Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης )

Δευτέρα, 3 Μαΐου

• Η σελήνη σε φθίνουσα φάση (χάση), φαίνεται στον πρωινό ουρανό. Στρέψτε το τηλεσκόπιό σας στο φεγγάρι και ψάξτε να βρείτε τους τρεις κρατήρες, Theophilus, Cyrillus και Catharina. Αυτό το πρωινό οι κρατήρες αυτοί φαίνονται πολύ κοντά στην διαχωρίζουσα.

Τρίτη, 4 Μαΐου

• Στο σούρουπο, με κιάλια θα μπορέσετε να διακρίνετε το αστέρι τ του Ταύρου, 4ου μεγέθους, λιγότερο από ½° αριστερά της Αφροδίτης. Με τηλεσκόπιο ή με κιάλια, προσαρμοσμένα σ’ ένα σταθερό τρίποδα, θα ανακαλύψετε ότι το αστέρι αυτό είναι διπλό, με τον 7ου μεγέθους συνοδό του να βρίσκεται 63 δευτερόλεπτα του τόξου νοτιοδυτικά από τον κύριο αστέρα.

• Ακόμα και με ένα μικρό τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να διακρίνετε τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου. Αυτό το βράδυ, ο Τιτάνας θα βρίσκεται στα δυτικά του πλανήτη σε απόσταση ίση περίπου με τέσσερις φορές το μήκος των δακτυλίων του.

• Ο Άρης και ο Κρόνος απέχουν 45 μοίρες. Ο ¨Αρης είναι στον Καρκίνο, ανάμεσα στα αστέρια Πολυδεύκη και Βασιλίσκο. Ο Κρόνος είναι στην Παρθένο, ανάμεσα στον Βασιλίσκο και τον Στάχυ.

Τετάρτη, 5 Μαΐου

• Τελευταίο τέταρτο της σελήνης στις 7:15 π.μ. της Πέμπτης. 

• Η Αφροδίτη, ο Άρης και ο Κρόνος σχηματίζουν τόξο 110 μοίρες στον ουρανό. Παρατηρήστε τους τρεις πλανήτες  καθώς θα συγκλίνουν όλη την άνοιξη και το καλοκαίρι.  Μέχρι τον Αύγουστο, οι τρεις θα έχουν σχηματίσει ένα μικρό τρίγωνο λιγότερο από 5 μοίρες σε άνοιγμα. Τώρα, η Αφροδίτη είναι στα δυτικά βορειοδυτικά, ο Κρόνος είναι στα νότια νοτιοανατολικά και ο Άρης ψηλά στα νοτιοδυτικά όταν αρχίζει να βραδιάζει.

Πέμπτη, 6 Μαΐου

• Μπορείτε να βρείτε ακόμα τον Ωρίωνα στο σούρουπο; Είναι περίπου στη μέση της  απόστασης μεταξύ της φωτεινής Αφροδίτης χαμηλά στα δυτικά και του λαμπρού Σείριου χαμηλά στα νοτιοδυτικά. Καθώς ο Ωρίωνας χαμηλώνει στον ορίζοντα κάθε άνοιξη, το πιο πάνω απ' αυτόν  λαμπρό αστέρι που παραμένει ορατό είναι ο Μπετελγκέζ. Θα βρείτε τον πορτοκαλί –κόκκινο Μπετελγκέζ πάνω από το μέσο της γραμμής ανάμεσα στην Αφροδίτη και τον Σείριο. Η οριζόντια ζώνη του Ωρίωνα είναι αρκετά κάτω από τον Μπετελγκέζ και λίγο στα αριστερά.

Παρασκευή, 7 Μαΐου

• Όπως πολλοί αστερισμοί αυτή την εποχή του έτους, η Ύδρα περιέχει κυρίως γαλαξίες. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι αμυδροί, μικρότεροι από μέγεθος 12, κάτι που τους κάνει αρκετά δύσκολο να παρατηρηθούν με τηλεσκόπια μικρότερα των 10 ιντσών. Μια και η Ύδρα έχει λίγα λαμπρά αστέρια, πολλοί παρατηρητές προσπερνούν τον αστερισμό αυτό ψάχνοντας πιο πλούσιους σε αντικείμενα αστερισμούς. Δυστυχώς. Γιατί υπάρχουν μερικά φωτεινά αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό όπως το ανοιχτό σμήνος Μ48 που συνήθως παραβλέπεται. Αυτό το σμήνος, μαζί με το M44 και το M67 στον Καρκίνο, μόλις 10 μοίρες βόρεια, αποτελούν μια ευχάριστη και σύντομη σύνοδο στην παρατήρηση του ουρανού της άνοιξης με κιάλια ή με μικρό τηλεσκόπιο. Ίσως να μπορέσετε να δείτε το σμήνος και με γυμνό μάτι, εάν ο ουρανός σας είναι σκοτεινός. Με μέγεθος 5,8 βρίσκεται στο όριο της θέασης σαν ένα  θολό νέφος περίπου στο μέγεθος της πανσελήνου.

Σάββατο, 8 Μαΐου

• Ξημερώματα Κυριακής, θα δείτε τον Δία στα ανατολικά κάτω από τον μηνίσκο της σελήνης (σε χάση).

Κυριακή, 9 Μαΐου

• Είναι Μάιος, και η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου σηκώνεται ανάποδα ψηλά προς το νότο τα βράδια. Ο Λέοντας βρίσκεται ψηλά στον μεσημβρινό στον νότο, τώρα μαζί με τον κίτρινο-χρυσαφί Άρη στα δεξιά του και τον λευκό-κίτρινο Κρόνο κάτω και στα αριστερά του.
  
  

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Μια όμορφη εικόνα του κρατήρα Κοπέρνικου, υψηλής ανάλυσης, στις 23 Απριλίου.
Ο Γιάννης Ροζάκης χρησιμοποίησε ένα τηλεσκόπιο 300mm με την ΤIS DMKAU βιντεοκάμερα και Barlow 2,5X για την λήψη αυτής της φωτογραφίας.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

         ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:  www.spaceweather.com. Ο νέος ηλιακός κύκλος #24 δίνει καθημερινά σημάδια δραστηριότητας.

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του ήλιου.

•  Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9 στον Ταύρο) φαίνεται λαμπρή στον δυτικό βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως. Ανεβαίνει όλο και ψηλότερα καθημερινά. Ο Αλντεμπαράν βρίσκεται στα αριστερά της Αφροδίτης  και η Αίγα αρκετά ψηλότερα και στα δεξιά της.

• Ο Άρης (μέγεθος +0,8 στον Καρκίνο) βρίσκεται ψηλά στον νότιο  ουρανό νωρίς το βράδυ και ψηλά στον δυτικό ουρανό αργότερα. Η φαινόμενη διάμετρός του μικραίνει από 7,3 στα 6,9 δευτερόλεπτα του τόξου αυτήν την εβδομάδα.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,1) αρχίζει να φαίνεται χαμηλά στο φως του λυκαυγούς. Θα τον δείτε λίγο πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα περίπου 60 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. 

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8, στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στο νότο  το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 1,9°, πρακτικά στο ελάχιστο της κλίσης, 1,7° που θα φθάσει στα μέσα Μαΐου και στις αρχές Ιουνίου. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στο δίσκο. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιό σας.

• Ο Ουρανός  και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως της ανατολής του ήλιου. Θα πρέπει να περιμένετε μερικές εβδομάδες. Ο Ποσειδώνας, όμως περνά από ένα ιστορικό ορόσημο αυτό το μήνα. Για πρώτη φορά από τότε που ανακαλύφθηκε το 1846, ο Ποσειδώνας έχει ολοκληρώσει μια  πλήρη περιστροφή και έχει επιστρέψει πολύ κοντά στο σημείο (κοντά στα σύνορα Υδροχόου και Αιγόκερου) όπου ο Johann Galle πρώτος τον εντόπισε από το αστεροσκοπείο του Βερολίνου στις 23 Σεπτεμβρίου εκείνου του έτους ακολουθώντας την πρόβλεψη του Urbain Le Verrier από την Γαλλία ότι ένας νέος πλανήτης πρέπει να είναι εκεί, με βάση τις βαρυτικές διαταραχές του Ουρανού.

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο πριν το λυκαυγές.

www.astronomy.gr