιώνουμε την εικόνα 

Δεν έχει σημασία σε ποια φάση είναι η Σελήνη, η εικόνα είναι πάντα πολύ καλύτερη όταν χρησιμοποιήσετε φίλτρο Σελήνης. Βιδώνει στη θέση (βαρέλι) του προσοφθαλμίου και βοηθά στη μείωση της έντονης φωτεινότητας, κάνει πιο εύκολη και άνετη την παρατήρηση και βοηθά επίσης στο να δούμε περισσότερες λεπτομέρειες της επιφάνειας της Σελήνης. Μερικά φίλτρα Σελήνης, τα πολωτικά μεταβλητά φίλτρα, λειτουργούν ως ένα είδος διακόπτη dimmer, επιτρέποντας τη ρύθμιση της φωτεινότητας, όπως εσείς επιθυμείτε.

Αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της επιφάνειας της Σελήνης

Στη Σελήνη κυριαρχούν μεγάλες και πλατιές περιοχές, γνωστές ως ‘’Maria’’, στον ενικό λέγεται Mare (που σημαίνει θάλασσα) και προφέρεται MAX-ray. Παλαιότερα πίστευαν ότι οι περιοχές Maria είναι μεγάλες εκτάσεις νερού. Στη πραγματικότητα, οι περιοχές αυτές είναι αρχαίες κοιλάδες, που έχουν πλημμυρίσει από λάβα πριν από περίπου 3 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν η Σελήνη είχε ενεργά ηφαίστεια. Οι περιοχές Maria είναι σχετικά ελεύθερες από κρατήρες, εκτός από μερικά σημάδια από επιπτώσεις που προήλθαν από τότε. Τα ρομαντικά τους ονόματα, όπως ‘’Sea of Crises – Θάλασσα της κρίσης’’, ‘’Sea of Fertility – θάλασσα της γονιμότητας’’, ‘’Sea of Serenity – Θάλασσα της γαλήνης’’, ‘’Sea of storms – Θάλασσα των καταιγίδων’’ και ‘’Sea of Tranquility – Θάλασσα της ηρεμίας’’, πιστεύεται ότι έχουν δοθεί στα μέσα του 17^ου αιώνα.

Γύρω από τις περιοχές Maria επικρατούν αμέτρητοι κρατήρες που εκτείνονται σε αρκετές εκατοντάδες μίλια. Οι περισσότεροι πιστεύεται ότι έχουν δημιουργηθεί, όταν συντρίμμια από την δημιουργία του ηλιακού συστήματος ήρθαν σε σύγκρουση με το νέο φεγγάρι, αφήνοντας μόνιμα σημάδια στην επιφάνεια του.  Μερικοί από τους πιο θεαματικούς κρατήρες είναι ο Τυχώ, ο Κοπέρνικος, ο Κέπλερ, ο Κλαύδιος, ο Πλάτωνας και ο Αρχιμήδης, όλα ονόματα ιστορικών προσώπων. Ο Τυχώ, ο Κοπέρνικος και ο Κέπλερ είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτα, καθώς ο καθένας εμφανίζει ένα ευρύ μοτίβο φωτεινών ακτίνων ακτινοβολίας προς τα έξω. Αυτές οι ακτίνες είναι εντυπωσιακές κατά τη διάρκεια του μισογεμάτου φεγγαριού (ανάμεσα στο τέταρτο και την πανσέληνο), όταν ο Ήλιος εμφανίζεται ψηλά στον σεληνιακό ουρανό. Η Σελήνη έχει επίσης αρκετές αξιοσημείωτες οροσειρές, όπως τις Άλπεις και τα Απέννινα, όπως επίσης επίπεδους βράχους, πανύψηλες ράχες, φαρδιές κοιλάδες και μικρά ελικοειδή ρυάκια.

Εστίαση στη περιοχή τερματισμού της Σελήνης 

Οι σπουδαιότερες λεπτομέρειες είναι ορατές κατά μήκος της περιοχής τερματισμού της Σελήνης, στη γραμμή η οποία διαχωρίζει τη φωτιζόμενη πλευρά της Σελήνης από την σκοτεινή. Είναι το σημείο όπου το φως του Ήλιου χτυπά τη Σελήνη με την στενότερη γωνία. Αυτό δημιουργεί μεγαλύτερες σκιές, αυξάνει την αντίθεση των σεληνιακών χαρακτηριστικών και δείχνει το μεγαλύτερο τρισδιάστατο αποτέλεσμα. Μερικές φορές θα παρατηρήσετε ένα φωτεινό ‘’νησί’’, που περιβάλλεται από σκοτάδι στη σκοτεινή πλευρά της περιοχής τερματισμού. Αυτό είναι μια ψηλή κορυφή, αρκετά ψηλή ώστε να κρατά το φως του Ήλιου, που δύει αντίθετα από τη χαμηλότερη τριγύρω περιοχή.

Ένας τέλειος στόχος για  τηλεσκόπια και κυάλια

Έτσι, την επόμενη φορά που η Σελήνη θα ανατείλει στον ουρανό, επισκεφθείτε τον κοντινό μας γείτονα στο διάστημα. Ένα ζευγάρι κυάλια παρέχει καταπληκτική θέα. Χρησιμοποιήστε ένα τρίποδο ή στηρίξτε το επάνω σε κάτι, το οποίο θα το κρατήσει σταθερό. Αν έχετε τηλεσκόπιο, ξεκινήστε με ένα προσοφθάλμιο χαμηλής ισχύος. Σαρώστε σιγά σιγά τον σεληνιακό δίσκο και προσπαθήστε να φανταστείτε τα συναισθήματα των αστροναυτών, καθώς βρίσκονταν σε τροχιά γύρω από ένα εξωγήινο κόσμο, ένα κόσμο τόσο κοντά στον δικό μας, τόσο εκπληκτικά εχθρικό και διαφορετικό – ‘’μαγευτική ερημιά’’ – όπως το έθεσαν ο Edwin Aldrin και ο Neil Armstrong κατά την ιστορική επίσκεψη του Apollo 13 το 1969. Κατόπιν, χρησιμοποιήστε ισχυρότερο προσοφθάλμιο  για κοντινή μελέτη συγκεκριμένων περιοχών και χαρακτηριστικών. Χρησιμοποιήστε ένα χάρτη της Σελήνης ή ένα σεληνιακό άτλαντα για να εντοπίσετε συγκεκριμένους κρατήρες και χαρακτηριστικά. 

Κατάλογος χαρακτηριστικών για παρατήρηση  

1.     Maria – Κάποτε θεωρείτο ότι είναι ωκεανοί νερού, αυτές οι ‘’θάλασσες’’ στην πραγματικότητα είναι απέραντες πεδιάδες σκληρής λάβας. Σε μερικές από αυτές θα δείτε γιγάντιες διακυμάνσεις.

2.     Κρατήρες – Όπως και οι νιφάδες του χιονιού, δεν υπάρχουν δύο ίδιοικρατήρες. Στο κέντρο μερικών μεγάλων κρατήρων, κοιτάξτε για κορυφές που έχουν σχηματιστεί από ανυψωμένους όγκους λιωμένου πετρώματος στο σημείο πρόσκρουσης. Κοιτάξτε επίσης για μικρότερους κρατήρες μέσα στους κρατήρες.

3.     Ακτίνες κρατήρα – Μακριά, φωτεινά ‘’σήματα’’ ακτινοβολίας από μερικούς κρατήρες, όπως ο Κοπέρνικος και ο Τυχώ. Παρατηρούνται καλύτερα σε βάσεις γεμάτης ημισέληνου.

4.     Όρη – Μερικές κύριες οροσειρές σημαδεύουν την επιφάνεια της Σελήνης. Εξετάστε την μεγαλύτερη, τα Απέννινα, στο νότιο μισό του σεληνιακού δίσκου κατά μήκος του κατακόρυφου άξονα. Μη το χάσετε!!

5.     Θόλοι – Αυτά τα μικρά, χαμηλά αναχώματα συχνά έχουν μικρότερους κρατήρες στο μέσον και τείνουν να συγκεντρώνονται σε ομάδες.

6.     Ρυάκια – Νηματοειδή ρήγματα και κανάλια, μερικά από τα οποία είναι περιπλανώμενα ποτάμια ρευστής λάβας.    

Πηγή :  NASA

Τelescopeshop.gr

Copyright Telescopeshop 2014.

"Streamtrade"

Κανάρη 2, Πειραιάς Τ.Κ. 185 38

Τηλ: 210 4282045, Fax: 210 4283079

e-mail: astronom@otenet.gr

All rights reserved.  www.telescopeshop.gr

 Powered by Telescopeshop