Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΣΥΖΗΤΙΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ ΛΕΓΕΤΑΙ ΟΙ «ΕΛΛΗΝΕΣ»

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΣΥΖΗΤΙΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ ΛΕΓΕΤΑΙ ΟΙ «ΕΛΛΗΝΕΣ»

Το θεατρικό έργο του Φόλκερ Μπράουν, από το Berliner Ensemble, για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα

Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τα γερμανικά γράμματα γνωρίζουν καλά τον Φόλκερ Μπράουν. Ο 77χρονος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, που υπήρξε για πολλά χρόνια δραματουργός του Berliner Ensemble, του θεάτρου που ίδρυσε ο Μπρεχτ, είναι κυρίως γνωστός για τη  στοχαστική αισιοδοξία για το μέλλον του σοσιαλισμού στα πρώιμα έργα του, αλλά και για την κριτική παρατήρηση της σοσιαλιστικής καθημερινότητας. Αυτή η τελευταία του στοίχισε την αποπομπή του από την Εταιρεία Συγγραφέων. Αν και ο ίδιος έγινε στόχος παρακολούθησης από τις ανατολικογερμανικές μυστικές υπηρεσίες, δεν εγκατέλειψε ποτέ την Ανατολική Γερμανία και κατά την περίοδο της κατάρρευσής της είχε ταχθεί υπέρ ενός τρίτου δρόμου και όχι υπέρ της συγχώνευσής με τη Δυτική. Ο Μπράουν, βραβευμένος με το μεγαλύτερο θεατρικό βραβείο της Γερμανίας, Γκέοργκ Μπύχνερ, έγραψε ένα νέο έργο το οποίο ανέβηκε πριν από λίγες ημέρες στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ με τίτλο «Οι Έλληνες».

Η σημερινή δημοσιονομική κρίση της χώρας μας, συναντά σε σατιρικά επεισόδια την αρχαιότητα, σε ένα αμάλγαμα του ύφους της αρχαίας τραγωδίας με τις τροπές και ανατροπές της ελληνικής κρίσης τα τελευταία χρόνια. Στο έργο του Μπράουν τα πρόσωπα της πολιτικής πραγματικότητας που επηρεάζουν καταλυτικά την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ανάγονται σε μυθολογικά, με χιούμορ και σαρκασμό. Στην πραγματικότητα πρόκειται για δυο έργα κάτω από τον τίτλο «Δήμος». Είναι οι «Έλληνες» και οι «Καθαρίστριες». Οι «Έλληνες», που έδωσαν και το τίτλο της παράστασης, γράφτηκαν το 2011, με θέμα το δημοψήφισμα για το ευρώ που σχεδίαζε να διοργανώσει ο Γιώργος Παπανδρέου. Οι «Καθαρίστριες» διαπραγματεύονται την πολύπλοκη σχέση ανάμεσα στις καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών με τον Γιάνη Βαρουφάκη τους πρώτους μήνες του 2015 και τον αντίκτυπο των κινητοποιήσεών τους. Για τον Μπράουν η κρίση έχει στοιχεία κωμικοτραγικά με αναγωγές στα στερεοτυπικά σύμβολα της μυθολογίας. Η τρόικα είναι η θεϊκή δύναμη, ο Μινώταυρος το τέρας που καταβροχθίζει τα θύματά του ενώ κάθεται σε ένα αναπηρικό καροτσάκι, όπως ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών. Και ο χορός απαρτίζεται από απολυμένες καθαρίστριες του δημοσίου. Τα «χορικά» τους βρίθουν των κλισέ της ευρωπαϊκής πολιτικής, όπως οι φράσεις «επιτεύγματα της ενωμένης Ευρώπης», «ευρωπαϊκή σταθερότητα» και «δημοκρατικοί θεσμοί».

Ο σκηνοθέτης Μάνφρεντ Κάργκε στήνει μια πολυφωνική τραγωδία νέου ύφους. Στο σκηνικό υπάρχουν μόνο 15 καρέκλες και ένα τραπέζι. 12 ηθοποιοί κινούνται ή μένουν ακίνητοι παρακολουθώντας τη δράση. Ήρωες είναι ο ευτραφής Βενιζέλος, ο Παπανδρέου, η Μέγαιρα, η τριπρόσωπη τρόικα, τα μέσα ενημέρωσης με δυο μισά κεφάλια και ο λαός της Αθήνας. Η παράσταση αρχίζει με ένα κρίσιμο ερώτημα: Είναι ο Παπανδρέου «ήρωας ή εγκληματίας»; Η απάντηση που δίνεται στο τέλος της παράστασης είναι απογοητευτική: «Ούτε ήρωας, ούτε εγκληματίας». Ο Μπράουν, με το σκληρό του χιούμορ, αναπαριστά το 2011. Τη συμφωνία για το κούρεμα του χρέους, το δημοψήφισμα που αναγγέλλει ο Παπανδρέου και ανακαλεί, τις ίντριγκες του Βενιζέλου κατά του ομοϊδεάτη του πρωθυπουργού. Ο Βενιζέλος, σε μια στιγμή της παράστασης, πέφτει εξαντλημένος μέσα στο υπ’ αριθμόν 10 από τα 15 μπάνια της βίλας του. Πέντε χρόνια αργότερα, με τη χρεοκοπημένη Ελλάδα σε πρώτο πλάνο, ο νέος υπουργός Οικονομικών Βαρουφάκης αντιστέκεται στις Βρυξέλλες σαν λαϊκός ήρωας. Με σημαία του την επαναπρόσληψη 400 καθαριστριών που είχαν απολυθεί, μοιράζει ελπίδες του όλα ή τίποτα. Η Ελλάδα είναι μπροστά σε ένα ακόμα δημοψήφισμα. Ο Βαρουφάκης την κοπανάει πάνω στη μηχανή του.

Στην προσεκτικά συντονισμένη σκηνοθεσία – χορογραφία, αναπτύσσεται ένα έργο κωμικοτραγικό, που στην ουσία μιλά για την αξία της δημοκρατίας σήμερα, στη χώρα που εφευρέθηκε. Ο Μπράουν πιστεύει ότι η μακρά κρίση διαλύει θεσμούς αιώνων. Οι Έλληνες είναι με άδεια χέρια σήμερα, μετέωροι, η δημοκρατία μοιάζει κάτι πολύ μακρινό, ως ιδανικό, όλοι σκέπτονται μια δύσκολη καθημερινότητα, όχι μια ιδέα. Έτσι τελειώνει το έργο με μια ερώτηση: «Εδώ ξεκίνησαν όλα, εδώ θα τελειώσουν κιόλας;». Με μια πικρή διαπίστωση, που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, μιλά για τη ματαίωση της Ευρώπης, την κατάρρευση του ευρωπαϊκού ονείρου. Οι «Έλληνες» είναι μια προβολή αριστοτεχνική του εφιάλτη κάθε κατοίκου ευρωπαϊκής δημοκρατικής χώρας. Θα μπορούσε να έχει μεγάλο αντίλογο, γιατί γεννά μεγάλη συζήτηση. Γιατί βρίσκεται πολύ κοντά σε όλους μας και όλα έγιναν πολύ σύντομα. Από το βάθος της σκηνής έρχεται ο ήχος από ένα συρτάκι.

Φωτογραφία: Thomas Eichhorn

elculture.gr