Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Μάρτιος 2012

 Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Μάρτιος 2012


Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου


Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Μαρτίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/03/2012 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα..

Ο πρώτος μήνας της άνοιξης μας επιφυλάσσει πολλές όμορφες αστρονομικές εκπλήξεις. Κατ’ αρχάς θα έχουμε τη σπάνια ευκαιρία να θαυμάσουμε ταυτόχρονα έξι από τα λαμπρότερα ουράνια σώματα την ίδια νύκτα: Ερμή, Αφροδίτη, Δία, Άρη, Σελήνη, και Σείριο, ακόμη και το λαμπρό άστρο Κάνωπο (ορατό μόνο από την Κρήτη). Τρεις βροχές διαττόντων μας περιμένουν αυτό το μήνα. Και βέβαια τον Μάρτιο έχουμε και την εαρινή ισημερία, στις 20 του μήνα, που σηματοδοτεί την πρώτη ημέρα της άνοιξης.


Άστρα και Αστερισμοί

Τον Μάρτιο στο νυκτερινό ουρανό θα αναγνωρίσουμε φυσικά τον Ωρίωνα και άλλους γνωστούς αστερισμούς, ένα λαμπρό άστρο που θα μας τραβήξει το ενδιαφέρον θα είναι και ο Algol (β Περσέα) ορατός σχεδόν όλη τη νύκτα. Αυτό που κάνει το άστρο αυτό ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τους ερασιτέχνες λάτρεις του ουρανού, είναι η μεταβλητή λαμπρότητά του. Στην πραγματικότητα αυτή οφείλεται στο δίδυμο άστρο που το συνοδεύει (το ζευγάρι άστρων ονομάζεται Algol Aκαι Algol B), περνώντας κατά διαστήματα από μπροστά του συσκοτίζοντάς το. Αυτό συμβαίνει κάθε 2 ημέρες και 21 περίπου ώρες, με αποτέλεσμα η λαμπρότητα του Algol να μεταβάλλεται με την ίδια περιοδικότητα. Ένα ακόμη άστρο που συνιστώ να προσέξετε, είναι ο λαμπρός Αρκτούρος (α Βοώτη) που βρίσκεται 40 έτη φωτός από τη Γη και λάμπει στον ουρανό με αστρονομικό μέγεθος -0.1, είναι δε τουλάχιστον 100 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο μας.


Εικ. Κρονος: Ο πλανήτης Κρόνος με τους δορυφόρους του προσφέρουν εκπληκτικό θέαμα στα τέλη του μήνα.


Βροχές Διαττόντων
Στις 16 Μαρτίου κορυφώνεται η βροχή διαττόντων με φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο το Νότιο Στέφανο, ορατή στους νότιους παρατηρητές, αν και αυτή τη χρονιά η κορύφωση συμπίπτει με το τελευταίο τέταρτο της Σελήνης, κάτι που θα κάνει την ορατότητα των αμυδρών αυτών μετεώρων ιδιαίτερα δύσκολη. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Μαρτίου, κορυφώνονται οι Καμηλοπαρδαλίδες, μια βόρεια βροχή διαττόντων σε γωβιακή απόσταση 22ο από τον βόρειο ουράνιο πόλο. Αυτή η βροχή θα δώσει ένα μικρό αριθμό διαττόντων, που επί πλέον είναι και οι βραδύτεροι γνωστοί (αναπτύσσουν ταχύτητα μόλις 7 χλμ. το δευτερόλεπτο)! Τις ίδιες ακριβώς ημέρες θα έχουμε και τους Διδυμίδες, μια λαμπρή βροχή διαττόντων που ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα (το 1973) και για την οποία μένουν ακόμη πολλά να μάθουμε, Περιμένουμε περί τα 50 μετεωροειδή την ώρα, που επίσης κινούνται αρκετά αργά, αλλά αναμένονται ιδιαίτερα λαμπρά ελλείψει σεληνιακού φωτός εκείνα τα βράδια. Η χρονική σύμπτωση των Διδυμίδων με τους Καμηλοπαρδαλίδες και οι σχετικά χαμηλές ταχύτητες και των δύο, κάνει τους αστρονόμους να πιστεύουν ότι αυτές οφείλονται σε δύο διαφορετικά νέφη θραυσμάτων του ίδιου (άγνωστου) ουράνιου σώματος.


Εικ. ΑφροδιτηΔιας: Ο Δίας και η Σελήνη κυριαρχούν, με τη λαμπρή Αφροδίτη ακριβώς από κάτω (Credit: Kelly Whitt).

Πλανήτες
Αυτό το μήνα οι πλανήτες θα έχουν γιορτή στο νυκτερινό ουρανό. Από την 1η μέχρι τις 3 Μαρτίου θα μπορέσετε να θαυμάσετε ταυτόχρονα τα 6 λαμπρότερα ουράνια σώματα τις πρώτες νυκτερινές ώρες λίγο μετά τη δύση του Ήλιου: Ο Ερμής θα βρίσκεται στα δυτικά με αστρονομικό μέγεθος -0.7. Από πάνω του η Σελήνη με μέγεθος -4.2, και επάνω από την Αφροδίτη ο Δίας με μέγεθος -2.2. Η Σελήνη θα είναι εύκολα παρατηρήσιμη αφού μεσουρανεί. Στα νότια, στον αστερισμό του Μεγάλου Κύωνος, θα βρίσκεται ο Σείριος με αστρονομικό μέγεθος 1.2. Τέλος, κοιτάξτε ανατολικά τον κοκκινωπό Άρη να ανεβαίνει στον ουρανό λάμποντας με μέγεθος -1.2.

Επίσης, στις 12-14 Μαρτίου η Αφροδίτη και ο Δίας θα βρεθούν στο κοντινότερο πλησίασμα μεταξύ τους, περίπου 3ο, ένα θέαμα που πραγματικά δεν πρέπει να χάσετε. Με ένα μικρό τηλεσκόπιο, ακόμη και με κιάλια θα μπορέσετε να αναγνωρίστε τη φάση της Αφροδίτης και με λίγη τύχη τους τέσσερεις μεγαλύτερους δορυφόρους του Δία.

Ο Άρης αυτό το μήνα θα βρεθεί σε αντίθεση με τον Ήλιο (ως προς το γήινο παρατηρητή) στις 3 Μαρτίου, και στην κοντινότερη στη Γη απόστασή του μόλις 2 ημέρες αργότερα. Ο πλανήτης ανατέλλει το απόγευμα και έτσι τα μεσάνυκτα θα μεσουρανεί. Όλα αυτά δημιουργούν τις καταλληλότερες συνθήκες για εξαιρετικές παρατηρήσεις του πλανήτη αυτό το μήνα, οπότε η φαινόμενη γωνιακή του διάμετρος θα φτάσει τα 15 δευτερόλεπτα τόξου. Στις 6-7 Μαρτίου η Σελήνη θα πλησιάσει και θα προσπεράσει τον κόκκινο πλανήτη.

Ο αμυδρός Ερμής θα είναι ορατός στον δυτικό ορίζοντα τις πρώτες δύο εβδομάδες του μήνα, καθώς θα δύει λίγο μετά τον Ήλιο. Ο Κρόνος θα βρίσκεται ψηλά στον ουρανό αργά το βράδυ. Στα δεξιά του ο Στάχυς, το λαμπρότερο άστρο της Παρθένου. Στις 24 Μαρτίου, ελλείψει Σεληνιακού φωτός, θα μπορέσετε να δείτε πολλούς από τους δορυφόρους του με πρώτο τον Τιτάνα. Ο αμυδρός Ουρανός πλησιάζει σε συζυγία με τον Ήλιο επομένως δεν θα είναι ιδιαίτερα ορατός αυτό το μήνα. Τέλος ο μακρινός Ποσειδώνας θα ανατέλλει μόλις μία ώρα πριν τον Ήλιο, στον Υδροχόο, ένας δύσκολος στόχος για ερασιτεχνικά τηλεσκόπια.


Εικ. ΑντιθεσηΑρη: Μια εξαιρετική συγκυρία για την παρατήρηση του Άρη στις αρχές Μαρτίου (Credit: Stellarium/IM)).



Σελήνη

Πρώτο Τέταρτο την 1η Μαρτίου, Πανσέληνος στις 8, Τελευταίο Τέταρτο στις 15, Νέα Σελήνη στις 22 και Πρώτο Τέταρτο στις 30 Μαρτίου. Η Σελήνη στο Περίγειο (362.400 χλμ.) στις 10 Μαρτίου και στο Απόγειο (405.777 χλμ.) στις 26 Μαρτίου.


Εικ. Σεληνη: Ένας ενδιαφέρον σχηματισμός (επονομαζόμενος «τοίχος») στην Σελήνη, θα είναι ιδιαίτερα καλά ορατός 1-2 ημέρες μετά το Πρώτο Τέταρτο ή πριν το Τρίτο Τέταρτο. Οι διαφορετικές εικόνες αντιστοιχούν σε διαφορετική γωνία πρόσπτωσης (αριστερά ανατολή, δεξιά δύση) του ηλιακού φωτός.


.Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο
1 Μαρτίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.
3 Μαρτίου: Ο Άρης σε αντίθεση.
5 Μαρτίου: Ο Ερμής σε μέγιστη απομάκρυνση (18ο ανατολικά). Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Κυψέλη.
7 Μαρτίου:  Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.
8 Μαρτίου: Πανσέληνος.
10 Μαρτίου: Η Σελήνη στο περίγειο (362.400 χλμ). Η Σελήνη κοντά στον Στάχυ.
11 Μαρτίου: Η Σελήνη κοντά στον Κρόνο.
13 Μαρτίου: Η Αφροδίτη 3° βόρεια του Δία. Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη.
15 Μαρτίου: Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης.
20 Μαρτίου: Εαρινή Ισημερία.
21 Μαρτίου: Ο Ερμής σε κατώτερη Σύνοδο με τον Ήλιο, περνάει στον πρωινό ουρανό.
22 Μαρτίου: Νέα Σελήνη.
25 Μαρτίου: Η Σελήνη κοντά στον Δία.
26 Μαρτίου: Η Σελήνη στο απόγειο (405.777 χλμ). Η Σελήνη κοντά στην Αφροδίτη.
27 Μαρτίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Πλειάδες.
28 Μαρτίου: Η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν.
30 Μαρτίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.


Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Μαρτίου, κοιτώντας βόρεια, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/03/2012 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)


Πηγές:

http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html
http://stargazing.suite101.com/            
http://www.astronomynow.com/sky_charts.html
http://stardate.org/nightsky/almanac/
http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html
http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html
http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html
http://www.skymaps.com/downloads.html
http://www.skymaps.com/articles/n1203.html                        
http://transientsky.wordpress.com/
http://www.arksky.org/
http://space.about.com/od/computerresources/tp/   
http://www.moonwise.co.uk/year/
http://www.findyourfate.com/astrology/year2012/sky2012.html
http://users.sch.gr/mdogram/
http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html
http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/


Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/
Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm

Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:
http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm
http://www.oras.org/stargazer/applet.html


http://www.telescopeshop.gr/news_show.asp?articleId=387