Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

• Τον Μάιο, οι θερμότερες νύχτες, χωρίς τον παγετό του χειμώνα ή τα έντομα και την υγρασία του καλοκαιριού, μαζί με τα κελαιδίσματα των πουλιών, χαιρετούν τους ερασιτέχνες αστρονόμους που ξημερώνονται κλέβοντας μια προεπισκόπηση των αστεριών του καλοκαιριού ή ρίχνοντας μια ματιά στο Δία καθώς αναδύεται από τον ορίζοντα, πριν τον ήλιο στον ανατολικό ουρανό. Για τους  παρατηρητές του βόρειου ημισφαιρίου, τα λαμπερά αστέρια είναι λίγα αυτό το μήνα. Μπορείτε όμως εύκολα να εντοπίσετε μερικούς προεξέχοντες αστερισμούς. Η Μεγάλη Άρκτος είναι σχεδόν στο ζενίθ περίπου στις 9 μ.μ. Ακολουθήστε το τόξο της λαβής της κατσαρόλας της Άρκτου μέχρι το φωτεινό κίτρινο αστέρι, τον Αρκτούρο, και από εκεί στο λευκό Στάχυ στον αστερισμό της Παρθένου. Και ο σχηματισμός σαν δρεπάνι του Λέοντα μαζί με την Κόμη της Βερενίκης χρησιμεύουν σαν σήματα εντοπισμού γαλαξιών ορατών με μεγαλύτερα τηλεσκόπια.

Δευτέρα, 17 Μαΐου

• Η Αφροδίτη απέχει από το Δία 90 μοίρες. Η απόστασή τους αυτή μικραίνει καθημερινά. Ο Άρης είναι ανάμεσα στην Αφροδίτη και τον Κρόνο. Παρακολουθήστε αυτούς τους τρεις πλανήτες να συγκλίνουν κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού.

Τρίτη, 18 Μαΐου

Στο βόρειο τμήμα του ουρανού, στην περιοχή που οριοθετείται από την Μεγάλη
Άρκτο, τον Αρκτούρο και μέρος της Παρθένου, μπορεί να δει κανείς κάτι που φαίνεται σαν ένα μεγάλο, αμυδρό αστρικό σμήνος. Αυτή είναι η Κόμη της Βερενίκης, ένας από τους αρχικούς 48 αστερισμούς που απαριθμούνται από τον Πτολεμαίο.

Τετάρτη, 19 Μαΐου

Η σελήνη περνάει κάτω από τον Άρη και τον Βασιλίσκο τα επόμενα τρία βράδια.

Πέμπτη, 20 Μαΐου

• Ακόμα και με ένα μικρό τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να διακρίνετε τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου. Αυτό το βράδυ και αύριο το βράδυ, ο Τιτάνας θα βρίσκεται σε μέγιστη αποχή, στα δυτικά του πλανήτη σε απόσταση ίση περίπου με τέσσερις φορές το μήκος των δακτυλίων του. Με ένα τηλεσκόπιο μεγαλύτερο από 6 ίντσες θα αρχίζει να ξεχωρίζει το πορτοκαλί χρώμα της ατμόσφαιράς του. Ο Τιτάνας ταλαντεύεται γύρω από τον Κρόνο κάθε 16 ημέρες.

• Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 2:44 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 21 Μαΐου

• Καθώς το σούρουπο γίνεται νύχτα, κοιτάξτε με κιάλια ή με τηλεσκόπιο την εκθαμβωτική Αφροδίτη στα δυτικά-βορειοδυτικά. Λιγότερο από 1 ° κάτω και αριστερά της Αφροδίτης είναι το μεγάλο ανοιχτό σμήνος M35.

Σάββατο, 22 Μαΐου

• Το "αστέρι" πάνω από τη Σελήνη αυτό το βράδυ, κατά περίπου 8°, είναι ο Κρόνος. Το πιο αμυδρό άστρο, περίπου 2 ° στα δεξιά και κάτω του Κρόνου αυτή την εβδομάδα είναι το βήτα της Παρθένου.

Κυριακή, 23 Μαΐου

• Πόσους γαλαξίες μπορείτε να δείτε με ένα ζευγάρι κιάλια; Κάτω από «χερούλι» της «κατσαρόλας» υπάρχουν τέσσερις: ο Μ51, ο Μ106, ο Μ63 και ο Μ94.

• Πόσο σύντομα μετά το ηλιοβασίλεμα μπορείτε να διακρίνετε τον Αντάρη να βγαίνει από τα νοτιοανατολικά; Ο Αντάρης είναι το αστέρι 1ου μεγέθους που χαρακτηρίζει την καρδιά του Σκορπιού, αν και  θα περιμένατε να δείτε ένα μεγάλο μέρος του αστερισμού αρκετές ώρες μετά. Η λαμπρότητα του Αντάρη εξαπατά λόγω της μεγάλης απόστασής του από τη Γη, 600 έτη φωτός.  Στην πραγματικότητα είναι 12.000 φορές φωτεινότερο από τον ήλιο μας, ένας τεράστιος ερυθρός γίγαντας. 

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Το λευκό σημείο στο πάνω μέρος της φωτογραφίας του Κρόνου  που ονομάζεται το σημείο της "Ηλεκτροστατικής Διαταραχής του Κρόνου" ( Saturn Electrostatic Disturbance (SED) white spot ) έκανε την εμφάνισή του ξανά. Αυτή η καταιγίδα αμμωνίας φαίνεται δύσκολα με το μάτι, ακόμα και με μεγάλα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια.  Όμως, με τη δυνατότητα δημιουργίας στοίβας από πολλά καρέ τραβηγμένα με βιντεοκάμερα (stacked-video), εικόνες σαν κ’ αυτήν από τον Anthony Wesley (http://www.acquerra.com.au/astro/index.html), από την Αυστραλία, είναι εφικτές.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

         ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής είναι χαμηλά στο λυκαυγές.

•  Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9, μετακινείται από τον Ταύρο στους Διδύμους), ο Αποσπερίτης, φαίνεται λαμπρή στο δυτικό βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως και νωρίς το βράδυ. Ανεβαίνει όλο και ψηλότερα καθημερινά. Η Αίγα του Ηνίοχου είναι το λαμπρό άστρο πάνω και στα δεξιά της.

• Ο Άρης (μέγεθος +0,9 στον Καρκίνο) βρίσκεται ψηλά στο δυτικό ουρανό το βράδυ. Η φαινόμενη διάμετρός του φθάνει στα 6,6 δευτερόλεπτα του τόξου αυτήν την εβδομάδα. Μόλις έχει περάσει από τη θέση του ανατολικού τετραγωνισμού ως προς τον ήλιο. Πάνω και στα αριστερά του είναι ο Βασιλίσκος και πάνω από το Βασιλίσκο (Regulus ) είναι ο γ του Λέοντος. Παρακολουθήστε την πορεία του Άρη καθώς θα πλησιάζει το Βασιλίσκο τις επόμενες εβδομάδες. Θα βρεθούν πολύ κοντά, μόλις 0,8° στις 6 Ιουνίου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,2) λάμπει χαμηλά στον ανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό!

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον νοτιοδυτικό ουρανό το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 1,7°, πρακτικά στο ελάχιστο της κλίσης που θα έχουν για τα επόμενα 15 χρόνια. Θα παραμένουν σ’ αυτήν την κλίση για τον επόμενο μήνα. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Η γραμμή είναι παχύτερη και πιο εμφανής τώρα απ’ όσο ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιό σας.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία στο λυκαυγές.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) φαίνεται λίγο πριν το λυκαυγές αρκετά πάνω και στα δεξιά του Δία.

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο πριν το λυκαυγές.

 http://www.astronomy.gr